بــردى كـربابا

(1974-1894)

قـيـزلار دنيأسى

  توركمنيستانينگ گؤرنيكلى شاهيرى بردى كربابايف اؤزىنينگ « قيزلار دنياسى» اثـرينده جمعيتچيليك دوْزگونيندأكى عدالاتسيزليق ضرارلى عيال- قيزلارا بوليان جبر- ستملرى صوراتلانديريـپدير. بلشويك سيستمى اثرده حامانا رئاكسيون و ارتجاعـى فكر- دوشونجه لرينگ يؤره ديلنديگينى گؤريپ، بردى آقانى قارالاپ، اونى سيبريه سورگون اديپ، انچمه يئللاپ قارانگقى زندانلاردا اوتيرماغا مجبور اتدى.

  « قـيزلار دنياسينده» سيز دينگه اجتماعى دورموشينگ آجى طاراپـينى گؤرمأن، ايسم، توركمن حالقىنينگ دأپ- دستورلارينى، شونينگ يالى- دا ديل بايليغيميزا گؤز يتيريپ بيلرسينگيز.

   اثـر ايراندير آوغانيستاندا ياشايان ايلدشلريميزه نيتـله نيپ، روس/ كريل الفباسيندان عــربچا گچيريلدى. كتابچانينگ سونگوندا كأبير سؤزلره دوشونديريش برديك.

 

اثــر گؤونينگيزدن تورار ديـيپ اميد اديأرين.

                                      آقميرات گورگنلى

                                                       بهار 2001

 

1

اؤنگ زمانلار باردى شئيله بير واغـير:

" آنگسادينا باقان عيال– قـيز دوغـيـير".

 

بو فكر گليأردى اؤرأن اوزاقدان،

عيال- قيزى هيچ چيقارمان دوزاقدان.

 

ديـسنگ: " قـيزى بولدى فلانىنگ أهـى!"

" اول- آ، بولماندير- اوُ– ديه رلر– پأهـى!

 

قـيز– كيشىنينگ ماشغالاسى آخرى،

آدم حساب اتمزلر اول پاخيرى.

 

قيز يورت قورماز، بوسار اوتورار،

آبراى دأل، كأته ايسنات گتيرر.

 

قيزدان يورت ايه سى، يا نسل بولماز،

قيزلى اوزاق گولمز، اوغوللى– اؤلمز!

 

اوغولدير آتانينگ آرقا دايانجى.

قيز دؤرأن گونيندن آلادا- اونجى…

 

شئيله واغيظلاردان قولاق قانان سونگ،

اربت نساق حاقيقاتا دؤنن سونگ

 

اشيدنده آتاسى " گؤبك كس" سؤزين،

ايگينچ بيلن آيدار: " كسينگ بوغازين!"

 

اوغول بولسا دررو آذان آيدارلار.

اشيدن يردن " يؤرى تويا" دييپ قايدارلار.

 

 

قيز بولاندا آذان- قامت آيديلماز.

توى- توميغى، انسانديرام اؤيديلمز.

 

موينلى بولار قيز دوغـران عيال هم.

قايتارغى برمأگه اتمز خيال هم.

 

دوغماسيندان آتا گؤونى جاى بولماز.

قيز دوغدى، دوغمادى پارخين بيلمز.

 

انه سى هم قيزينه اتمز كأن گلنگ.

چم گلن يرينده ياتار باش يالانگ.

 

آچليقدان قيز پاخير آغلاسا يكأن،

ديه رلر: " لال بول- دا، يات-دا ير چكن!"

 

 

لاق آتانلار ديه ر " باشينگ سوغرولسين!"

" پأهـى، جانينگ چيقسين!"، " بوينينگ سوغرولسين!"

 

يئلغيريپ، بؤكجكلأپ، گلسه- ده قولا،

اله آلسا- دا ديه ر: " جهنم بول-آ!"

 

اوغول يالى قيز گؤريلمز قاوراق.

ماخلاصى، توتولار ساياق- سانديراق.

 

گوليپ، اويناشماغا ياراپ باشلانسونگ،

اؤزوين بيليپ خفه ليغى تاشلانسونگ،

 

حاجيق- حوجيق، بيرآزاجيق باقارلار،

مونجيق، داغدان نأزيك بوينه داقارلار.

 

 

" بو نأ، باشى كسيلن!" دييپ تاشلارلار،

كم- كم ولين ائميرغانيپ باشلارلار.

 

آلتى- يدى ياشدا بوغـوپ قالپاغين،

" ايه ريس– ديه رلر– مونونگ ياغلى چلپه گين!"

 

تور- اوتورا ياراندان سونگ نـيلأرلر؟

يوموش بويريپ، ايشه ورزش ادرلر.

 

بيرنأچه وقت گزر بؤكجكلأپ، تاوسيپ،

قولپاغين تاساديپ، هريانه اؤوسيپ.

 

بآغى اوزيليپ، دؤكيلمسه هينجيسى،

هيچ زاتدان بولماز اونونگ اونجيسى.

 

 

شول وقت گؤيه آچيلان غنچه،

دگرلر كأوقت، اويون اديپ انچه.

 

چكينمزلر يالان- ياشريق اؤمه دن،

قآنديرلار قولاغينى ساتيپ- ساومادان.

 

" باى، بو قيز-آ، اؤرأن قيممات بهادير!

ال يتمــِجك، اينگ يوقارقى شاخادير!

 

برمريس هيچ كيمه بولماساق بلد،

آقالارينا سالاريس يوفـك دون- حالات!

 

گتيرمريس قافـيدان هر اؤنگ يته نى،

ينگگه لرينه گتيرمه سه  كــِتــنى!…"

 

 

هرگون شئيديپ، كؤپ دگرلر اويوندان،

" گأگريپ دوياريس– دييپ– چلــپـك تويوندان"

 

كأ آغلاديپ، كأته- كأته سؤيه رلر،

ساتيلمانى شول وقت بوينه قـويارلار.

 

 

                   2

اخلاص بيلن ايش اؤوره در اجه سى،

گونديز كشده، ايك اگيردر گيجه سى.

 

يونگونگ قاوسين داراپ، چوْپـرك توْتمه سين،

دوقمه يؤورديپ، گريپ حالى چيتمه سين.

 

ماخلاصى بير كمسيز اؤوره ديپ ايشه،

اؤز گؤزيندن سالماز، ساقلاپ هميشه.

گؤزه گؤرونيپ يتيشن سونگ قيز حالقى،

گوليپ، اويناپ گزمأگه هيچ يوق حاقى.

 

آدم بارقا گپله مأگه اوتانار،

ميخمان گلسه، دررو بئيله سين دؤنـِــر.

 

الك- چلك باقماز دؤرد يانه قاراپ،

قاباغين قالديرمان، اوتير سولميرأپ.

 

دؤرت تأريم، ال ايشى، بير تـنها اؤزى،

تألـِـى- تـقـديـر حاقـدا دينگلنمز سؤزى.

 

شئيله رأك بولسا- دا قـيزينگ اقبالى،

آيرى بولار غاريپ، بايئنگ آخوالى.

 

 

                   3

بآرلى يره بايدان، بگيندن، حاندان

ساوچى گليپ باشلار اويان- بوياندان.

