SÖZLÜK

-A-

aban- (aaban-): Abanmak, üzerine eğilmek.

abray (aabray): 1.İtibar, nüfuz. 2.Şan, şöhret, ün, tanınma.

aca- (aaca-): Acılaşmak, acımak.

acal: Ecel, ölüm.

acap: bk. acayıp.

acayıp (acaayıp): 1.Görkemli, muh- teşem, debdebeli. 2.Mükemmel, şahane, enfes, çok iyi, çok güzel.

acı (aacı): Acı.

aç (aaç): Aç.

aç-: 1.Açmak. 2.Keşfetmek. 3.Yazmak, sermek (sofra vb.).

açar: Anahtar.

açgöz (aaçgöz): Aç gözlü.

açık: 1.Açık. 2.Temiz, saf, duru.

açıklık: Açıklık.

açıl-: 1.Açılmak. 2.Parlamak, aydınlanmak.

açlık (aaçlık): Açlık.

adağlı (aadağlı): Nişanlı, sözlü.

adalat (adaalat): Adalet, doğruluk, hak.

adam (aadam): Adam, insan.

a. bol-: 1.Büyümek, yetişmek, adam olmak. 2.Akıllanmak.

a. et-: Besleyip büyütmek, yetiştirmek, adam etmek.

adamı (aadamıı): İnsanoğlu, insan.

adat (aadat): 1.Gelenek, âdet. 2.Alışkanlık, huy.

adatça (aadatça): Âdet olduğu üzere, genellikle.

adıl: Adaletli, adil, insaflı.

adıllık: Adaletlilik, adillik, insaflılık.

adyutant: Yaver.

agent: 1.Acenta. 2.Ajan, casus.

agronom: Tarım uzmanı.

ağ- (aağ-): 1.Aşmak. 2.Yükselmek, ağmak.

ağa (aağa): 1.Ağabey. 2.Amca. 3. Ağa, bey.

ağaç: 1.Ağaç. 2.Tahta.

ağar- (aağar-): 1.Ağarmak. 2.Solmak.

ağdar- (aağdar-): 1.Döndürmek, çevirmek. 2.Devirmek, yıkmak. 3.Düşürmek...4.Dökmek. 5.Boşaltmak. 6.Karıştırmak.

ağı (aağı): Ağlama, ağlayış, ağıt.

ağıçı (aağıçı): Ağıtçı; yas törenlerinde yüksek sesle bir şeyler söyleyerek ağlayan kişi.

ağıl (aağıl): Ağıl.

ağın: 1.Bütün, hep. 2.Baştan başa, baştan aşağı.

ağır: 1.Ağır. 2.Zor, güç, sıkıntılı.

ağır- (aağır-): Ağrımak.

ağırlık: Ağırlık.

ağız: Ağız.

ağla- (aağla-): Ağlamak.

ağlan- (aağlan-): Ağlanmak.

ağlaş- (aağlaş-): Ağlaşmak.

ağlat- (aağlat-): Ağlatmak.

ağram: Ağırlık.

ağşam: Akşam.

ağşamara (ağşamaara): Gün batımı, akşamleyin, akşam üzeri.

ağtar-: 1.Aramak. 2.Yoklamak, karıştırmak.

ağtık: Torun.

ağza (ağzaa): 1.Organ, aza. 2.Öge. 3.Üye, aza.

ağza-: Anmak, bahsetmek, zikretmek, söz etmek, ima etmek.

ağzıbirlik (ağzıbiirlik): Uyum, yekvücut olma, söz birliği.

ah (aah): İnleme, sızlama.

ah: Ah, vah, aman, heyhat, yazık!

ahır (aahır): Nihayet, sonunda, artık.

ahırı (aahırı): 1.Artık, nihayet, sonunda. 2.Daha.

ahırın (aahırıın): bk. ahır

ahırsoñı (aahırsoñı): En sonunda, nihayet.

ahlak: Ahlâk.

ahmır: Ham hayal, gerçekleşmesi zor amaç.

ahval (ahvaal): Durum, hâl.

ajdarha (ajdarhaa): Ejderha, büyük yılan.

ak (aak): Ak, beyaz.

ak-: Akmak.

akademik: Akademi üyesi.

akgınlı: Akıcı.

akıl: Akıl.

akıl ber-: Akıl vermek, öğüt vermek, yol göstermek.

akıldar (akıldaar): Mütefekkir, fikir adamı, düşünür.

akım: 1.Akıntı, akım. 2.Yol, yöntem, metot.

aklık (aaklık): 1.Aklık, beyazlık. 2.Ücret.

akmak: Budala, ahmak, aptal.

aksakgal (aaksakgal): Yaşlı, ihtiyar.

al-I (aal): Al, kırmızı.

al-II (aal): 1.Hile. 2.Cin, peri.

al-: 1.Almak. 2.(Yol) almak. 3.Kabul etmek. 4.Alıp gitmek.

ala (aala): 1.Ala, alacalı. 2.Elâ. 3.Değişik, türlü, çeşitli.

alaç (alaaç): Çare, kurtuluş, çıkış yolu.

alada: Tasa, kaygı, sıkıntı, endişe.

alamat (alaamat): 1.Alâmet, işaret, iz, eser, nişan, belirti. 2.Alâmet, vasıf.

ala-mula (aala-muula): Ala bula.

alañ: Küçük tepe, tümsek.

173

alasman (aalasmaan): Gök yüzü, gök.

alav: Alev, meşale, şule.

alcıra-: Şaşırmak.

alça: Kızıl erik.

alçak: 1.Nazik, nezaketli. 2.Müşfik, şefkatli.

alda- (aalda-): Aldatmak, yalan söylemek.

aldan- (aaldan-): Aldanmak.

aldavçılık (aaldavçılık): Aldatıcılık, hilekârlık.

aldır-: 1.Aldırmak, kaptırmak. 2.Harap ettirmek, yok ettirmek.

alım (aalım): Alim, bilgili, bilgi sahibi.

alın (aalın): 1.Alın. 2.Ön, öndeki.

alın-: 1.Alınmak, edinmek. 2.Ele geçirilmek, elde edilmek.

alıp bar-: Çok etkilemek, iliğine işlemek.

alıp çık-: Kurtarmak.

alış-: 1.Değişmek. 2.Karşılıklı almak.

alkım: 1.Çene, gerdan. 2.Birinin yanı, yakını.

alkış: Minnettarlık, minnet, şükran, teşekkür.

a. et-: Teşekkür etmek, şükretmek.

Alla (Allaa): Allah.

Allatağala (Allaatağaalaa): Allahü Tealâ.

alma: Elma.

almaz: Elmas.

174

alñasa-: Acele etmek, telâşlanmak.

alp: Alp, yiğit, kahraman.

altı: Altı

altın: Altın.

amal: Tarz, usul, yol, yöntem.

a. et-: Gerçekleştirmek, yerine getirmek, hayata geçirmek, tahakkuk ettirmek.

aman (amaan): 1.Sağ salim, sağ. 2.Sağlam, sıhhatli. 3.Yardım, imdat.

amana gel- (amaana gel-): Dize gelmek, baş eğmek, boyun eğ-mek.

amanat: Emanet.

amatlı (aamatlı): Elverişli, uygun, müsait, münasip.

ammar: Ambar, depo.

anbar: Amber.

anık: 1.Açık, aydın, belli, anlaşılır. 2.Tam, eksiksiz. 3.Doğru.

anna (aanna): Cuma.

ant iç-: Yemin etmek, ant içmek.

añ (aañ): 1.Fikir, düşünce, mantık. 2.İdrak, kavrama, sezme. 3.Akıl, zekâ.

añ- (aañ-): 1.Anlamak, kavramak. 2.İdrak etmek, şuuruna varmak.

añlat- (aañlat-): Anlatmak, ifade etmek.

