بمناسبت
برگزاری سمینار
بین المللی پیرامون
تاریخ ملت
ترکمن در شهر
گرگان
از
طریق صفحات
انترنت اطلاع
پیداکرم که در
ماه سپتامبر 2005
سمیناری بین
المللی
پیرامون تاریخ
ملت ترکمن
برگزار خواهد
شد و داوطلبان
شرکت در این
سمینار
مقالات خودرا
به آدرس اعلان
شده ارسال
میدارند. بدین
مناسبت ضمن
آرزوی موفقیت
برای
برگزارکنندگان
سمینار در
روشن ساختن تاریخ
واقعی ملتمان
که طی 200 سال
اخیر از سوی
استعمارگران
و عوامل
نژادپرست
آنان بشکل
منفی مسخ
گردیده است،
لازم دانستم
مطالب فشرده
ای از حاصل
تحقیقات چندساله
خودم در رابطه
با بخشی از
قدیمیترین ادوار
تاریخ شناخته
شده ملت ترکمن
را جهت اطلاع
برگزارکنندگان
سمینار فوق و
نیز
خوانندگان
صفحات انترنت
ارسال دارم.
همانگونه
که میدانیم پس
از فروپاشی
اتحاد جماهیر
شوروی سابق و
استقلال
جمهوری
ترکمنستان،
مورخین و
محققین ترکمن
در جهت
بازنگری و بازسازی
تاریخ ملی خود
تلاش پرشوری
را آغاز کردند.
درنتیجه
درسال 1993
سمینار وسیع بین
المللی
پیرامون
تاریخ ملت
ترکمن با شرکت
صدها مورخ و
محقق
ازکشورهای
مختلف جهان
برگزار گردید.
بنده نیز
نتیجه
تحقیقاتم را
در یک برشور
تنظیم کرده به
برگزار
کنندگان این
کنفرانس عرضه
نمودم. این
کنفرانس در سه
گروه جداگانه
و تحت عنوان
سه موضوع 1-
پیدایش و
شکلگیری ملت ترکمن،
2- کوچهای
نیاکان ملت
ترکمن به سایر
نقاط دنیا و 3-
مسئله دولت در
تاریخ ملت
ترکمن. به من نیز
پیشنهاد شد تا
مقاله خود را
در یکی از جلسات
گروه دوم و
تحت عنوان " از
نخستین
کوچهای
نیاکان باستانی
ملت ترکمن و
رابطه آنان با
سومریان"
قرائت نمایم.
این مقاله بعنوان
یک مطلب جدید
مورد توجه
حضار، بویژه مسئول
گروه پرفسور "
ناظار
قوللایف"
قرار گرفت. با
تشویق
قوللایف
استاد تاریخ
ادبیات ترکمن
در دانشگاه
آشغاباد و
برخی دیگر از
مورخین و
باستانشناسان
ترکمن کار
تحقیقی خودم
را در این
زمینه ادامه
دادم و بصورت
کتابی به زبان
ترکمنی و ترکی
ترکیه آماده
کردم.که متن
ترکی آن در
ماه مه 2004
بصورت کتابی
200 صفحه ای
در استانبول
به چاپ رسیده
وهم اینک نیز
زیر چاپ دوم
میباشد.
عنوان
کتات " روابط
پنجهزار ساله
سومریان و ترکمنها"
میباشد که از
یک مدخل و سه
بخش اصلی و
زیر
بخشها(بخشهای
فرعی) تشکیل
شده است.
فهرست کامل
موضوعات متن
درزیر بطور
جداگانه
خواهد آمد.
در
مدخل کتاب
اطلاعات
مختصری
پیرامون
سومریان و
تمدن آنان که
ایجادگران
نخستین خط
جهان یعنی خط
میخی بوده و
به این اعتبار
نخستین بنیانگذاران
تمدن جامعه
بشری بحساب می
آیند، و بقول
بزرگترین سومرشناس
معاصر س. ن.
کرامر " تاریخ
از سومریان آغاز
می گردد".
هرچند
پیرامون
زادگاه ، هویت
اتنیکی و منشأ
تمدن آنان در
بین محققین
نظرات گوناگونی
موجود
میباشد، اما
اکثریت قریب
به اتفاق
سومرشناسان و
باستانشناسان
در نکات زیر
اتفاق نظر
دارند: 1-
سومریان
ایجادگران نخستین
خط در دنیا
میباشند، 2-
سومریان
ساکنین بومی
بین النهرین
نبوده بلکه از
یک سرزمین متمدن
دیگری در شرق
دریای خزر و
به احتمال قوی
ترکمنستان به
آنجا کوچیده
اند، 3- مشخصات
زبان آنان چه
به لحاظ
گرامری و چه
به لحاظ شباهت
واژگان نه جزو
زبانهای هند و
اروپایی و نه
جزو زبانهای
سامی، بلکه یک
زبان التصاقی
همانند زبان
ترکی بوده
است.