 

آلاندان سونگ گليأنلرينگ خبرين،

سورارلار دويـپـليجه تانشى بار يرين.

 

ديه رلر: " نصيـبأنگ بولسا يــِترسينگ،

قايديپ، ينه- ده خبر توتارسينگ!"

 

درنگأرلر، نأحيلى: قومين، تيره سين،

ايگليك، قوللوق، سونگنگون، بويون، گؤوره سين.

 

آزاجيق گؤز يــِتسه بير شيكسينه،

" گلمه" ديـيپ، يول تافارلار دسسينه.

 

گؤوين يــِتسه بآر زادينه يربه- ير،

" گويجون بولسا، ديـيه رلر، دورما گليبر!"

 

كسمك اوچين قيزينگ مالين اوالى،

يئغناشيپ گلر دؤرت- بأش ياشولى.

 

قيز آتاسى چآغــيـير قوم- قارداشين،

ياشولى، ياش كيچى، ياقينيـن- داشين.

 

ايكى يآن گورله شيپ، چاى- پاى ايچرلر،

يوزدن- يوزدن قيز قالينگينى بيچرلر.

 

سآنارلار اومماسيز، بتردن- بتر،

" يوكچى بولسانگ– ديه رلر– بس ايندى گؤتـِر!"

 

 

گويچسيز بولسا " چاق يتمز" ديـيپ آيدارلار،

يواش- يواش پسساى اؤريپ قايدارلار.

 

يوكچى بولسا هيچ دآريغمان باقارلار

بيرى- بيرينه يواش چاويش چاقارلار.

 

ديه رلر: " اشيتديك قيزينگ بهاسين،

حانى، موندان آيريانگيز نأچه سين؟"

 

–       آيتديق بيز همه بهانگ چن- چاقين

ايندى سيز آيدينگ نأچه بولجاغيـن!"

 

ايكى ياندان چكه لشيپ باشلارلار،

تويس كــِـيپـدن چيقيپ، گؤويـن حوشلارلار.

 

 

گلنلر كم- كمدن يوقارى سوينـــِـر،

قيز تايى حاوليقمان، پسسايلاپ اينــِـر.

 

بير يآنى ديه ر: " او بولماسين، بو بولسون!"

–       يوق، او بولماز، او بولماسين، بو بولسون!"

 

ارتيردن آغشاما ايكى يآن تارتيپ،

بارليشيق ياسارلار، بير چنه يــِـتيپ.

 

آغزاشارلار همه حالات- سرپايئن،

قويون، تووى، بآرين– قنديـن، چايئن.

 

مال گچيرمك اوچين سأحه دين بللأپ،

قايدارلار بار زادينى تــِـللأپ.

 

 

          4

قيز اوتير داش چيقمان باشغا بير اؤيده،

قايغيلى، حاسراتلى، مونگ حيلى كوْيده.

 

كأيـينيپ، يكه اؤزى اؤرته نيپ بيشــِـر،

گويچلى اويشيأن اوْنجى يوْره گينه دوشــِـر.

 

" آتام- انم منينگ ايشيم گؤريأرلر،

تانالمايان بير ياد يره بريأرلر.

 

من پاخيـر بير بوينى باغلى قويون- لا!

ساتيلجاغيما دوغالى گون بويون- لا!

 

يوقمى مانگا اؤز اوبامده خريدار؟

بختيم قره، دأل اؤزيم بير مردار؟

 

برأيسه لر آننامرادا، گلدأ…

من آلجاق اونگات ييگيت دأل- له.

 

" راضيمى، راضى دأل؟"– مندن سورايان يوق!

سؤودا اييأم بولوپ، قوتاردى بير چاق!

 

يامانليغى يوقدير آتام- انه مينگ،

ديمكدن باشغا يوق علاجيم منينگ!".

 

 

                   5

خيال ادن بوُرمى قيز قاچيرماغا؟

يئغنانشيپ گلرلر مال گچيرمأگه.

 

قيز آتاسى يئغنار ينه قومينى،

سآناپ آلماق اوچين قيزينگ مالينى.

قيز تآيى ساناپ بأشدن قـرانى،                      

چكيپ يئغنار قيز تايئندا دورانى.

 

" اوتانجيندان" بير قالديرمان كرفيگين،

ينگنگه سى " تارپ" اديپ يافار سرفيگين.

 

" اوتانجانگدير"  گلين اوياليپ- قاچماز،

كأنرأك برمه ســ‎ـِلـر سرفيگين آچماز.

 

پول آلانسونگ دورمان اوندان داش قاچار،

سيريق بيلن دورتيپ سرفيگين آچار.

 

بأشدن- بأشدن قران سانيان دوغورلاپ،

كأبيرجيگينى آليپ قالار اوغورلاپ.

 

 

سانالانسونگ پولى حالتا جايلارلار،

قيز پاخيرينگ سويجوليگينى پايلارلار.

 

گلين آلمانگ گونين بللى ادرلر،

" ايش بيتدى" دييپ اؤريپ گيدرلر.

 

چيقجاق قيزينگ قيزلار اويشــِـر داشينا،

گوليپ- اويناپ، تيمار بررلر باشينا.

 

هرسى بير زات تافـيپ،  جيقيـردار اولار،

" آلنينگ حاق آچدى" دييپ، دگيشر، گولر.

 

بو قيزلارا گليپ قاتى قاهارى،

قيشا دؤنــِـر اونونگ آلا بهارى.

 

 

ايچيندن كأيـينيپ، اوُد آليپ يانار،

هر ساغادى آيا، يئلا دؤنــِـر.

 

" ير چكن بدبختلار، مانگا دؤزنلر،

منگ گوْنيمه دوشونگ، گداى گزنلر!"

 

گلين آليجىنينگ گلجك فرصتى يــِـتر،

اوزين گيجه آغلاپ حاسراتدا ياتار.

 

ارتير ايردن تورار قايغيلى- غاملى،

آلار قيزقين دمين اولودان- اولى.

 

سؤويش قويونينگ بيرنأچه سين اؤلديرلر،

كيمى آغلادارلار، كيمى گوْلديرلر.

 

 

اوباداشلار حأضيرلـِـنر يئغنانيپ،

 اوغلانلار تايئنللار كسـِـك بگه نيپ.

 

آتباشچيلار تـُوفار توتوپ گليأندير،

اوغلانلار اورماغا آونگون آلياندير.

 

سالارلار كسـِگـى دازيزت- دا دازيرت،

آتباشچيلار گؤيبأر دابيرت- دا دابيرت.

 

آتباشچيلار آتار تـفنگ پاختابند،

قورقوزسا- دا، كســِـكلأرلر– بولماز پند.

 

كأ اوغلانى قاويپ اؤيه ديقارلار،

كأبيرينى يابىسيندان يئقارلار.

 

 

حاطارلارنيپ، يتيپ گلر گلين آليجى،

قيز- گلينلر تاييار گه يـيم يوليجى.

 

اوبا يـِـتمأن دويه لردن دوْشرلر،

همه سى بير چوغداملاشيپ اويشرلر.