añlı (aañlı): Anlayışlı, ferasetli, zeki.

añrı: 1.Öte, arka. 2.Aşkın, fazla.

añsat (añsaat): Kolay, basit, hafif.

añzak: Şiddetli soğuk, ayaz.

apat (aapat): 1.Dert, belâ. 2.Felâket, afet. 3.Kötü şey.

apbası (apbaası): Kadın elbisesinin önüne takılan, yaprak gibi yassı, gümüşten yapılmış süs, ziynet.

apı-tupan (aapı-tupaan): 1.Kasırga, fırtına, deprem. 2.Kavga, hırgür.

ar (aar): 1.Öç, intikâm. 2.Ar.

ar- (aar-): Yorulmak.

ara (aara): Ara, aralık, mesafe.

ara- (aara-): 1.Aramak. 2.Özen göstermek, titiz davranmak.

araba: (Motorsuz) araba, kağnı.

arada (aarada): 1.Arada sırada, bazen. 2.Son günlerde, yakında, yakın zamanlarda. 3.Arada, ortada.

aralaş- (aaralaş-): 1.Girmek, gelmek. 2.Karışmak, müdahale etmek.

aralık (aaralık): 1.Aralık, mesafe. 2.Herkese âit, umumî.

aram tap- (aaram tap-): Sakinleşmek, yatışmak, rahatlamak, huzur bulmak.

aranı aç- (aaraanı aç-): 1.Uzaklaşmak. 2.Ayrılmak.

Arap: Arap.

arassa: Temiz, saf.

arassalan-: 1.Temizlenmek. 2.Ayıklanmak.

arça: Çam.

ardın-: Öksürmek, öksürüp gırtlağını/boğazını temizlemek.

ardıncıra-: Sallanmak.

arğın (aarğın): Yorgun, bitkin.

arğınlık (aarğınlık): Yorgunluk, bitkinlik.

arı: Arı.

arka: Sırt, arka.

arkadağ (arkadaağ): Himaye eden, koruyucu, koruyan, gözeten.

arka dur-: Himaye etmek, korumak, kayırmak.

arkalı: Aracılığıyla, vasıtasıyla, sayesinde, yoluyla.

arkayın: Rahat, sakin, sessiz, telâşsız.

a. bol-: Rahat olmak, sakin olmak.

arla-: 1.Bağırmak. 2.Kükremek.

arman (armaan): 1.Gerçekleşmemiş arzu, emel. 2.Ham hayal. 3.Kin, öfke, gazap. 4.Heyhat, yazık, eyvah!

175

armanlı (armaanlı): 1.İstediğini elde edemeyen, amacına ulaşamayan, muradına eremeyen. 2.Üzgün, üzüntülü, acılı.

armaveri (aarmaaveri): Kolay gelsin!

armıt: Armut.

ar-namıs (aar-naamıs): Şeref, onur, yüz akı, namus, itibar.

arpa: Arpa.

arslan: Arslan.

arş: Arş; göğün en üst tabakası.

art-: Artmak, geriye kalmak.

artık: Fazla, fazlalık, artık, geriye kalan.

artıkmaç: 1.Fazla, gereğinden fazla. 2.İyi, güzel, mükemmel.

aruz: Aruz.

arzan (arzaan): Ucuz.

arzı: Arzu, istek, rica.

arzıla-: İstemek, dilemek, rica etmek.

arzılı: 1.Arzulu, ricalı. 2.Değerli, kıymetli, sevgili, aziz.

arzuv: 1.Arzu, istek. 2.Hayal, rüya.

a. edil-: İstenmek, arzu edilmek.

a. et-: İstemek, arzu etmek.

as-: Asmak, iliştirmek, takmak.

asfalt: Asfalt.

asıl: 1.Asıl, cevher, öz. 2.Esasen, doğrusu.

asıl-: 1.Asılmak. 2.Asılmak, idam edilmek. 3.Boynuna ip takıp kendi kendini öldürmek, intihar etmek.

asıllı: Kibar, efendi, asaletli, soylu, görgülü.

asır: Asır, yüzyıl.

asla (aslaa): Asla, hiçbir zaman.

asman (asmaan): Sema, gök, gök yüzü.

assa: Yavaş, yavaşça.

ast: Alt.

asuda (aasuuda): 1.Sakin, dingin. 2.Rahat.

aş: Yemek.

aş- (aaş-): Aşmak, geçmek.

aşa (aaşa): Aşırı derecede, pek, çok.

aşak (aşaak): 1.Alt, aşağı. 2.Alçak.

aşğazan (aşğaazan): Mide.

aşık (aaşık): Sevdalı, âşık.

at (aat): Ad, isim, nam.

at: At, beygir.

at-: 1.Atmak. 2.Atmak, ateş etmek, vurmak. 3.Sermek (sofra vb.). 4.Atmak, fırlatmak. 5.Atmak, ağarmak (tan). 6.Çalmak (ıslık).

ata: 1.Baba. 2.Ata.

ataş (aataş): Ateş.

atbakar: Seyis, at bakıcısı.

at dak- (aat dak-): 1.Lâkap takmak. 2.Ad koymak, ad vermek, adlandırmak. 3.Uygun görmemek.

atıl-: Atılmak.

atır: 1.Güzel koku, ıtır. 2.Parfüm, esans.

atır-: (Tan yerinin/günün ağarmasını) beklemek, sabahı etmek, sabahlamak.

atız: Dışı çitlerle çevrili toprak parçası, koru, parsel, arsa, tarla.

atlan-: 1.Atlanmak, ata binmek, ata binip gitmek. 2.Bir yere gitmek için yola düşmek, yola koyulmak.

atlandırıl- (aatlandırıl-): Adlandırılmak, ad verilmek.

atlı (aatlı): 1.Adlı, isimli. 2.Meşhur, ünlü, şanlı, tanınmış.

atlı: 1.Atlı. 2.Atlı asker, süvari.

atlı-abraylı (aatlı-aabraylı): Anlı şanlı.

av (aav): Av.

ava- (aava-): Acımak, acı vermek, ağrımak.

avat- (aavat-): Acıtmak, ağrıtmak.

avçı (aavçı): Avcı.

avı (aavı): Zehir, ağı.

avla- (aavla-): 1.Avlamak. 2.İzlemek, izine düşmek.

avtomat: 1.Otomat. 2.Otomatik makine.

ay (aay): 1.Ay (gök yüzündeki). 2.Ay; yılın on iki ayından her biri.

ay: Ay, ah, vay, vah, heyhat, yazık!

aya (aaya): Aya, avuç içi.

ayak: Ayak.

ayak çek-: Durmak, duraklamak.

ayal (ayaal): 1.Kadın. 2.Hanım, karı, zevce.

ayal-gız (ayaal-gıız): Kadın ve kız.

ayan (ayaan): 1.Açık, belli, malûm, aşikâr. 2.Açıkça, apaçık.

a. bol-: Malûm olmak, bilinmek, belirmek, ortaya çıkmak.

a. et-: Belirtmek, bildirmek, açıklamak, ortaya çıkarmak.

a. eyle-: Belirtmek, bildirmek, açıklamak, ortaya çıkarmak.

ayat (aayat): Ayet.

ayaz: Ayaz, soğuk.

aydıcı: Söyleyen, söyleyici.

aydıl-: Söylenmek, konuşulmak, bahsedilmek.

aydım: Şarkı, türkü.

aydım ayt-: Şarkı söylemek, türkü söylemek/çağırmak.

aydımçı: Türkücü, şarkıcı, ses sanatçısı.

aydım-saz (aydım-saaz): Saz ve söz, sazla birlikte söylenen şiir.

aydıñ (aaydıñ): 1.Aydın, aydınlık. 2.Açık, belli, anlaşılır.

ayğıtlı: 1.Aydınlatıcı, parlak, aydınlık. 2.Kesin. 3.Kararlı.

