|
B |
iri
bar eydi, biri yok eydi al asmanýñ astýnda
cennete meñzeþ türkmen iylinde Alla tagaladan baþga adýl bir
soltan bar eydi. Onuñ Erkin diyen bir oglý bar eydi. Bu oglan batýr hem
päliwan bir yigit bolup yetiþgeç, geplände iyl agzýna añk
bolardý, yörände dabanýndan ot çýkardý, nagra dartanda daglar titrärdi. Arslan yürekli Erkin agzýbir iylatýnýñ sayasýnda duþmanlarýna gün
bermän, iyenlerini awý, geyenlerini mawý eyläp, gündüzlerini giycä aylandýrardý.
Günlerde bir gün zalým duþmanýñ
aksakgallarý, molla-müftileri bir yere üyþüp, Erkiniñ mähnetinden dýynmak
üçin kel kellerini gaþap, agýr oya batýp, oña duzak gurmagýñ yollarýný
agtaryarlar. Ahýrý birisi:"Pars han, sen gýyzýñý Erkine bercek diyen bahana bilen oný galaña çagýrt, þo yerde hem
baþýný kes, þeytmeseñ baþga alaç yok" diyyär. Onuñ bu maslahatýný goldan
Pars han gatý þat bolyar.
Pars hanýñ näçe yýldan bäri
äre barýp bilmän, esräp yatan gelþiksiz edrenç, diyþleri
çüyrän, saçlarý düþen ”Cebriye” diyen garrý gýyzý bar
eydi, ine, þol gýyzý berip, Erkiniñ ayagýný duþaklamagý neyet
edinyärler.
Ertesi Pars han dört yana çapar gönderip,
galama-gala sökdürip:"Pars han owadan gýyzýný äre beryär, ol kimi halasa han oný þoña
bercek hem-de ol yigidi öz mirasdüþeri, yerine patýþa etcek"
diyip car çekdirip, ala galmagal turuzyar.Cebriyäniñ çüyrük diþlerini
tayý görülmedik hünci sadaplar bilen becerdip, saçlarýný atýñ guyrugýnýñ gýllarý bilen
örüp bezeyärler, adýný bolsa Cebriyeden ”Farsiya” üytgedyärler.
Günlerde bir gün eydip-beydip Erkin begi
Pars hanýñ galasýna getiryärler. Onuñ ayagýnýñ astýna iñ
owadan zatlarý düþeyärler. Yumakçý soytarlar Erkini öwüp:" Pähäy, bu yigde gýrk
gýyz gurban
bolmuþ" diyip, yañsýlayarlar. Erkin galada
göwüniniñ islän keypini edip, iyip-içip geziberyär. Emma ol yaný bilen öz
iylinden alýp gelen çöreginden günde bir döwüm iymegi unutmayar. Pars hanýñ galasýna
gaytmazdan öñ, Atasý:" Oglum, bu çörek seni Pars hanýñ pis niyetinden gorar, ol
saña tükenmez hem yeñilmez güyç berer" diyenmiþ.
µndi habarý kimden
alaylý, Erkin begiñ iylinden alaylý.
Erkiniñ yutdan çýkýp
gidenini eþiden Ors han derhal Pars hana çapar yollap, þu mahal
bu yeri yagmalamagýñ amatlýdýgýný yatladyar. µkisi, iki yandan Erkin begiñ topragýný talap,
iyl-ulusýný gýrýp, yurdý öz aralarýnda paylaþyarlar.
Niyetine yeten Pars han, begencinden donuna
sýgman, ulý toy tutup, süñk dosý Ors haný toya çagýryar. Ol,
ayrý-ayrý yurtlardan basýp alan mallarýndan nökerlerine bol-bol serpay yapyar.
µne, Ors han, Pars hanýñ toyna
bu wakanýñ ýyz yaný goþulýp durþý eydi. Olar þerap dolý bulgurlarýný öz yeñiþleri üçin galdýryarlar. Ors han, dostý Pars hanýñ toyna hey-de eli eli boþ gelermi?
Ol yanýndaký kiçiräcik sandýkdan henize deñiç görülmedik acayýp bir togalak çüyþäni çýkaryarda:"µne,
bu-da menden Farsiya gýyzýmýza sowgat" diyyär. Pars hanýñ gözleri yýldýr-yýldýr edip, gýssanýp elini çüyþä uzadanda, Ors han çaltlýk bilen onuñ elini ýyzýna itip:"Yok,
can dost, bu ayýlganç howuplý yaragdýr, güyçli partlaycýdýr, oný nesip bolsa Erkiniñ yurduna yumurtga togalap, yer bilen yegsan etcek
günümiz ulanarýs, onyança töweregiñden sýr sakla"
diyip, berk sargayar.