 

توپـباق توتوپ، گلرلر اؤيونگ ايشيگينه،

قارانجانگلاپ، ايقجاملاپ اشيگينه.

 

اويشيپ دوران قيزلار قافـيدا حاطار،

هر حايسى بيرىنينگ گه يميندن توتار.

 

تؤوره كدن قالداپ گلين آلجينگ داشين،

آخمال اديپ، آچار كأبيرنينگ باشين.

 

 

" حــى سيزينگ بير"– سؤزه قيزلار دآغاشار،

گلين آليجيلار اؤيه گيريپ يرله شر.

 

اور- توت بـيـيـرلر قندلى چايدير پالاوى،

گؤرش توتار كلپـِـنگرأك، كله وى.

 

گلين آليجيلار " كأسه حاقين" آلانسونگ،

آونيق- اوشاق " اوغورلاپ" جوبأ سالانسونگ،

 

اوغرارلار قافـيدان يكه دن چيقيپ،

قيزلار اشيك يـيرتار آخمالينا باقيپ.

 

 

 

 

 

6

قيزينگ بو وقت بؤكيپ دورار يوره گـى،

گچمز بوقورداغيندان چـه ينأن چؤره گـى.

 

بيلمز، ننه نگسيكأ اونگا بولجاق أر،

يوره گـى دينيغسيز تاوسيپ، تارسيلدار.

 

بوتين دنيأ عمر بويى يولداشى،

غنيمت بير ييگيت بولسا- دا ياغشى.

 

نأگأ ساز بولماسا، اون ايكى سينه سى،

" داد گونيمه" ديـيپ، دارالياندير دنيأسى.

 

قافا باريپ اؤى حاقينى تؤلأرلر،

قيز پاخيرى كؤنه دونه بورأرلر.

 

گتيرلر گؤته ريپ پالاس اوستونه،

ينگنگه لرى اويشــِـر ياننا دسسينه.

 

" تور" ديـيسه لر، ديـيرلر:" بر پالاس حاقيم

برمه سنگيز- تورارا يــوق چاقـيم!"

 

سويرأرلر پالاسى: " گؤتر- حأ گؤتر!"

شول وقت بيرى ايديپ دويه گــِـتير.

 

" مين"– ديه رلر بير گلينه دسسينه!"

گؤته ريپ مينديرلر دويأنگ اوستونه.

 

اوغراماقچى بولار قاللاپ داشينى،

توتارلار " پول بر" ديـيپ دويأنگ باشينى.

 

 

بريپ، بريپ، دويه باشين سيـپديرلار،

" حايت جانور" يؤر ايزينگ تاپ" ديـيرلر.

 

 

              7

آليپ قيزى سايلانارلار اوبادان،

گليأندير بو عادت آتا- بابادان.

 

قيز آدينى تاشلاپ " گلين"– داقارلار،

هر كيم بير زات دييپ، ايچين ياقارلار.

 

مثـلم، بيرى ديـير " ييگيديميز كل، كؤر"،

گلينه باقيپ آيدار: " آنها اونى گؤر!

 

گؤز موُنجيغى يالى، آيئنگ بؤلــِـگـى!

يازغيدى ترس، دووش بولماندير ديلــِـگـى!"

يالاندان جانيغيپ، اوزاديپ الين:

" مناسيپ مى؟– ديه ر– شونگا شو گلين!"

 

گؤر نيره لره نصيبأنگ چكن؟

حــى بيچأره– ديه ر،– بختينگ پس اكن!…"

 

بارار گلين بوره نچـِـگينه يافـيشيپ،

آتباشچيلار هـزيل ادر چافـيشيپ.

 

گلين آليجى گچأيسه اوبا دووشوندان،

" آق ليق" دييپ توتارلار دويه باشيندان.

 

قيز- گلين يئغنانشيپ، اؤيدن چيقارلار،

گلنى گؤرمگ اوچين دويه چؤكأرلر.

 

 

" تووه لمه، توف!"– ديه رلر آى يالى،

مانگلايى گينگ، قاشى ميثـلى ياى يالى!"

 

 

اوبانگ قيراسى چالا گؤرنـــِندن،

يا- دا اوزاغـراقدا، بير مزيل چــِندن،

 

شونچا بايراق برجك دييپ بللأرلر؛

اؤنگ آتـلينى- اؤنگ بايراغا يوللارلار.

 

         

                   8

اوبا آدمسى ايچ- داشارى چيقيشيپ،

" وقت بولدى" دييپ يولا باقيشيپ،

 

 

" آنها گليأر زوُمادانگلاپ، اؤنگ آتـلى"،

يئندام آتلار بير- بيريندن بادلى.

 

انگيشيپ، آتلار توُزان توروزيا،

" گليأ" سسى همه آدمى اؤريزيأ.

 

اوبه اؤنگوندن گچرلر اوق كسديرمه،

بير- بيرينه ديـيپ– " آدم باسديرما!"

 

دييســِـنگ: " گلين آليانينگ اؤيى بو تايى،

آتدان دوشيپ، گليپ آلار توى پايى.

 

آتباشچيلار گلر پاختابند آتيپ،

گلين آليجيلار گلر بير ياندان يـِتيپ.

 

 

گلين- قيزلار اويشيپ چيقار اؤنگوندن،

دوشوريپ دويه دن، توتوپ يــِنگيندن.

 

گــِتيرلر گلنينگ داشينى قاللاپ،

بير عيال پـيشمه لى ساچاغين اللأپ.

 

پنجه لأپ، گلين اوسته ســِچر پـيشمه سين،

داغادار آوينجاق قيزلانگ اويشمه سين.

 

" يره دوشــِـن پـيشمه لرى چؤپلأرلر،

" تويدان- توپـوقجا" ديـيپ، ايـيپ گپلأرلر.

 

اويشمك توتوپ گلنى گتيرلر قافا،

حـِتدينگ بولسا، حانى گؤره يـين يول تاپا!

 

 

ياغليق آلماق اوچين قافى ساقلارلار،

سآناپ گؤريپ، نأچه ديگينى چاقلارلار.

 

هر بيرينه ياغـليق بريپ ساوارلار،

بولارى قافـيدان شـــِـيديپ قاوارلار.

 

ايدكلأپ، اول گلنى مــِـنگزه ديپ كؤره،

گيرديريپ قافـيدان، گــِـچيرلر تؤره.

 

گلين آليجى آتباشچا قند بيلن چايى،

بايرى هــِـلـى ايله پايلار طوى پآيى.

 

" گؤزينگ آيدينگ حا-آو!" دييپ، جارچى قيغيرار،

" بايراق" ديـيپ، مرگنلر حاطارا دورار.

 

 

آلميت ايسله يأندير كأندير، هر دورلى يئغين،

سورارلار يـيگيتلر- يوزيك بايراغين.

 

هر حايسينا بيـيرلر بايراغى تــِـلأپ،

اوتوراندير ييگيت بير اؤيده پاللاپ.

 

اولودان-اولودان آليپ دمينى،

اوُيلانيپ گلين ياننا بارمآنگ چمنى.

 

تيزرأك بير حابار بيلمنگ قصدينده،

مونونگ- ده يوره گـى سووينگ اوستونده.