ayılğanç: 1.Korkulu, dehşetli. 2.İğrenç.

ayıp: Ayıp, kusur, yüz karası, suç, kabahat, günah.

ayır-: Ayırmak.

ayla-: 1.Dönmek, dolaşmak. 2.Çevirmek, döndürmek.

aylan-: Dönmek, dolanmak, dolaşmak, gezinmek.

aylap (aaylaap): ... aydır, ... aydan beri.

aylav: 1.At yarışı yapılan meydan, alan. 2.Kıvrım, eğri.

ayna (aayna): 1.Cam. 2.Ayna. 3.Pencere.

ayna-: 1.Naz etmek, nazlanmak. 2.Kapris yapmak.

aynadıl-: Naz edilmek, nazlanılmak.

ayra: Ayrı.

ayra düş-: Ayrılmak, ayrı düşmek.

ayralık: Ayrılık, hasret.

ayratınlık (ayratıınlık): Özellik.

ayrıl-: Ayrılmak.

ayt-: 1.Söylemek, demek. 2.Anlatmak. 3.Söylemek (şarkı, türkü).

ayt bayram: Bayram.

aytım (aaytım): Belli büyüklükteki yer, meydan, alan.

aytıs -Kazakça-: Atışma (şairler arasında).

ayyar (ayyaar): 1.Aldatıcı, hilekâr. 2.Yağmacı, harami. 3.Serseri.

az (aaz): 1.Az. 2.Eksik.

az- (aaz-): Azmak, ahlâkı bozulmak, baştan çıkmak.

azacık (aazacık): Azıcık, biraz, birazcık.

azal- (aazal-): Azalmak, eksilmek.

azap (azaap): 1.Azap, işkence. 2.Istırap, eziyet, sıkıntı.

azar (azaar): Ağrı, sızı, sancı.

azaş- (aazaş-): Yolunu kaybetmek, şaşırmak, yoldan çıkmak.

azat (azaat): Hür, serbest, bağımsız.

a. et-: Azat etmek, salıvermek, serbest bırakmak.

a. eyle-: Azat etmek, salıvermek, serbest bırakmak.

azatlık (azaatlık): Hürriyet, özgürlük, serbestlik.

azda-kände (aazda-käände): Az çok.

az-hor (aaz-hoor): Az buçuk.

azı:Azı, azı diş.

azık (aazık): Azık, yiyecek.

Aziya: Asya.

azlık (aazlık): Azlık.

az-ovlak (aaz-ovlak): Az buçuk, biraz.

-Ä-

äber-: 1.Bir şeyi alıp birisine vermek. 2.Bir şeyi birisi için satın almak.

ädik (äädik): Çizme, edik.

ädim (äädim): Adım.

ädim ät- (äädim äät-): Adım atmak, yürümek, hareket etmek.

äheñ: 1.Melodi. 2.Uyum. 3.Ton (konuşma).

ähli: Bütün, hep.

ähmiyetli: Önemli, ehemmiyetli.

äkel-: Getirmek.

äkit-: Götürmek.

älem (äälem): 1.Cihan, âlem, dünya. 2.Elâlem, herkes. 3.Her yer, her taraf.

älemğoşar (äälemğoşar): Gök kuşağı.

äpet (ääpet): Muazzam, koskocaman, muhteşem.

är (äär): 1.Mert, yiğit, er. 2.Eş, koca.

ät- (äät-): Adımlamak, adım atmak, yürümek.

ät gal- (äät gaal-): Ümidi boşa çıkmak.

ätiyaç (äätiyaaç): Korku, kuşku.

ä. et-: Korkmak, çekinmek.

ätle- (äätle-): Adımlamak, adım atmak, yürümek.

äynek (ääynek): Gözlük.

-B-

baba (baaba): Dede, annenin babası.

babatda (baabatda): Hakkında, konuda, konusunda.

bada (baada): 1.Önce, önceleri, evvelâ, başlangıçta. 2.An, kısa zaman. 3.Hemen, derhal, birden.

bada-bat (baada-baat): Hemen, derhal, birden.

badak sal-: Çelmek, çelmelemek, engel olmak.

badaş- (baadaş-): Birbirine çok bağlı olmak, yakınlık duymak, yaklaşmak, yakın durmak, içli dışlı olmak, bağdaşmak.

bağ (baağ): Bağ, bahçe.

bağana: Kuzu postu, kuzu derisi.

bağban (baağbaan): 1.Bahçe sahibi. 2.Bahçıvan.

bağır: 1.Bağır, göğüs. 2.Karaciğer.

bağışla-: Affetmek, bağışlamak.

bağla- (baağla-): Bağlamak, düğümlemek.

bağlan- (baağlan-): 1.Bağlanmak. 2.Kilitlenmek. 3.Kapanmak. 4.Kapatılmak.

bağlanışıklı (baağlanışıklı): Bağlı, alâkalı, ilgili, ilişkili.

bağlı (baağlı): 1.Bağlı, gerçekleşmesi bir şartı gerektiren. 2.Bağlı, bağlanmış.

bağşı: Ozan, halk şairi, saz şairi.

bağt: Baht, saadet.

bağtıyar (bağtıyaar): Bahtiyar, talihli, bahtlı.

baha: 1.Fiyat, değer, kıymet. 2.Not.

bahar: Bahar, ilkbahar.

Bahrı Hazar: Hazar Denizi.

bak-: 1.Bakmak. 2.Görmek. 3.Gütmek.

bakan (bakaan): -a/-e doğru.

bakca: Bahçe.

bakı (baakı): 1.İlelebet, ebediyen, ebedî. 2.Ölümsüz.

bakıl-: 1.Bakılmak. 2.Beslenmek, yetiştirilmek.

bakış-: 1.Bakışmak. 2.Bakmakta, beslemekte yardımlaşmak.

bal: Bal.

bala (baala): Çocuk, yavru.

balak: Pantolon.

baldak: Bitki sapı, ot gövdesi.

balık (baalık): Balık.

balkılda-: Işıldamak, parlamak, parıl parıl parlamak.

bap (baap): Bölüm.

bar (baar): 1.Bütün, hep, tamamen. 2.Var, var olan, mevcut.

bar-: Varmak, gitmek.

barabar: 1.Beraber, birlikte. 2.Eşit.

barada (baarada): Hakkında, konuda, konusunda, dair, üzerine.

barasında (baarasında): bk. barada.

barça: Bütün.

barha: 1.Bütün, hep. 2.Gittikçe. 3.İyice, büsbütün.

barı (baarı): 1.Hepsi, bütünü. 2.Herkes. 3.Hep.

barış: Gitme, gidiş, seyir.

bark ur-: 1.Parıldamak. 2.Güzel ve kesif koku yaymak.

barlık (baarlık): Varlık, var oluş, mevcudiyet.

barmak: Parmak.

bas-: 1.Basmak. 2.Ezmek. 3.Kaplamak. 4.Zorlamak. 5.Ağırlık vermek, üstüne çökmek. 6.Üstün çıkmak, boyun eğdirmek, yıkmak, yenmek. 7.Hapse atmak. 8.Baskın gelmek. 9.Batırmak (suya). 10.Yuvarlamak (keçe).

basğançak: Basamak.

basğıla-: 1.Çiğnemek, basarak düzeltmek. 2.Yoğurmak, karmak.

basıl-: Üstüne ağırlık düşmek, bunalmak.

basım: 1.Çabuk, hızlı, tez. 2.Hemen, derhal, süratle.

baş: 1.Baş, kafa. 2.Doruk, dağ başı. 3.Başak. 4.Başkan, önder, ile-ri gelen.

b. bol-: Başını çekmek, öne düşmek, önderlik etmek, yol göstermek.

başa bar-: 1.Yoluna/düzene girmek, düzelmek, normale dönmek. 2.Gerçekleşmek. 3.Sona ermek, bitmek.