Bu arada Pars han hem onuñ aksakgallarýdýr
molla-müftileri Erkini öldürcek günlerina, hem-de oný niçik
öldürceklerini maslahatlaþyarlar. Olar Erkiniñ Farsiyanýñ köþgüne
barcak giycesi üstüne elleri gýlýçlý
cellatlarý iybermegi niyet edyärler. Köþkde cellatlarý gizläp
goyyarlar.
Gýyzýñ sarayna
giren Erkiniñ gözi hýzmatçý çorýlarýñ içinde bir gýyza düþüp, huþý baþýndan uçyar. Ol Farsiya däl-de hýzmatkär gýyza garþý
yöräberyär. Bu gýyz türkmen iylinden yesir alnýp gala getirilen "Aya
sen dogma, men dogdum" diyen görkana gýyzlardan birisi eydi. Ol-da
Erkinde öz dogduk iliniñ alamatýný görüp tanýþlýk beryär,
þol bada-da köþgüñ içinde gizlenip duran cellatlar Erkine garþý
topulyarlar. Türkana gýyzýñ þeyle owadanlýgýndan huþý baþýndan giden Erkin onuñ dadýna özüne gelip duþmanlarýnýñ üstüne
arslan bolup towusyar, köþgi hem galaný olarýñ baþlarýna ymuryar, canlarýný cähenneme iyberyär. Erkin bilen Türkana gýyz weyrana öwrülen galanýñ
harabalarýnýñ arasýnda gezip, Pars hanýñ can çüyþesini tapýp, oný yere
urup döwyär, þonda öñlerinde ulý bir derweze peyda bolup, Erkin, Türkanañ Gýratýñ ardýna alýp:"nirdesiñ
dogduk ilim?! diyip ugraberyär.
Erkin þähere girenda yurtda ençeme
üytgeþikligiñ bolandýgýný añyar. Bir topar adamýñ irkilþip, bir gözlerini yumup,
eylekisinem zordan açýp, ýsgýnsýz sesler bilen gürleþyändiklerini, añýrrakda bolsa yene bir toparýñ ownuk
zadýñ üstünde bir-birleri bilen yakalaþýp durandýgýný,
garawullarýñ bolsa günälini däl-de günäsizi tutup äkidyändigini görüp, gatý geñ
galyar. Ençeme yýllap iyl gaygýsýndan baþga gaygýsý bolmadýk, þonuñ üçinem Gazgýsýz adýný alýp, adýllýkda höküm süren han Atasýnýñ yerne bolsa Pañmýrat tagta
çýkanmýþ. An, onsoñ Erkin atasýnýñ yanýna barýp nämäniñ
nämedigini soranda, Atasý:
-"Oglum,
birisi Pars hanýñ galasýndan yýldýrawuk bir çüyþe getirdi, her kim oný alcak bolup canserek boldý,
bir-birini öldürmek diyersiñmi, þugulçýlýk
diyermisiñ, binamýsçýlýk diyermisiñ, ay garaz,yagþýlýk yat
bolup, bu ile erbetlik barý ornaþýp gitdi.
Olarý hernäçe agzýbirlige çagýrsamam, meni diñlän bolmadý. µki yüzli
hilegär wezirim Pañmýrat bu yagdaydan peydalanýp, özüne howandar tapmak üçin
çüyþeden isläne bir gýyýlçak berip, adamlarý cadýlap baþladý, þeydibem
yurdiñ täç-tagtýna eye boldý. µndi haçan hem nädip bu tilsimi çözüp, cadýlanan halký oyarýp bolarka"
diyip, gözlerinden siyl kimin yaþ akdýrýberdi.
Yagdaya göz yetiren Erkin, garþýdaký belent
dagýñ üstüne çýkýp, þähere seredip, çuñ oya batdý. Ol, halkýnýñ þeyle agýr güne
duçar bolandýgýna gatý tukat bolup, yüregi agzýndan çýkara gelip, gam derysýna gark
boldý.Ana, onsoñ ruhý teninden uçup, özi-de ullakan bir daþa öwrülip yatýberenmiþ. Mundan
günler, aylar, yýllar ötyär. Köçeden baryan yaþulý
ene-atalar ogrýnça: "Hanha seret, Gaygýsýz Atamýzýñ oglý Erkin beg dagýñ üstünde otýr" diyip, balalarýýna dagýñ üstünde garýlýp görünyän äpet daþý görkezyärler.
Erkin
beg bolsa þol yerden þol yerden gözi yaþlý, bagrý baþlý öz iyline seredip iliniñ çekyän cebir-cepasýna bagrýný yakýp otýr.
23.11.97