 

بيله نوق گتيريلن نيچيك، ننه نگسى؟

بير- بيريندن بىحابار بير گــِـنگسى!؟

 

 

نأمه اوچين، بو گلينى اوزال گؤرمأندير؟

" آلسام ديم" ديـيپ، اونگا گؤوين برمأندير.

                  

 

     9

چاغيـيرلار ملانى نكاح قـيـيماغا،

ايكيسين بير- بيرينه بويون قويماغا.

 

" أهـِـمم" دييپ، ملا گلر آردينيپ،

غاريپ- قاسار داشده گزر دردينيپ.

 

اولانگ يرى چــِـتده، اوجاق باشيدير،

قالان- قاچان، آرتان حوراك آشيدير.

 

گيرر اؤيه چيشيپ، بأش-اوُن ياشولى،

سر اتســِـنگ آباددير اولارينگ جولى.

بــِـللأرلر ايكى آدم پـياده قاضى،

گيدر بولار قيزدان آلماغا سؤزى.

 

سالام بريپ، اولصوفينى سانارلار،

جوغاپ اوچين گلنى بيرآز يآنارلار.

 

قيسسارلار بيرنأچه آدم گؤركزيپ،

" نكاح وكيل ليگينگ كيمه بردينگ" دييپ.

 

قايتالارلار انچه راضى بوليانچا،

فلانا دييپ، آچيق جوغاپ بريأنچأ.

 

جوغابى تافشيرلار گليپ مأره كأ،

موندان سونگ گيدرلر يـيگيده باقا.

 

 

پـياده قاضيلار گليپ اوتيرلار،

ايكى يآنينگ وكيل ليگينى گتيرلر.

 

نكاح سووى اورتادادير ازيلگـى،

اوستونده پـولليجا ياغليق يازيلغى.

 

اوقآر ملا " ابوالبشر" خطبه سين،

وكيللر جوغاپ بيـير راضيليق سسين.

 

نكاح وقتى الينده دير سينـّيسى،

اؤيونگ آرت باغشينا گچيپ ينگنگه سى.

 

آچيپ " باغچيلارينگ" سيرين، ســِفينى،

" شاتديق"، " شاتديق" اديپ كــِـسـِـر يوْفينى.

 

 

خطبه دان سونگ نكاح سووين آيلارلار،

هر آدما بير يووديمجيق پايلارلار.

 

قاضيلاره بيـيرلر پوللى ياغليغى،

گيديپ گلن يرينه دييپ آق ليغى.

 

گتيرلر ييگيدى گلنينگ اوستونه،

ينگنگه سى اللرين آليشدير دسسينه.

 

" آق- گؤك گه يديرمه" دييپ، برر نصيحت،

" آيدار: " گلنينگ بيلن مقصدينگه يت"

 

ييگيت ينه اوتير اؤنگكى يرينده،

جاهيللار يئغنانيپ، تؤوره گينده.

 

 

تأزه دن دارتانگراق أديك  گه يديريپ،

قوشارلار قوشاغين مونگ دووين اديپ.

 

گلين پاخير قالار گمان ايچينده،

أشگأر بير زات يوقدير– دومان ايچينده.

 

اونجأ قويان بير زات بولار گلينى،

ياد ييگيده توتديرلار الينى.

 

گؤتـِــرگيلأپ يانگقى ييگيدى گتيـيرلر،

گوتيله ديپ، گلين يانيندا ياتيرلار.

 

" چيقار" ديه ر ييگيت أديگين اوزاديپ،

آياغين قايشارديپ، قويار ديزاديپ.

 

 

بير ديه نده گلين آسماسا قولاق،

حوتيله ديپ، دفيپ گؤيـبرشى تلــِـك.

 

چيقارماغا گلين أديگين چكر،

چكديكچه آياغين قايشاردار يســِـر.

 

عيال-اركك سين ادرلر اويشوشيپ،

" چيقارمانى اونگارانوق" دييشيپ.

 

أديكدن سونگ قوشاغينا يافيشار،

ايكى بلا اوستى-اوستونه سه فيشر.

 

قوشاغينى چؤزجك بولوپ، درمانيپ،

اووجين تاپمان آزار گؤرر  سرمه نيپ.

 

 

قوشاق چؤزيلن سونگ توتوپ تـوتـينى،

چيقماليدير عيال-اركك بوتينى.

 

ييگيدينگ الينه قامچى توتديرلار،

"الينگده بار اده نگينى– ات" ديـيرلر.

 

ييگيت اوريپ، گلين- قيزى قامچيلاپ،

اورا-اورا چيقار قامچيسينى بولاپ.

 

 

               10

يكه قاليپ ايكى يادلار بير اؤيده،

هر حايسىنينگ گؤونى باشغا بير كويده.

 

پسساى- پسساى ييگيت گلنه سؤز قوشوپ،

قيشارارلار بير ياسسيغا باش قوشوپ.

يواش- يواش بير- بيرينه يآناشار،

ايكى يادلار يواش- يواش تاناشار.

 

ييگيت ياقيپ چؤپـين جانينى بارلار،           

يوزوين گؤركزمجك بولسا- دا ديزار.

 

" آيـير الينگـى" ديه ر، باقمان سؤزينه،

گلين اوتانيپ الين توتار يوزينه.

 

ييگيت آيرار گلنينگ الين زور اديپ،

بآرلار جانينى كمالليجه سر اديپ.

 

گؤونه يوقسا، الين سالار بوينوندان،

ايقجام ساقلار، هيچ گؤيبرمز بوينوندان.

 

 

گلين ييگيده سر ادمأگه اوياليپ،

جانى آرام تاپسا قولتوغينه دوليپ.

 

قوجاقلاشيپ بير- بيرينه قيسيشار،

مهرى- شفـقت ايكى آرادا اؤسوشر.

 

دنگ بولسالار بير- بيرينى حالاشيپ،

اوزاق گيجه دانگـى آتيرلار دالاشيپ.

 

شادليق بيلن گيجه لرينى گچيرلر،

ايكى آرادان قايغى- غمى گؤچيرلر.

 

 

 

 

         

11

ارتيردن سونگ گلين آنگيرسين باقيپ،

دويـپده اوتورار ايگنأ سافاغين داقيپ.

 

ييگيدينگ يانيندا اويشيپ دنگ- دووشى،

تاپارلار گلين اوچين بير توپار ايشى.

 

بيرى چكيپ ييگيدينگ باغجيغينى يولار،

ينه بيرى اونگا كمكچى بولار.

 

باغجيق داقدير ييگيت بولانگ قاشيندا

بوره نجك سومره بوُر گلنينگ باشيندا.

 

اوندان سونگ ديه رلر: " گؤركز گلينى"

گلينده يئغيرليپ، گيزلأر اؤزينى.

 

ييگيت توريپ، گلنى پوغتا قوجاقلاپ،

زور بيلن بأرسينى دؤنده رر، دولاپ.

 

بوره نجـِـگينى سرفيپ، يوزين گؤركـزر.

هر كيم گلسه شــِـيديپ، بو گلينه دؤزر.

 

قوربى يــِـتـن برر اوللوقان بايراق،

شاينى توتوپ، چيقاريپ، اوبادان قايراق.