başar-: Yapabilmek, becermek, başarmak, muktedir olmak.

başart-: 1.Başartmak, becertmek, başarıya erdirmek. 2.Başarıyla sonuçlandırmak.

başdan: Önce, önceleri, baştan.

baş eğ-: Başını eğmek, selâm vermek, selâmlamak.

başğa: Başka, diğer, gayri, öbür, öteki, sair.

başkı: İlk, başlangıçtaki.

başla-: 1.Bir işe başlamak, girişmek. 2.Başlamak (yardımcı fiil). 3.Açmak.

başlan-: 1.Başlanmak. 2.Meydana gelmek, ortaya çıkmak, türemek. 3.Gelmeye/inmeye başlamak.

başlı-barat (başlı-baraat): Düzensiz, dağınık, karışık, karmakarışık.

başlık: 1.Amir. 2.Başkan, reis.

bat (baat): 1.Bir işi yapmak için sarf edilen güç; katedilen hız, sürat. 2.Heybet.

bat-: Batmak.

bat al- (baat al-): 1.Hız almak. 2.Güçlenmek.

batır (baatır): Cesur, mert, yiğit, gözü pek, pervasız.

batır-: Batırmak.

batırlık (baatırlık): Mertlik, yiğitlik.

batlan- (baatlan-): 1.Hızlanmak, hız almak. 2.Güçlenmek.

batlı (baatlı): Şiddetli, güçlü, kuvvetli, baskın.

bay (baay): Zengin, varlıklı.

bayar: Bey, ağa.

baydak: Bayrak, sancak, flâma.

bayğuş (baayğuş): Baykuş.

bayır: Bayır, tepe, sırt, yokuş.

baylaşdır- (baaylaşdır-): 1.Zenginleştirmek. 2.İlerletmek, geliştirmek.

baylık (baaylık): Zenginlik.

bayrak: 1.Ödül, mükâfat. 2.Ganimet.

bayram: Bayram, şölen.

b. et-: Bayram etmek, bayramı kutlamak.

bazar (baazar): Pazar, çarşı.

bäbek (bääbek): Bebek, süt emen çocuk.

bäğül (bääğül): Gül.

bähbit (bähbiit): 1.Fayda. 2.Menfaat, çıkar. 3.Kâr, kazanç.

bähre al-: Tad/zevk almak, keyiflenmek, hoşlanmak.

bälçire- (bäälçire-): Şaka yapmak.

bäri (bääri): 1.Beri. 2.-dan/-den beri.

bärik (bääriik): Beriye.

bäş (bääş): Beş.

bäşatar (bääşatar): Tüfek.

bäşinci (bääşinci): Beşinci.

be: Şaşırmayı ifade eden ünlem; vay!

becer-: 1.Tarlayı sürüp bir şeyler ekecek hâle getirmek. 2.Tamir etmek, yamamak. 3.Hastalığı iyileştirmek, tedavi etmek.

bedasıl: Kötü kalpli, kötü, fena.

beden: Beden, vücut.

bedev: Küheylân; soylu at, Arap atı.

beğ: Bey.

beğen-: Sevinmek.

beğenç: Sevinç.

beğendir-: Sevindirmek, memnun etmek.

bela (belaa): Belâ, dert.

belent: 1.Yüksek, yüce, üstün. 2.Debdebeli, görkemli, gösterişli, şaşaalı. 3.Yüksek, sert (ses).

belet: Birini, bir yeri veya herhangi bir şeyi iyi bilen, tanıyan adam; aşina, bilgili, uyanık.

belki: 1.Belki. 2.Gâliba, herhalde, muhtemelen.

belle-: 1.Kaydetmek. 2.Belirlemek.

bellenil-: 1.İşaret konulmak, işaretlenmek. 2.Belirlenmek.

belli: 1.Belli. 2.Tanınmış, bilinen, tanınan.

bende: Kul, köle, bende.

bent: 1.Set, bent. 2.Kıta (şiir).

ber-: Vermek.

bercay (bercaay):

b. bol-: Gerçekleşmek, uygulanmak, yapılmak.

b. et-: Yerine getirmek, icra etmek, uygulamak, yapmak.

bereket: Bereket.

bereketli: 1.Bol, bereketli, zengin. 2.Proteinli, besleyici (yiyecek).

berği: Borç.

beri: Hiç olmazsa, bari.

beril-: 1.Verilmek. 2.Satılmak. 3.Bağışlanmak. 4.(Gönül) verilmek.

berim: Rüşvet.

berk: Sağlam, dayanıklı, metin.

berkit-: 1.Pekiştirmek. 2.Güçlendirmek, kuvvetlendirmek, sağlamlaştırmak.

bes: Kâfi, yeter.

b. et-: Bırakmak, kesmek, durdurmak.

besle-: 1.Bezemek, süslemek, giyindirmek. 2.Yetiştirmek, bakmak.

beslen-: 1.Süslenmek, bezenmek. 2.Koyulmak (yola). 3.Yetiştirilmek, bakılmak.

beşer: İnsan, insanoğlu.

beter: 1.Beter, daha kötü. 2.Çok, pek.

betniyet: Kasıt, kötü niyet.

beyan (beyaan): Beyan, ifade, açıklama.

b. et-: Beyan etmek, ifade etmek, açıklamak.

beyğel-: 1.Yavaş yavaş yükselmek, gittikçe büyümek. 2.Gittikçe güçlenmek.

beyhuş (beyhuuş): Kendinden geçen, şuurunu kaybeden, bayılan.

beyik: 1.Büyük. 2.Yüksek.

beyle: Böyle.

beyleki: Başka, öteki, diğer.

beyni: Beyin.

beyt-: Yapmak, etmek, kılmak.

bez-: Bezmek, bıkmak.

bezbeltek: Küçük toy kuşu, toy.

beze-: Bezemek, süslemek.

bezeğ: 1.Süs, süs eşyası, ziynet. 2.Nakış, motif, resim.

bezeğ ber-: 1.Süslemek, bezemek. 2.Donatmak.

bezemen: Şık, zarif.

bezzat (bezzaat): Yaramaz, afacan.

bicay-I (biicaay): 1.Yersiz, isabetsiz, yakışıksız. 2.Rahatsız edici, huzur bozucu.

bicay-II (biicaay): Çok.

bice (biice): 1.Hisse, pay, nasip. 2.Kur'a. 3.Talih, kader, baht, şans.

biçak (biiçak): Çok, gayet çok, haddinden fazla, aşırı dercede.

biçäre (biiçääre): Çaresiz, zavallı, bedbaht.

biderek (biiderek): Boşuna, nafile, lüzumsuz, gereksiz, fuzulî, ıvır zıvır.

bidon: Bidon.

bihabar (biihabar): Bilgisiz, vukûfsuz, malûmatsız.

bil (biil): Bel.

bil-: Bilmek, anlamak.

bilbil: Bülbül.

bildir-: 1.Bildirmek. 2.Haber vermek. 3.Belli etmek.

bile: 1.İle. 2.Birlikte, beraber, bir arada.

bilek: Bilek.

bilelik: Beraberlik, birliktelik.

bilen: İle.

bilim: 1.Tahsil, öğrenim. 2.İlim, bilim.

bilimli: Tahsilli.

bimanı (biimaanı): 1.Anlamsız, yersiz. 2.Anlamsızca.

bina (binaa): Bina, apartman.

b. edil-: Bina edilmek, yapılmak, meydana getirilmek.

b. et-: Bina etmek, yapmak, meydana getirmek.

binyat (binyaat): Esas, temel.

bir: 1.Bir, tek. 2.Yalnız, tek. 3.Bir defa/kere. 4.Aynı, bir.

biraz (biraaz): Biraz, birkaç.

birbada (birbaada): 1.Birden, bir anda. 2.Önce.

birbiri (biirbiiri): Birbiri.

birce: Biricik.