در بخش
اول کتاب
پیرامون
تغییرات اکولوژیک
دشت توران از
قدیمی ترین
ازمنه تا پایان
آخرین دوره
یخبندان و نیز
پیدایش و
شکلگیری نخستین
تمدنهای
جامعه بشری
دراین بخش از
کره زمین به
اجمال سخن می
رود. نقطه اوج
این تمدنها "
تمدن أنو" در
ترکمنستان
بوده است که
در منابع
خارجی بصورت "
آناو" و یا "
آنو" نیز
نوشته می شود.
این تمدن مربوط
به 4-6 هزار سال
پیش از میلاد
و حتی پیشتر
می باشد.
نخستین
اطلاعات
پیرامون این
تمدن از سوی
یک هیئت
باستانشناسی
آمریکایی به
سرپرستی "
رافائل
پومپللی"
انتشار یافته است.
پومپللی
درسال 1905 در کار
علمی خود تحت
عنوان "Exploration in Turkestan" می
نویسد ، بسیار
پیش از پیدایش
تمدنهای سومر
و مصر، ساکنین
سرزمین
ترکمنستان
باستانی تمدن
بسیار پیشرفته
ای آفریده اند
که 2000 سال تداوم
داشته. پیدایش
نخستین
شهرکها،
سیستم آبیاری
پیشرفته و
نخستین کشت
گندم، صنعت
سفال سازی و
اشیاء زینتی،
قالی بافی ...
متعلق به این
دوره میباشد
که وی آنرا
بنام منطقه ای
که این تمدن
کشف گردیده
است یعنی
خرابه های
تاریخی" أنو"
در چند کیلومتری
شرق آشغاباد
پایتخت
امروزی و باستانی
ترکمنستان، " تمدن
آنو" نامیده
است که امروز
نیز از سوی باستانشناسان
و مورخین به
همین نام
شناخته می شود.
در ماه اکتبر
سال گذشته نیز
یک کنفرانس بین
المللی در
ترکمنستان
تحت عنوان
"تاریخ 5000 ساله
أنو و گندم
سفید" برگزار
گردید که نوه
ی "رافائل
پومپللی" فوق
الذکر نیز
درآن شرکت
کرده بود.
بنظر
باستانشناس
مشهور روسیه و
ترکمنستان پروفسور
" ماسون"
نخستین علائم
نوشتاری نیز در
این دوره و
دراین منطقه
به چشم می خورد.
( به تصویر زیر
متن توجه
فرمائید)
کلمه
" آنو" در زبان
سومری به معنی
خدای آسمان
بوده و نام
بزرگترین
پرستشگاه
"اوروک" شهر
مشهور
سومریان نیز
بنام خدای
آسمان " آنو"
میباشد.
درزبان سومری
نامهای
متعددی از این
کلمه مشتق
شده، از جمله "
این-آننا"
(الهه زیبایی
سومریان)، "
کولی-آننا" (به
معنی دوستدار
خدا و لقب رب
النوع نعمت و
فراوانی)، "
آننا-تو" (لقب
یکی از
زن-خدایان
سومری) و غیره. در
زبان ترکمنی
نیز از بقایای
این کلمه
باستانی
علاوه بر نام
جغرافیایی "
أنو" به واژه
هایی چون "
آننا گونی" (
جمعه در مفهوم
روز خدا. همانگونه
که میدانیم در
کلیه ادیان
روز هفتم روز
خدا و مقدس
شمرده می
شود.)، " آننا
قولی" (در مفهوم
بنده و
دوستدار خدا)،
" آننابردی"
(درمفهوم خداداد)
و نیز نامهای
دیگر زنانه و
مردانه چون
آنناگول،
آننا تواق،
آننالی و غیره
موجود میباشد.
در
بخش دوم،
پیرامون
رابطه بین
تمدنهای
ترکمنستان
باستانی و بین
النهرین و نیز
نیاکان
ترکمنها با
سومریان، و
اینکه تمدن
سومر و ایلام
به احتمال قوی
ادامه و
انکشاف
خودویژه تمدن
أنو در بین
النهرین
میباشد، سخن
می رود. در این
بخش ضمن تکیه
و کوشش در جهت
بهره گیری
هرچه بیشتر و
در حد امکانات
خود از نظرات
مورخین و
باستانشناسان
مشهوری چون
رافائل
پومپللی، ویل
دورانت،
ماسون،
نیکولسکی و
کرامر، به
نظرات مورخین
ترک و برخی از
مورخین
ایرانی چون
محمدجواد مشکور
و حسن پیرنیا
مشیرالدوله
در رابطه با
این موضوع نیز
مراجعه می
شود.