 

اولى- كيچى تويا باقا يؤرأرلر،

ايكى يآنلايين دوريپ، يآريش قورارلار.

 

ايكى بير دنگ قوشوپ، آت چاپديرلار،

مأره كأنگ گؤزينه توُزان قاپديرلار.

 

 

تگه لك اورتادا قورليپ گؤره ش،

بايراقدان سونگ اوبا ادرلر يؤريش.

 

قيزلار گلينى كأته چيقآر ميدانا،

" قـفس لاناندير، سه يل اتسين– دييپ، جهانا.

 

گؤرجك عيال گليپ، يوزينى آچار،

شونليق بيلن ينه ايكى- اوچ گون گچر.

 

 

12

باش سالماغا عيال- قيزلار اويشرلر،   

حايبات آتيپ، بير- بيرلرينه چيشرلر.

 

قيز- گلينلر توتار گلين طاراپـين،

عياللار بير ياندا دوزه در صفـين.

ايكى بولار اوللوقان گؤره ش،

ايسله سنگ گؤره شدير، ايسله سنگ ياريش.

 

عياللار بير دوُنى آليپ الينه،

ياپجاق بولوپ توپولارلار گلينه.

 

قيز- گلينلر ياپديرماغا قويمازلار،

اوزاق گون داوالاشيپ، كــِـيپدن دويمازلار.

 

بير گلين، بير عيال چيقيپ آرادا،

گؤره شيپ، سينانشار يــِـنگمك بارادا.

 

دوفـولشيپ ايكى يآن بوتين قاريشار،

بير- بيرينه " آرسلان" كيمين داريشار.

 

 

بولاشيپ ساچلارى قالام- قاشلارى،

 بؤريك قاچيپ، آچيق قالار ساچلارى.

 

آخرينده اؤكده گليپ عياللار،

دونى بورأپ، گلنينگ داشينى قاللار.

 

قوتارلار بو اويونى گلينه باش ساليپ،

بررلر بير قيزه تاخياسينى آليپ.

 

گلين بيلن ييگيت ياشار بيريگيپ،

بارار شــِـيديپ بأش-اون گونه سيريغيپ.

 

قيز تآيئندان گلر بير گون چاغيريجى،

ييگيت گيزلنملىدير، يوقدير ايكى اووجى.

 

 

اولار مونده بير گون بولوپ قايدارلار،

" الته ريس گلينى، پلان گون" دييپ آيدارلار.

 

بير آيدان سونگ چلپك ياپمالى بولار،

قيز- گلين يئغنانيپ شول اؤيه گلر.

 

اوتوريپ حاميردان چلپك يآيارلار،

بير ياندان بيشيريپ، بير لاى دويارلار.

 

بيردن-ايكأ قافيدان ياش- يــِـلنگ گيريپ،

قاچارلار قازانينگ چلپــِـگين سيريپ.

 

آتاسى اؤينه ايندى گلنى قايتارلار،

سؤويش- سرپاى بيلن التيپ قايدارلار.

 

 

اؤيلرينده گلين ايكى-اوچ يئل گزر،

حالى، چوال– بارچه ســِـفـينى دوزر.

 

تايئنلار ســِفيـن، خرج اديپ  انچه،

قايتارمازلار تأ بهاسين اوْزينچأ.

 

ييگيت بارا اوغـرين گلين ايزيندان،

انه سى هيچ آخمال دألدير قيزيندان.

 

چؤره ك بريپ بارار، ايته دوْيدورمان،

" يا حـداى" ديـيپ، چكر آرزو هم آرمان.

 

سانديراقلاپ، گيريپ يواش قافيدان،

پسساى باسيپ بارار گلنينگ چپـيـندن.

 

 

قارانجاقلاپ، ياقيپ اوتلى چؤپـينى،

راضى ادر تافيپ گلنينگ گپـينى.

 

بويون بولوپ، يالباريپ، گلنين چيقارار،

چوُلا چكيپ، اوندان حال- احوال سورار.

 

 

" ايشلمسه" ييگيدينگ بختى بو يرده،

باشا قايليق بيلن قالار كؤپ درده.

 

آخمالليقدا بيردن قافى تاقـيردار،

آياغى ايليپ، يا- دا بدره شاقيردار.

 

ييگيدينگ گله نينى دررو دويارلار،

" آيت دررو، آحاو كيمسينگ؟"– ديه رلر.

 

چأره تاپمان، ييگيت ديه ر " تاناليا"

" قارانگ گؤرينمه سين" ديه رلر– بوليا"

 

قاهارجانگراق بولسا قيزينگ آتاسى،

" اورونگ" ديـيپ، چاسلى چيقارار سسى.

 

دوملى- دوشدان توريپ، مونى قاوالارلار،

ايش قايتسا، حؤكمان توتوپ، آولارلار.

 

ايدرلر حاوت ساليپ، " حاييت، چوو" ديپ،      

يا- دا برك اورارلار، تولتوق سوو اديپ.

 

زوردان سيفيپ، ييگيت زيره نيپ قايدار،

بولان ايشى گليپ اؤيلرينه آيدار.

 

 

مونونگ اوچين ايكى آرادا بولماز جنگ،

چونكى بو ايش عيب دألدير هم- ده گنگ.

 

 

   13   

گلين گلر انچه وقتدان سونگ قايديپ،

ييگيت آزار برمز اوريليشينى آيديپ.

 

اؤى ايچىنينگ اختيارى گلينده،

يوفـك آطلاز، پوْچه ك، بار زات الينده.

 

اوندا- دا أر سؤزى اؤكده عياله،

دنگليك سؤزين گتيرمزلر خياله.

 

راضيدير " كمليگينه" عيال أريندن،

مدام " بازار ايله جك بوُر باريندان".

بو دوغرودا بير گپ يوقدير ديه سى،

اوزاق چكمز- بولار اوغلان ايه سى.

 

كأ وقت چاناق چاقيشسا- دا اؤيونده،

قالايسا- دا سؤگونچ، تاياق تـنينده.

 

ايچيندن ديـير: " أر، عيالينگ اوروشى–

گلر، گچر– ياز گونىنينگ ياغيشى".

 

بو بارادا شــِـيله ديـيمك هم گره ك:

بارلى يرلنگ، آغلاباسى شــِـيله رأك.

 

 

 

 

 

          14

كأندى او دؤورده غاريپ ياشايانلار،

دورموش گأميسينى زوردان داشايانلار.

 

ايشله ديپ، ايشله مأن ياتيانلار باردى،

حالق ريسغينا  باداق آتانلار باردى.

 

غاريپلارينگ غاريـپليغى گنگ دألدى،

يرلرى الينگ آيتيميندان گينگ دألدى.

 

حوُردى زحمت چكسه لر- ده أرلرچه،

يازغيتلارينا اينانياردى كؤرلرچه.

 

ديـيرديلر: " بختيم پس، امگه گيم ضايه،

" بايم بايه بريأ، حودايام بايه."

 

قيندى اولانگ دآتـلى طغام دادماغى،

اؤيه آيلانمازدى مايريق چاتماسى.

 

شولانگ قيزىنينگ ترس گليأردى تأله يى،

بوليانلارى كأندى مردار هـِلـى.