birce gezek: Bir defacık, bir kerecik.

birçak: Çoktan, çoktan beri.

birden: 1.Birden, birdenbire, ansızın, aniden. 2.Hep beraber.

birdenbiire: Birden, birdenbire.

bir dövüm: Bir dilim, bir lokma.

birekbirek (biirekbiirek): Birbiri.

birentek: 1.Bazı. 2.Bazen. 3.Birçok.

bireyyäm (bireyyääm): Çoktan, çoktan beri.

birhili (birhiili): 1.Benzer, aynı, eşit, bir. 2.Tuhaf, acayip, garip. 3.Bir bakıma.

biri (biiri): Biri, birisi.

biribar (biiribaar): Allah, Hüda.

biribiri (biiribiiri): bk. birbiri.

birinci: Birinci, ilk.

birinciden: 1.Birinci olarak. 2.Her şeyden önce.

birleş-: Birleşmek, bağlanmak.

birlik-I: 1.Birlik, beraberlik. 2.Dayanışma.

birlik-II: Birim.

birnäçe (birnääçe): 1.Birkaç. 2.Bazı.

birneme: Biraz, azıcık, birazcık, bir parça.

bir öz (bir ööz): Yalnız kendi.

birsalım: Bir an.

bir topar: Bir yığın, bir grup, bir küme, bir kısım.

birvağt: 1.Bir zaman(lar), vaktiyle, eskiden. 2.Çoktan.

bir zaman (bir zamaan): Bir zaman, vaktiyle.

biş-: 1.Pişmek. 2.Yanmak. 3.Olgunlaşmak (meyve).

bişir-: Pişirmek.

bişiril-: Pişirilmek.

bit-: 1.Bitmek, tamamlanmak. 2.Bitmek, yetişmek.

bitir-: 1.Bitirmek, tamamlamak. 2.Bitirmek, tüketmek, sona erdirmek. 3.Yerine getirmek, yapmak, sonuçlandırmak.

bitiş-: Bitişmek.

bivepa (biivepaa): Vefasız, sözünde durmayan, sözünü tutmayan.

biyz: Bez, kumaş.

biz: Biz.

boğ-: 1.Boğmak, soluğunu kesmek. 2.Boğmak, bağlamak. 3.Sarmak, sararak bağlamak.

boğaz: Boğaz.

boğun: 1.Eklem, mafsal. 2.Boğum (kamış vb. bitkilerde).

bolçulık: Bolluk.

bolmasa: 1.Olmazsa, olmasa. 2.Hiç olmazsa. 3.Aksi hâlde.

bolsa: İse.

bolsa da (bolsa daa): Gerçi.

bolsadı ek-: Olmayacak şeyleri düşünmek, fantastik şeyleri hayal etmek.

bolşevik: Bolşevik; Rusya'da yirminci yüzyıl başlarında doğan ve Lenin tarafından genişletilen devrimci hareket yanlısı.

boluş: 1.Davranış, gidiş, vaziyet. 2.Oluş.

borcak (boorcak): Bir tür bitki.

borcom: (Sağlığa faydalı) mineral suyu, maden suyu.

borç (boorç): 1.Borç. 2.Görev, ödev. 3.Verilen söz, vaad.

borçlı (boorçlı): 1.Borçlu. 2.Borçlu, minnettar.

bos-: 1.Koşuşmak, hep birlikte koşmak. 2.Uçmak. 3.Dökülmek. 4.Gitmek, yürümek, yol almak.

bossan (bossaan): Bostan, sebze bahçesi.

boş: Boş, boşuna, nafile.

boşa-: 1.Boşalmak. 2.İşi bitirip serbest kalmak. 3.Boşanmak (hayvan).

boy: 1.Boy. 2.Kenar, kıyı.

boy al-: Uzayabileceği kadar uzamak, genişleyebileceği kadar genişlemek, boy almak.

boy boyla-: Destan söylemek, hikâye anlatmak.

boyun: 1.Boyun. 2.Bağlı, boyun eğen. 3.Razı, razı olan.

b. bol-: Boyun eğmek, uymak, teslim olmak.

boyun al-: 1.İtiraf etmek, ikrar etmek, kabullenmek. 2.Bir işi yapmaya söz vermek, bir işi üzerine almak.

boyun bur-: 1.Birinden bir şey istemek, boyun bükmek. 2.Boyun eğmek.

boyunça: 1.-a/-e göre, uyarınca. 2.Konusunda, alanında.

boz: 1.Boz, kül rengi, kır, gri. 2.İşlenmemiş, sürülmemiş (toprak).

boz-: 1.Bozmak. 2.Silmek. 3.Zarar vermek. 4.Feshetmek.

bök-: Atlamak, zıplamak, hoplamak, sekmek, sıçramak.

böl- (bööl-): Bölmek.

bölek (böölek): 1.Parça, cüz. 2.Bölge. 3.Bölük.

bölün- (böölün-): Bölünmek, kırılmak, ayrılmak.

böri (bööri): Kurt (yırtıcı hayvan).

bövet: 1.Bent, set. 2.Engel.

bövet bas-: Böğemek, bent çekmek, set çekmek, engel olmak.

bövür: Böğür, yan.

bövüs-: 1.Yarmak, yırtmak, delmek. 2.Yıkmak.

brigadir: Ekip başı.

bu (buu): Bu.

buğday: Buğday.

bukca: 1.Bohça. 2.Zarf (mektup için).

bukul-: 1.Gizlenmek, saklanmak. 2.Pusu kurmak.

bula-: 1.Sallamak (el). 2.Yayılmak, uzanmak.

bulak: Kaynak, pınar.

bulaş-: 1.Bulanmak (hava). 2.Birbirine karışmak. 3.Bulaşmak.

buldozer: Buldozer.

buldura-: Parlamak.

bulut: Bulut.

bur-: 1.Bükmek, eğmek. 2.Çevirmek. 3.Kıvırmak.

burcı: Kırağı.

burç-I: Köşe.

burç-II: Biber.

burçlı: 1.Köşeli. 2.Burçlu. 3.Açılı.

burka: Kepenek.

burul-: Kıvrılmak, bükülmek.

burum-burum: Kıvrım kıvrım.

buşla- (buuşla-): Müjdelemek, muştulamak.

buşluk (buuşluk): Müjde.

bu yer (buu yer): Bura.

buyra: Kıvırcık.

buyruk: Emir, buyruk.

buysan-: 1.Sevinmek. 2.Gurur duymak, iftihar etmek, övünmek.

buysanç: 1.Sevinç. 2.Gurur, iftihar, övünç, kıvanç.

buyur-: Emretmek, buyurmak.

buz (buuz): Buz.

büdre-: 1.(Ayağı) sürçmek, tökezlemek. 2.Zorluklarla karşılaşmak, güç durumda kalmak.

büre-: Bürümek, kaplamak.

büren-: Örtünmek, kapanmak.

bürencek: Baş örtüsü.

bürğüt: Kartal.

büsbütin (büsbütiin): Büsbütün, tamamen, bütünüyle, tamamıyla.

bütevilik (< bitevilik): Birlik, bütünlük.

bütin (bütiin): Bütün.

bütinley (bütiinley): Büsbütün, tamamen, bütünüyle, tamamıyla.