در
بخشهای فرعی
پس از مراجعه
به نظرات
مورخین،
مقایسه ای نیز
بین اسامی قدیمی
جغرافیایی
ترکمنستان و
یبن النهرین
دوران سومری
می شود. جالب
است که علاوه
بر وجود نامهای
مشترک
جغرافیایی
چون آنو،
ماری، کونگور(کنگر)
و...، در حالیکه
معانی بسیاری
از اینگونه نامهای
بسیار قدیمی
اعم از
جفرافیایی،
انسانی و
غیره
از شعور ملی
ما خارج و
فراموش شده
است،
با مراجعه به
لغتنامه های
سومری معنای
مشخصی می
یابیم. برای
نمونه نام
تقویم قدیمی 12
حیوانی
ترکمنی "
موچه" میباشد.
درزبان
ترکمنی به 12
سال یک موچه و 24
سال دو موچه
گفته می شود.
این کلمه مرکب
از یک ریشه "
مو"(mü) و یک
پسوند " چه"
تشکیل شده
است. پسوند
تصغیری " چه"
در زبان ترکمنی
امروزی بسیار
معمول است،
مانند قالی>
قالیچه،
باغ>باغچه،
شهر>شهرچه و
غیره که معادل
فارسی آن " ک"
میباشد،
مانند
شهر>شهرک،
پسر> پسرک و
غیره. اما
برای کلمه "
مو=mü" در
فرهنگ
لغتهای
ترکمنی
امروزی معنی
مستقل و مشخصی
نداریم. این
کلمه در زبان
سومری به معنی
" سال" میباشد.
در نتیجه متوجه
می شویم که
این کلمه در
ترکمنی و یا
ترکی باستانی
نیز همین معنی
را می رسانده
و با پسوند
تصغیری " چه"
در مفهوم
سالهای محدود
یعنی 12 سال
متداول بوده
است. از
اینگونه واژه
های باستانی
زیاد دیده می
شود.
در
این بخش سپس
باورهای دینی
و خرافی و
مضامین داستانهای
سومری با
نمونه های
مشابه در میان
ترکان باستانی
و افسانه های
ترکمنی و
میتولوژی ترک زبانان
مقایسه و روی
همسانیهای
معنی دار آنان
تأکید میگردد.
همچنین
همسانیهای پر
مفهومی نیز در
مقایسه بین
آثار و اشیاء
باستانی ترکمنستان
و بین النهرین
دوران سومری
چون پرستشگاهها،
پیکر خدایان،
ظروف سفالی و
تصاویر روی
آنها و غیره
دیده میشود.
آخرین
و مهمترین بخش
کتاب مقایسه
بین زبان ترکمنی
( و دیگر شاخه
های زبان
ترکی) با زبان
سومری میباشد.
در این بخش در
حد توان و
امکانات خود کوشیدم
تا از آثار
معتبرترین
سومرشناسان
چون " ف. دلیچ" که
در سال 1914 گرامر
و لغتنامه
زبان سومری –
آلمانی را
نوشته، " آ.
پوبل"، " آ.
فالکنشتاین"،
" ف. هومل" و
همچنین آخرین
کارهای
آکادمیکی در
این زمینه
بهره گیرم.
طی
کار و تجربه
در این عرصه
به این نتیجه
رسیدم که علاوی
بروجود
همسانیهای
بسیار معنی
دار بین گرامر
زبان سومری و
ترکی، لغات
فراوان
همریشه و مشابه
نیز بین این
دوزبان دیده
می شود که
بنده تنها
حدود 250 لغت
انتخاب کردم.
لغاتی که
همسانی و مشابهت
مستقیم بین
آنها دیده ام.
طبیعیست که با
یک کار تخصصی
از سوی
زبانشناسان در
این زمینه و
بویژه با تکیه
بر قانونهای
دگردیسی
آوایی در
پروسه تکاملی
زبانها، شمار
اینگونه واژه
ها به هزاران
خواهد رسید.
ب.
گری 12.08.2005 – برلین dangatar@web.de
1.علائم
یافت شده در
ترکمنستان
جنوبی
2.علائم
نوشتاری پیش
ایلام 3.علائم
نوشتاری
سومری پیشین 4.علائم
یافت شده در
هاراپای هند