 

غاريپليـق دورموشا آوى قاتياردى،

نه گؤزه لى، دوله، قوجا چاتياردى.

 

آچ قيرمازليق اوچين چولپه چاغاسين،

 ساتماغا مجبوردير گؤزل بالاسين.

 

غاريپ، قيزين برسه بير آچ غاللاجا،

قـورپلانماق خيالى چيقياردى پوچه.

 

 

بير غاريبه برسه دنگ- دووشى دييپ،

سينه ساغدين، بار عقـل- هوشى دييپ،

 

عمربويى آچ- يالانگاچ قالجاقدير،

مايرق چاتمه اونگا زندان بولجاقدير.

 

مدام يوزر آغير اوُيلانگ كؤلينده،

يوغورليق اوون يوقدير اونونگ اؤيونده.

 

پول، البت، ياپـياردى كؤپ عايپلارى،

قيز ساتين آلياردى باى مايپلارى.

 

پول كؤره گؤز بيـيردى، لاله سايراق ديل،

پولونگ پنجه سينده سولدى انچه گول.

 

 

اما قيزى پوله برمك بير حيلى،

قيزينگ ساتيپ عمر سورمك بير حيلى.

 

مونگا چأره آختاريان كأن غاريپ، غاللاچ،

قيزينه دؤزمسه، تاپمازدى علاچ.

 

پول بولسا ياماسى بيتجك ياليدير،

مقصد- مرادينا يتجك ياليدير.

 

شــِـيديپ غاريپ قيزلار اؤرأن خوارلاندى،

ظلم، ستم، قامچى آستينده حوُرلاندى.

 

بو حقده بير-ايكى آغيز آيدالى،

ايلكى دووشان يرلريندن قايدالى.

 

 

                   15  

باى، غاريبى هيچ اوزينه دنگ سايماز،

دووشان گوندن خوارلامانى گنگ سايماز.

 

گتيرلنده ايلكى گلنينگ يانينا،

قاتى چيشيپ، سيغمان گلر دونينا.

 

اويشمه لنگه اؤز-اؤزيندن يــِـل آلار،

اپــِـى لنيپ، بولوپ بيله نين بولار.

 

ترو باشدان چيشيپ گلنينگ اوستونه،

دررو گيرر قورقوزمانينگ قصدينه.

 

" أديك چيقار" دييپ، اونى حوْرسكلأر،

يرسيز يره بيچأرأنى تيـرسيكلأر.

 

اؤز بوليشينى گؤرنلره گؤز ادر،

" چيقار!" دييپ آياغينى اوزادار.

 

گلين هنيز آيلانمانقا بأرسينه،

بيلگشلأندن توتان بولار ترسينه.

 

حوتديله ديپ دفــِـر ياتان يريندن،

قيزينگ ايلكى آلميدىدير أريندن.

 

قيزينگ درد اوستونه دردى ســِـفـيشر،

علاچ تاپمان أديگينه يافيشار.

 

ظاليم اگرى آياغينى قايشاردار،

اسلى وقت سينچيلارى اويشوردر.

 

 

گول يالى جنانى حوُرلار اول، آرمان،

ديزينديريپ قويـيا، أديگينى برمأن.

 

آنگسات دألدير چؤزمك، چيشــِـن قوشاغى،

كؤشه دأيمك قيندير كلپنگ اشه گـى.

 

" تؤوه لمه" دييپ چيقانسونگ سينچيلار،

يوزدن درين سيريپ، بيرآز دينچ آلار.

 

اؤيده يكه قالار دينگه، ايكى ياد،

قيز ايچيندن چكر داد بيلن فرياد.

 

ييگيت بيرجه حوش سؤز آيدمان گلينه،

نأمه ايلسه ساليپ گؤيبأر قولينه.

 

 

يوره گينده يامان نيتينى بكلأر،

نأزيجك بدندن بورار، چوممكلأر.

 

الدن گلن ظلمين ادر گلينه،

آيديپ گؤيبأر نأمه گلسه ديلينه.

 

گؤيه قرغى پنجه سينده دير گلين،

هيچ حوسسارى يوقدير آيدارا حالين.

 

زارينلار، هيچ يردن بولماز بير جوغاپ،

آتا-انه سيندن يوره گـى آواپ.

 

آيدار اؤز ايچيندن: " آى، انم- آتام!

شونچه ظلم اتدينگيز نأمه دى خطام؟

 

 

ناانصاف قازاننا تاغان آتاريپ،

انگتردينگير منى باش-اشاق ايته ريپ.

 

باى مالينه قيزيپ منى ساتدينگيز،

تنگه سينى ساناپ، جوبأ آتدينگيز.

 

سلجرمأن كيمليگينى مانگا أر بولجاق،

بردينگيز بير دونگوزه تاشلاندى يالجاق.

 

انه-آتا فرزندينى شــِـيدرمى؟

شــِــيله ظلمى حــى- ده انسان ادرمى؟

 

من بالانگيز دألمى يا- دا بير تؤنگنگه؟

قاراغينگيزى قاپدى جينگنگيردأن تنگه.

 

 

گزيأديم من تور قوش يالى باقجاقلاپ،

بوُز صحرانينگ جره نى دك بؤكجكلأپ.

 

آرمان گچيپ گيتدى مندن او دؤوران،

يوق-لا منده قولاى- قولتوم، دوست- ياران.

 

بير ناانصاف النه گلديم- ده دوشدوم،

واخ آرمان، يانديم- دا بيشديم!

 

من بير اجيز، او اوستومه آباريا،

قورباغه دان بتر چيشيپ قآباريا.

 

غاريپ قيزى بولماغيم عيپ ميش،

منينگ اونگا دووشماغيم- دا حاييپ ميش.

 

 

ديشينى سرتارديپ، داليار يئرتيجى!

اليمده اركيم يوق، تنيمده قامچى!"

 

 

                   16

ارتير توريپ، ينگسه سينى تونگنگورديپ،

گپلشمأن تلپه گين گه ير زونگنگورديپ.

 

دنگ- دوشلارى گلسه اونونگ يانينا،

ادرمنليك اديپ، سيغمان دونينا.

 

"– أحـى!– ديه ر– ايسنات برمه أرينگه،

آچ يوْزينگـى، دولان، دررو بأرينگه.

 

چكينمأن سونگونينگ نأم بولجاغينى،

غضپ بيلن دارتار بوره نجگينى.

شايلى بؤريك تؤره باقان ميچيلار،

گلنينگ يوزى- حأ دأل، باشام آچيلار.

 

گونده آزار بريپ گچيير بير آيـين،

كه يپ ادر بو بولشا، بولوغسيز قآيـين.

 

گيجه- گونديز ياشلى بولوپ گؤزلرى،

آق يووخا دك بولار گلنينگ يوزلرى.

 

قايتارلانسونگ كأته باريپ ايزيندان،

قايـئنلارينى بيزار ادر قيزيندان.

 

اوتانماز يامان ايش، يوز قاراليقدان،

چكينمز هر حيل مسخره چيليقدان.

 

 

كــِـسر سرفيك باغين، تايـين دوقماسين،

ادرمنليك بيلر يانليق دؤكمه سين.