-C-

cadı (caadı): 1.Büyü, tılsım, efsun. 2.Cadı.

cadıla- (caadıla-): Büyülemek.

cahan: Cihan, dünya, âlem.

cahıl (caahııl): Delikanlı.

cam (caam): Çanak, tabak, tas.

can (caan): 1.Can. 2.Sevgili, aziz.

c. et-: 1.Özenmek. 2.Çalışmak, çabalamak.

canavar: 1.Hayvan. 2.Hasta, cılız ve ölü hayvanlar için kullanılan, acıma ifadesi taşıyan bir hitap.

can ber- (caan ber-): Can vermek, ölmek.

canlan- (caanlan-): Canlanmak, dirilmek, hareketlenmek.

canlı (caanlı): 1.Canlı. 2.Koyun ve keçi gibi küçük baş hayvan; davar.

cañ: 1.Çan, zil. 2.Korna, klâkson.

c. et-: Telefon etmek.

car-I: Haber, ilân.

c. et-: Bildirmek, haber vermek, ilân etmek.

car-II: Sel suyunun aktığı yer, su yatağı.

cay (caay): 1.Bina, ev, yapı, mesken. 2.Yer.

cayla- (caayla-): 1.Yerli yerinde koymak, düzgün bir şekilde koymak. 2.Defnetmek, ölüyü gömmek.

caytarış-: 1.Hep birlikte dimdik durmak, çıkmak, fırlamak, kabarmak. 2.Hep birlikte dağılmak.

cähek: 1.Elbise vb. şeylerin kenarına işlenen nakış, süs. 2.Kenar, kıyı, uç.

cäht: 1.Cihet, taraf, yön. 2.Sebep, cihet.

cebir: Azap, eziyet, sıkıntı.

cedel: 1.Münakaşa, tartışma. 2.Bahis.

c. et-: Bahse girmek.

cemal (cemaal): Güzel yüz, yüz.

cemende: Kımıldayan küçük hayvancıklar, yaratıklar.

cemğıyet: Cemiyet, toplum, topluluk.

cemle-: Toplamak, bir araya getirmek.

cemlen-: Toplanmak, bir araya gelmek.

cennet: Cennet.

ceñ: Cenk, savaş.

ceññel: Orman.

ceññellik: Ormanlık.

cepa (cepaa): Azap, cefa.

cerçi: Esnaf.

ceren: Ceylan.

cıda düş- (cıdaa düş-): Ayrı düşmek.

cılav: Dizgin, yular.

cın: Cin.

ciğer: Can, iç, gönül, bağır, ciğer.

ciğerbent: 1.Öz. 2.Sevgili, en çok sevilen.

ciği: Küçük kardeş.

coğap (coğaap): Cevap, karşılık.

cokrama: Yakıcı, kavurucu (sıcak).

comart (coomaart): Cömert, eli açık.

cora (coora): Arkadaş (kızlar/kadınlar birbirleri için kullanırlar).

coş (cooş): Coşma, taşma, coşku, cûş.

coş- (cooş-): 1.Coşmak, taşmak. 2.İlerlemek, gelişmek.

coşğun (cooşğun): Coşkunluk, coşku.

coş ur- (cooş ur-): Coşmak, kabarmak, köpürmek, kaynamak.

cotda: Biçimsiz, düzensiz, dağınık.

cöven: Mısır (yiyecek).

cövza (cövzaa): Sıcak, hararet.

cuvan (cuvaan): Genç, delikanlı.

cuvana (cuvaana): İki yaşına gelmiş tosun.

cübüt: Çift.

cülğe: Vadi.

cümle-cahan: 1.Bütün dünya. 2.Kâinat, evren, dünya, âlem.

-Ç-

çabğa: Sağanak.

çabıra- (çaabıra-): 1.Ateş alıp sesli yanmak. 2.Alevlenmek, alev yükselmek. 3.Ateş sıçramak, ateş yayılmak/dağılmak.

çadır (çaadır): Çadır.

çağ (çaağ): 1.Zaman, vakit. 2.Çağ, devir. 3.İyi, hoş, zevkli.

çağa (çaağa): Çocuk, evlât, yavru.

çağacık (çaağacık): Yavrucuk, yavrucak.

çağalık (çaağalık): Çocukluk.

çağır- (çaağır-): 1.Çağırmak, gelmesi için seslenmek. 2.Çağırmak, davet etmek.

çağırt- (çaağırt-): Çağırtmak, davet ettirmek.

çak: 1.Ölçü, miktar. 2.Zan. 3.Tahmin. 4.Düşünce. 5.Zaman, vakit. 6.Demek, belki, meğer, ihtimal. 7.Karar. 8.Niyet.

ç. et-: Tahmin etmek.

çak-: Sokmak, iğnesini batırmak, ısırmak.

çakılık (çaakılık): 1.Çağrı, davetiye. 2.Cümbüş.

çakla-: Sanmak, zannetmek, düşünmek.

çaknış-: 1.Kavga etmek, dövüşmek. 2.Çatışmak, vuruşmak.

çal-I (çaal): 1.Kır, kül rengi, boz, gri. 2.Ak saçlı, yaşlı, ihtiyar.

çal-II (çaal): Ayran.

çal-: 1.Çalmak (müzik aleti). 2.Sürmek, çalmak. 3.Çalmak, vurmak.

çala: 1.Biraz, hafif. 2.Hafiften. 3.Zorla, güçlükle. 4.Yavaş, ağır. 5.Yavaşça, hafifçe. 6.Alçak.

çalar-(çaalar-): Ağarmak, kırlaşmak, ak/kır düşmek.

çalık-: Kurumak, suyu çekilmek.

çalın-: Çalınmak (müzik aleti).

çalış-: 1.Trampa etmek, değişmek. 2.Değişmek, başkalaşmak. 3.Çalışmak, çabalamak.

çanak (çaanak): 1.Tahta çanak, tabak. 2.Tas.

çañ: Toz, tozlu duman.

çaña-: Tozu dumana katmak.

çañlı: Tozlu, dumanlı.

çap- I: 1.Koşmak. 2.Koşturmak.

çap- II: 1.Kesmek, doğramak. 2.Yağma etmek, talan etmek, soy-mak.

çapar: 1.Ulak, kurye, haberci. 2.Müjdeci. 3.Uydu.

çarık: Çarık.

çarlak: Martı.

çarp-: El çırpmak.

çarva: Göçebe, göçeri, konar göçer.

çarvaçılık: Göçebelik, konar göçerlik.

çaslı: Coşkun.

çatma: Üzeri dal ve hasırla örtülmüş kulübe, çardak vb.

çavuş: Bekçi, hizmetkâr.

çavuş çak-: Fısıldamak.

çay-I (çaay): Çay, dere.

çay-II (çaay): Çay (içilen).

çayıl- (çaayıl-): 1.Örtünmek, bürünmek. 2.Örtülmek. 3.Kaplanmak, üzerine sürülmek.

çayır: Çayır.

çaykan-: 1.Yalpalamak. 2.Çalkanmak, çalkalanmak.

çaylaş- (çaaylaş-): Beraber/birlikte çay içmek.

çäğe (çääğe): Kum.

çäk (çääk): 1.Elbisenin eteğine veya yakasına konan parça. 2.Sınır.

çäklen- (çääklen-): 1.Yapılan işte belli bir aşamaya gelmek. 2.Razı olmak, yetinmek.

çäre (çääre): 1.Tedbir, önlem. 2.Çare.

çäynek (çääynek): Çaydanlık, demlik.

çek-: 1.Çekmek, asılmak. 2.Çekmek, taşımak.

çekiç: Çekiç.

çekil-: 1.Çekilmek. 2.Asılmak.

çekin-: Çekinmek.

çekiş: 1.(Sigara) içiş. 2.Çekme, çekiş.

çekiş-: Kavga etmek, dövüşmek; savaşmak.

çemelen-: Hazırlanmak.

çemen: 1.Buket. 2.Çimen.

çen: 1.Tasavvur, tahmin, zan. 2.Hudut, sınır.

çene-: 1.Nişan almak. 2.Denemek, sınamak.

çenli: Kadar, değin, dek.

çensiz: 1.Ölçüsüz, sınırsız, sonsuz. 2.Pek, çok.

çensiz-çäksiz (çensiz-çääksiz): Sınırsız, ölçüsüz.

çep: 1.Sol. 2.Dost değil, düşman.