 

قاينى بيلن يرسيز يره سؤگوشر،

" بوليا- دا!" دييپ، گلنينگ اوستونه چيشر.

 

" بوليا- دا" سؤزيندن قاليپ كأن درده،

گلين پاخير آغلاپ قالار بو يرده.

 

" آخ نأده يـين، قارا مانگلاى شوم بخته؟

اؤليپ گيدسم قاوى دألميكأ قايتا؟

 

ياديمدان چيقماندى اؤنگكى آزارى،

ينه گليپ قوردى كؤنه بازارى.

 

 

ايل ايچينده بارمى، كسيأن دوقمانى؟

كيشيليكدن بيليأن قاتيق دؤكمأنى؟

 

اتجگينى اديپ، ينه ديـيأ بوليا- دا،

" بوليادادان يوركده درد قالياردا!

 

آخ يــِـتيك له منينگ درديم-آزاريم،

گون- گوندن گويچلنيأر آخ بيلن زاريم.

 

يوره گيم اود آليپ، يانيار-لا باغريم،

منينگ گونأم نأمه، اى اولى تانگريم؟

 

يازغيم نأمه بولدى، بختيم قارالتدينگ؟

بير ظاليم آژدارينگ آغزينا آتدينگ!

 

 

كأشكى يــِـتمأن، اول ظاليمينگ دستينه،

گيزلنسه ديم قره يرينگ آستينه!

 

منى مال اونينده گؤريأر اول ظاليم،

آخ، بيله موق، نيچيك بولارقا حاليم؟"

 

" بير اؤزيم" دييپ، دوشونمه يأر بيچأره،

مونگلأپ غاريپ قيزى دووشيار شــِـيله أره.

 

 

                    17

گلين قايـينلارينا قايديپ گلن سونگ،

قرغينگ پنجه سيندن سيـپمان قالان سونگ،

 

دوُلوشان غنچه سى گوللأپ آچمانقا،

سارالار- دا سولار زمان گچمأنكأ.

أرى هر گون تورشادار- دا يوزينى،

پألين بوزيپ آلاردار- دا گؤزينى.

 

زات يوق يردن گچيپ گلنينگ داشينا،

بىگنأنينگ اويون گتـير باشينا.

 

يرسيز يره بو پاخيرى تاياقلار،

كأ بولسا گؤوره ده  گزر آياقلاپ.

 

يوقدير گلنينگ قارشى دورماغا،

" حاقلىدير" أر حآلان وقتى اورماغا.

 

اوتورسا: " تور"، تورسا ديه ر " گل، اوتور!"

برسه: " أكيت؟" ديه ر، أكيدسه: " گتير!"

 

 

بوُزدان– قايناغ، قايناغدان- دا بوُز آرار،

حألى- شيندى كأن حرص آرار، كأن دارار.

 

غاريپ قيزى قره گؤرنر گؤزينه،

آصيل- حا ميناسيپ سايماز اؤزينه.

 

ديه ر: " ادب- ترتيبأنى بيله نگوق،

عقـلينگ يوق، بريلسه- ده آلانوق.

 

هـِـلـى دألدير، بلكى سنى دوغران،

آرواخ- جن دير پالچيغينگـى يوغران.

 

سنينگ بيلن ياشاپ بيلمه سم گره ك،

اؤلديرسم قانينگدان سورالماز گره ك.

 

 

تأزه هــِلـى آلارين من اوستونگه،

ايجك نانينگ دوويپ برر دستينگه.

 

كـير يووارسينگ، كوْل سوپرر، آرتارسينگ،

اتينگ ياتيان ياتاغيندا ياتارسينگ"

 

عيال- قيزى حق- حقوقدان كسن كيم؟

اوران، ينجــِـن، اؤلديرن هم آسان كيم؟

 

روخانيلار دألمى دينه بآغلانلار،

نأزنين لنگ يوره كلرين دآغلانلار.

 

عيال، اركك بير دأل دييپ قـرآندا،

ياريم حق بلله دى قوقون- قــرباندا.

 

 

شاياتليقدا بير أر يرينه– ايكى عيال،

قولاغى كر، گؤزلرى– كؤر، ديدى– عيال.

 

ميراثـدان- دا قيزينگ حقى ياريم پاى،

دؤرت عيال آلماغا حاقـلى بير بد باى.

 

ساتين آلان مالى: اورسينگ، اؤلديرسين،

ماشغالادا أر-أرليگينى بيلديرسين…

 

بايلار شول قانونى دوغا ادينيپ،

عيال قارشيسيندا آرسلانا دؤنيپ.

 

قويروقلارينى بولاپ، آرلاپ گزديلر،

عياللارى عاصيرلارچه ازديلر.

 

 

دين زنجيرى عيال- قيزى تورلاپدى،

بايلار اجيزلرى نأحيل حوُرلاپدى!..

 

باى يرده خوار بولار غاريـبـينگ قيزى،

قاين انه سى، قاين آتاسى، بالديزى،

 

همه جه سى اووجدان توتما باياردير،

اوريپ، حوُرلاماغا ميدام تايياردير.

 

هر حايسىسى بير يانيندان لاغيردار،

نأمه اتجگينگ بيلمأن، گلين زاغيردار.

 

قايغيدان- حسرتدن اگيليپ باشى،

گيجه- گونديز دينمان آقار گؤز ياشى.

 

 

دوولا باقيپ، باشين چومره بوره نيپ،

فرياد ادر، دورموشيندان زيره نيپ:

 

"غاريپـليقدان كؤيدوْم، اى، آتام، انم،

مونگلرچه قيزلار دك چويره ديم منم.

 

توتماغا اليم يوق، قاچماغا آياق،

اينگ ياقين حوُسساريم– تـنيمده تاياق.

 

جانيم اجه، بير مهربان يوق مانگا،

آغلاپ اؤتيأن، ايلكى آغشامدان تأ دانگا…

 

اى حودايئم، منى بدبخت ياراتدينگ،

ياراتدينگ- دا دوُنگ يوره گه  قاراتدينگ.

 

 

يا- دا سن هم پاره- پشكش آلدينگمى؟

تـنگه سينى قولتوغينگا سالدينگمى؟

 

بايليغى نأمه اوچين بريأسينگ بايا؟

باسغيلاتماق عـديل ليق مى حودايا؟

 

غيلاو بريأر اونگا آلتين تنگه سى،

ينه بيرين آلاى دييأر ينگه سى.

 

قوى جهنم، آلسين ينه ايكيسين،

مندن الين چكسين، كس سين- ده سسين.

 

هيچ بير انسان چكيپ بيلمز بو ظلمى،

بو عمردن آنگسات بولجاق اؤلومى.

 

 

يا بير دويپسيز قويا باش آشاق اؤزومى،

گؤيبه ره يين مى من، يوموپ گؤزيمى؟

 

يا بير يووردا گيده يينمى، باش آليپ،

ييگرنجى دورموشدان آرامى يولوپ؟

 

ياغشى، چيقديم گيتديم، نيرأ بارايئن؟

كيمدن حاراى، كيمدن كمك سوُرايئن؟

 

ايزيمدان آت سالار- دا  يــِــترلر،

ساچيمدان يافيشيپ، سويرأپ گتيرلر.