çeper: 1.Mahir, usta, maharetli, hamarat. 2.Sanat değeri olan, edebî.

çerkez: Çölde yetişen bir bitki.

çertek: Çardak.

çeşme: 1.Çeşme, kaynak, memba, pınar. 2.Yatak (petrol vb.).

çet: 1.Uç, kenar, ücra, kuytu. 2.Uzak. 3.Taraf, yan.

çetin: Çetin.

çeyne-: Çiğnemek.

çıda-: Sabretmek, katlanmak, dayanmak, tahammül etmek.

çıdam: Tahammül, sabır.

çığ (çıığ): 1.Çiy, nem. 2.Ter. 3.Yağmur.

çığır: Sınır, hudut.

çık-: Çıkmak.

çıkalğa: Çıkış yolu, çare.

çıkar-: Çıkarmak.

çıkardıl-: Çıkartılmak.

çıkıl-: Çıkılmak.

çın: Hakikat, gerçek, doğru.

çınar (çınaar): Çınar.

çıplak: Soğuk havada ince giyinen.

çıra: Lâmba, kandil, ışık.

çırpınış-: Birlikte çırpınmak.

çiğillem (< çiğildem): Lâle.

çiğin: Omuz.

çiğit: Çekirdek, tohum.

çiğre-: Serinlemek, soğumaya başlamak.

çiğrek: 1.Serinlik. 2.Soğuk algınlığı.

çil (çiil): Sınır çizgisi, duvar.

çilik: Ucu eğri sopayla yuvarlak kemiğe vurularak oynanan oyun.

çilim: 1.Tütün. 2.Sigara.

çilim çek-: Sigara içmek.

çiñeril-: Dikkatle bakılmak, dik dik bakılmak.

çiş (çiiş): Sim, gümüş tel.

çlen: Üye, aza.

çoğ-: 1.Kaynamak, kaynayıp taşmak. 2.Coşmak.

çok-: Gagalamak, gagasıyla vurmak.

çola: Issız, kuytu, tenha, ücra.

çoluk: Çoban yardımcısı, çoban yamağı, küçük çoban.

çopan: Çoban, sığırtmaç.

çoyun- (çooyun-): Isınmak.

çoz-: Atılmak, fırlamak, sıçramak, saldırmak.

çök-: Çökmek.

çöket: Engin, alçak, çukur.

çöl: Çöl, sahra.

çöllük: Çöl yer, çöllük.

çölüstan (çölüstaan): Çöl yer, çöllük.

çöññe: Fersiz/bulanık gören (göz).

çöññelik: Fersizlik, bulanıklık (göz hakkında).

çöp: 1.Çöp. 2.Ot, bitki.

çöple-: Toplamak, bir araya getirmek.

çörek: Ekmek.

çöş-: Çözmek.

çövür-: Çevirmek, altını üstüne getirmek, ters yüz etmek.

çöz-: Çözmek.

çukur: Çukur.

çuñ: Derin.

çünki: Çünkü.

çüñk: 1.Gaga. 2.Yol ve benzeri şeylerin kavuştuğu yer, köşe.

çüyret-: Çürütmek.

çüyşe: 1.Cam. 2.Şişe.

-D-

da (daa): Dahi, da.

daban (daaban): Taban.

dabaralı: 1.Görkemli, şatafatlı, debdebeli. 2.Önemli.

dağ-I (daağ): Dağ.

dağ-II (daağ): Yara.

dağdan: Dağlarda yetişen büyük bir ağaç olan "dağdan"dan, gümüş ve benzeri şeylerden yapılan; kadınların boyunlarına taktıkları ziynet eşyası; kolye.

dağı: 1.Daha, başka, başkası. 2.Dahi, bile. 3.Dahi, da, de.

dağla-(daağla-): Damga vurmak, damgalamak, markalamak, dağlamak.

dağlı (daağlı): Yaralı.

dahıl: 1.İlgi, alâka. 2.Karışma, müdahale. 3.Katkı.

dak-: 1.Takmak, iliştirmek. 2.(Ad) vermek.

dakın-: Takınmak; bir şeyi üzerine takmak, iliştirmek.

dala- (daala-): 1.Dövmek, dayak atmak, atışmak, dalamak. 2.Azarlamak, paylamak, verip veriştirmek.

dalaş (daalaş): 1.Tartışma, münakaşa, çekişme, atışma. 2.Döğüş, kavga, dalaş.

d. et-: Çekişmek, dövüşmek, kavga etmek.

dam-: Damlamak.

damar: Damar.

damca: Damla.

dana (daana): 1.Bilgi sahibi, okumuş, bilgili. 2.Bilge.

dañ: Tan yeri, tan, şafak.

dañ-: Bağlamak, düğümlemek.

dañ at-: Tanyeri ağarmak, şafak sökmek.

dar-I (daar): Dar.

dar-II (daar): Dar ağacı.

dara- (daara-): Atılmak, saldırmak, hücum etmek.

dara-: Taramak.

darağt: Ağaç.

darak: Tarak.

daran-: Taranmak.

darayı (daraayı): Sık dokunmuş, kızıl ve yeşil renkli ince ipek kumaş.

darğa-: Dağılmak, yayılmak.

darık- (daarık-): Sıkıntı duymak, bunalmak, kederlenmek.

dart-: Çekmek, germek.

daş (daaş): Taş.

daş-I: 1.Dış, dışarı, etraf, çevre. 2.Dış, dış görünüş, kılık kıyafet.

daş-II: 1.Uzak. 2.Ayrı.

daşa-: Taşımak, götürmek.

daşlaş-: Uzaklaşmak.

daş-töverek: Etraf, çevre, civar, ortalık.

dat- (daat-): Tatmak.

dat-I (daat): Bağırma, feryat, çığlık, imdat.

dat-II (daat): Tat, lezzet.

datlı (daatlı): 1.Tatlı, hoş. 2.Tatlı, lezzetli.

dayan-: 1.Dayanmak, yaslanmak. 2.(Ümit) bağlamak.

dayav: 1.Dayanıklı, metin, sağlam. 2.Cüsseli, iri vücutlu, babayiğit.

dayhaan: Çiftçi, rençber.

dayım (daayım): Daima, her zaman, sürekli.

dayza: Teyze.

däde (dääde): Baba.

däl (dääl): 1.Değil. 2.Hayır, yok.

däli (dääli): Deli, divane.

däli-porhan (dääli-porhaan): Deli, aklını yitirmiş.

däne (dääne): Tane, tahıl tanesi.

däp (dääp): Gelenek, âdet, alışkanlık.

d. et-: Alışkanlık hâline getirmek, âdet edinmek.

däp-dessur (dääp-dessuur): Gelenek görenek, âdet, anane.

däri (dääri): 1.Barut. 2.Derman, ilâç.

de: Dahi, de.

değ-: 1.Değmek, dokunmak, el sürmek. 2.Eş değerde olmak.

değiş-: 1.Değişmek. 2.Şakalaşmak.

değre: Çevre, etraf, civar.

değre-daş: Çevre, etraf, civar.

dek: Gibi, kadar.

del: 1.Yabancı, yad. 2.Seyrek rastlanan, güçlükle bulunabilen, nadir, kıt.

d. bol-: Kıt olmak, az bulunmak.

delil (deliil): Delil.

delmir-: Birine acındıracak şekilde bakmak, yalvararak bakmak.

dem: 1.Nefes, soluk. 2.An.

dem al-: 1.Nefes almak, soluk almak, solumak. 2.Dinlenmek.

demir: Demir.

demir yol (demir yool): Demir yolu.

demle-: Demlemek.

deñ: 1.Denk, aynı, aynı seviyede, eşit, benzer. 2.Denk, karşı.

deñ-duş (deñ-duuş): Yaşıt, akran.

deñe-: Bir tutmak, aynı değerde/düzeyde görmek, benzetmek.

deñiz: Deniz.