 

اؤنكيدن آيلغانچ ظلم باشلارلار،

بلكى، ال-آياغيمى گويلأپ تاشلارلار.

 

 

شوم بختىمينگ چراسى يانمازمى؟

دورموش اويتگأپ، مانگا دؤوير دؤنمزمى؟

 

جان جلادى– زندانيندان بير چيقسامديم،

گينگ جهانه هوس بيلن باقسامديم.

 

آخ نأده ييـن، قره بولدى مانگلايئم،

يايا دؤندى چيـبـيق يالى ديك بويوم!…"

 

گيجه- گونديز دينمان چكيپ انديشه،

تأ اولينچأ شو بوليشدير هميشه.

 

پول دؤكيپ، مال بريپ اتمزدن حايال،

باى اوغلى ينه- ده آلار بير عيال.

 

 

بيردن سولخى آلايسا اگر سونگقينى،

ايتدن بتر دالار گزر اؤنگكينى.

 

شــِــيديپ، بايلانگ هيچ قالمازدى آرمانى،

غاريپ قيزلار بولاردى ظلمينگ قربانى.

 

بدآصلينگ نمونه سى، نه يامان!؟

قيز پاخيره بريأن ظلمى، اى آمان!

 

 

                    18

گؤونيمينگ قووانجى، توركمن قيزلارى،

اؤتن زمان كأن حوُرلادى سيزلرى.

 

ظاليم بايلار بريپ قويون، پول، دويه،

ايكى-اوچينگيزى يئغيپ، ديقدى بير اؤيه.

اختيارى الينگيزدن آلديلار،

دِنگليك برمأن، بورنجــِگه سالديلار.

 

اوريپ- ينجيپ، مقصدلارينه يتديلر،

ال-آياغينگيزى مايئپ- موجريپ اتديلر.

 

كأبيرينگـى يرسيز يره اؤلديريپ،

قره يرى قزيل قاندان دولديريپ،

 

كيمنگـى كسديلر، كيمينگ آسديلار،

مهروسيز ظاليملار قومه باسديلار.

 

قره گوزلر، گولر يوزلر، ياى قاشلار،

هنأرلى بارماقلار، دؤكيلدى ديشلر…

 

 

اما ايندى گچدى سندن اول زمان،

اى گؤزل قيز تؤوره نگه بير قاران!

 

اؤنگكى ظلم، اؤنگكى جبر هم جفا،

باشينى آليپ گيتدى، گلمه سيز قاپا.

 

تيز تور ايندى، قال يرينگدن يايدانمان،

طلب ايله حاقينگ دنگ- دووشدان قالمان.

 

بيليم آليپ، آزاتليغا توت يوْزينگ!

كم توتما أرلردن هيچ وقت اؤزينگ!

 

دنگليك سيزه أرلر بيلن هر ايشده،

تأزه بير دورموش قور، يوره كده جوُش- ده!

 

 

حآلىنگ اؤوشگين آتسين، اؤسدير سن كأرينگ!

دنيأنى بزه سين مشهور هنأرينگ!

 

عـذاپ يوق، ظلم يوق، رهنت ســِـنينگكى،

اركين سؤز، آزاد زحمت سنينگكى.

 

ايقجام ياشا، كأن ايش باغلى عياله،

بو آزاد دورموشده اورنينگ ايه له.

 

سولمارسينگ سن، تأزه آچيلان بير گول سينگ،

سايرا وطن بأهبيدينه، بلبل سينگ!

                                                          1927

 

                  ***************

 

 

سؤزليك و دوشونديريش

 

واغير: سؤز                    

بوسماق: غمگين بولماق

ايسنات: بىآبرايليق

اونجى: قايغى                   

اربت نساق: بد دأب- دستورلر

اوى اتمك: گمان، خيال اتمك.

مويـن: شك- شبهه             

گلنگ: بأرى گل اتمك

يالانگ: يالانگاچ    

 يكأن: كأوقت       

لاق آتماق: سؤز آتماق

حاجيق- حوجيق: هايت- كوش اتمك   

ايميرغانماق: فكر اتمك

قالپاق: تلپك، ساچ 

چلپك: قاتلامه يالى ياغلى چؤره ك، طوى پالاوى                       

كشده: تكين تيكمك

الك- چلك باقماق: مقصدسيز هر يانه باقماق     

 سولميره مك: ساكن

ساوچى: پيغامچى، قيز آلماق اوچين گليأن خبر آتيجى   

ايگ: اصل/ چين  تركمن  

قول: باشغالارى بيلن قاريشان (دو رگ)

اومماسيز: كؤپ      

چاق: گويچ          

پسساى: پسه لمك  

چاويش چاقماق: يواشجادان قولاغا آيديليان پـيشيردى

قران: پول اؤلچه گـى

Sφwuώ: تويده اؤلدوريليأن مال     

پاختابند: بير حيل تـفنگ      

گه يم يوليجى: گلين آلماغه گلنلرينگ اشيگينى يئرتيارديلار.

چوغدام: توپار        

قارانجانگلاماق: آخمال/ خبردار بولماق

كلپنگ: كله سانگ، ينگيل كله(دگيشگن)

كله وى: بو يرده عيال

كأسه حاق: اوزال آلينجاق گلنينگ ايرسغالى- ده اؤزى بيلن

گلسين دييپ، گلين آلماغه بارانلار كأسه اوغورلاپ قايديانميش.

يئندام: يوريك(yόwrik)

ياغليق: ياليق( ال ياليق)

بايرى: ياشولى، اولى                     

يئغين: توپار

جول(jul): اشيك               

آرت باغيش: آغاچ اؤيونگ آردينداقى غاميش

 

* اوزال گلين، أرىنينگ أديگـى بيلن كؤپ دووينلى قوشاغينى چؤزملى ميش.

* اوزال اؤيلنيأن ييگيت اؤز باتيرليغينى گؤركزمك اوچين قامچى بيلن داش- تؤوره گيندأكيلرى اورمالى ميش.

باغجيق: دكمه                  

سوْمره: ياشماق

قورپ: پول، مال

باش سالماق: آلين دانگـى گه يديرمك

تاخيه: بؤريك

اوزال قايتاريلان گلينى گؤرمك اوچين، ييگيت گيجه اوغرين،

 قاين آتاسىنينگ اؤيونه بارمالى ميش.

چاسلى: بادلى، قاتى

دويه پالانى

بوُر: بولار

ريسيق: ارسقال                

باداق: پأسگل     

آيتيم: ال آيه سى

امگك: تلاش، زحمت تـقلا

چولپه: كؤرپه، آونيق          

غاللاچ: آچ

ترو باشدان: اوزال باشدان

اسلى وقت: كؤپ وقت           

سامسيق اشيگـى(آدمى)

قرغى: آلغير قوش             

انگترمگ: آغدارماق

تنگه: پول اؤلچه گـى         

بؤز: آل- ياشيل

يانليق: آيران، چال

ازمك: حوُرلاماق

غيلاو برمك: گويچ، غايرات برمك

سولخى آلماق: گؤونى حالاماق

اؤوشگين: يئلديراماق       

رهنت: راحتليق     

ايقجام: آرقايئن