deñlik: Denklik, eşitlik.

dep:

d. bol-: Defolmak.

d. et-: 1.Durdurmak, son vermek. 2.Önlemek, önüne geçmek. 3.Defetmek, kovmak.

dep-: Tepmek, tekmelemek.

depder: Defter.

depe: Tepe.

depo: Lokomotifler, vagonlar bulunan ve tamir edilen özel yer; tren atölyesi.

deprek: Davul.

der: Ter.

der dök-: Ter dökmek, çok çalışmak, zahmet çekmek.

dere: İki dağın arasında kalan büyük çukur, vadi, koyak.

derece: 1.Derece. 2.Seviye, düzey.

derek-I: Kavak.

derek-II: Yer, mukâbil, karşılık.

dergah (dergaah): Huzur, kat.

derkar (derkaar): 1.Lüzumlu, gerekli, gerek, lâzım. 2.Faydalı.

derle-: Terlemek.

derman (dermaan): Derman, ilâç, deva.

derrev: 1.Derhâl, hemen. 2.Çabuk.

ders: Ders.

dert: 1.Dert, hastalık. 2.Dert, sıkıntı.

dervayıs (dervaayıs): Gerekli, zorunlu, önemli.

derveze: Kapı, avlu kapısı, giriş.

derviş: Derviş.

derya (deryaa): Irmak, nehir, çay.

dessan (dessaan): Destan.

desse: Deste, demet (çiçek, buğday vb.).

dessine: Hemen, derhâl.

dessur (dessuur): Gelenek, örf, âdet.

dest: 1.El. 2.Sıra, derece.

deş-: Delmek.

deyin: Gibi, kadar.

dım-: Susmak, sesini çıkarmamak, sesini kesmek.

dımdırslık: 1.Sessiz sedasız. 2.Sessizlik, sükûnet.

dımış-: Hep birlikte susmak.

dın- (dıın-): Kurtulmak, kendini kurtarmak.

dınç (dıınç): 1.Tatil. 2.Sakin, rahat.

dınç al- (dıınç al-): Dinlenmek.

dırmaş-: Tırmanmak.

dırnak: 1.Tırnak. 2.Tırnak işareti.

dız (dıız): Diz.

dıza-: 1.Atılmak, yüklenmek. 2.Çalışmak, çabalamak.

didar (diidaar): Yüz, cemal, didar, güzel yüz.

dik: Dik.

dik-: 1.Dikmek, kaldırmak. 2.Batırmak, saplamak.

dik dur-: Ayakta durmak, durmak, dikilmek.

dikel-: 1.Dikilmek, doğrulmak. 2.Yerinden kalkmak, ayağa kalk-mak, doğrulmak. 3.Ortaya çıkmak, türemek.

dil: 1.Dil. 2.Esir.

dil-: Dilmek, yarmak.

dil bit-: Konuşmaya başlamak, dillenmek, dile gelmek.

dildar (dildaar): Sevgili, yâr, yavuklu.

dile-: Dilemek, istemek, arzu etmek.

dile düş-: Anlamak, kavramak.

dile gel-: Dile gelmek, dillenmek.

dileğ: İstek, dilek, arzu.

d. et-: Dilemek, istemek.

dilevar (dilevaar): Hatip, konuşmacı.

dilim: Dilim.

dillen-: Dillenmek, konuşmak, konuşmaya başlamak.

dilsizlik: Az konuşma, konuşkan olmama, sessizlik.

dil yetir-: Dil uzatmak, incitmek.

din (diin): Din.

diñ: 1.Burç (kale). 2.Kule.

diñe: Yalnız, ancak, sadece, tek.

diñle-: Dinlemek.

diñleyci: Dinleyen, dinleyici.

diñ sal-: 1.Kulak kesilmek, dikkatle dinlemek. 2.Dinlemek, işitmek.

direğ (diireğ): Destek, mesnet, direk.

diri (diiri): Diri, canlı.

diril- (diiril-): Dirilmek, canlanmak.

diş (diiş): Diş.

dişle- (diişle-): Dişlemek, ısırmak.

divana (diivaana): Divane, deli.

divar (diivaar): Duvar.

diy-: Demek, söylemek.

diyar (diyaar): Yaşanan yer, diyar, yurt, ülke.

diydir-: Dedirmek, söyletmek.

diyen-I: 1.Diye, denilen. 2.Adlı, isimli.

diyen-II: Şeklinde, şeklindeki, gibi bir.

diyil-: Denilmek, söylenmek.

diyip: Diye, denilen.

diyiş-: Söyleşmek, karşılıklı konuşmak, sohbet etmek, birbirine bir şeyler söylemek.

diymek: Demek, demek ki.

dodak (doodak): Dudak.

doğ-: Doğmak, dünyaya gelmek.

doğa (doğaa): Tılsım.

doğan: Kardeş.

doğan-garındaş: Akraba, yakın.

doğanlık: Kardeşlik.

doğrı: Doğru, düz.

doğruçıl: 1.Candan, içten, samimî. 2.İçtenlikle.

doğrudan: Gerçekten, hakikaten.

doğul-: Doğrulmak, dünyaya getirilmek.

dok: Tok.

doka-: Dokumak.

dokuz: Dokuz.

dol- (dool-): 1.Dolmak. 2.Hayata geçmek, uygulanmak. 3.Sokulmak (kucak). 4.Tıkanmak, düğümlenmek (boğaz).

dola-: Sarmak, dolamak.

dolan-: Dolanmak.

dolanışık: Dönüşümlü olarak ekme yöntemi (tarım).

doldur- (dooldur-): Doldurmak.

dolı (doolı): 1.Dolu. 2.Tok, yetkin. 3.Eksiksiz, iyice.

don (doon): Elbise; palto şeklinde erkek elbisesi.

doñ-: Donmak, buz tutmak.

doñaklık: Donukluk, donmuşluk.

doñ yürek: Katı kalpli, taş yürekli, gaddar, zalim.

dost (doost): Dost, ahbap, arkadaş.

dostluk (doostluk): Dostluk.

dost-yar (doost-yaar): Dost ve yâr.

dovam (dovaam): Devam.

d. et-: Devam etmek.

dovamlı (dovaamlı): Devamlı, sürekli.

dovul: Panik.

dovula düş-: Paniğe kapılmak.

dovzah: Cehennem.

doy-: Doymak.

doyumlık: Doyumluk; doymaya yetecek kadar olan yiyecek.

doyur-: Doyurmak.

dök-: 1.Dökmek. 2.Saçmak, dağıtmak, yok etmek.

dökül-: Dökülmek.

döm-: 1.Fışkırmak, yararak çıkmak. 2.Birden ortaya çıkmak, türemek.

dön- (döön-): 1.Dönmek, çevrilmek. 2.Dönmek, geri dönmek.

dönder- (döönder-): Döndürmek, çevirmek.

dör- (döör-): 1.Karıştırmak, kurcalamak. 2.Aramak, araştırmak, kurcalamak, yoklamak.

döre-: Türemek, meydana gelmek, hasıl olmak.

döredicilik: Yaratıcılık.

döret-: 1.Türetmek, meydana getirmek. 2.Yaratmak.

dört (döört): Dört.

dörtleme (döörtleme): Dörtleme, dörtlük.

döş (dööş): Göğüs, bağır, döş, gerdan, sine.

döv-: 1.Kırmak. 2.Parçalamak, bozmak.

dövlek: Kırılgan, kolayca kırılan.

dövlet-I: Devlet.

dövlet-II: Baht, saadet, mutluluk.

dövran (dövraan): 1.Kader, talih, devran. 2.Zaman, devir.

dövtalap: 1.Teşne, susamış. 2.Çok istekli, şevkli.

dövüm: Dilim, lokma.

dövür: Devir, çağ.

dövürdeş: Çağdaş, aynı çağda yaşayan, devirdeş.

dövüş: Dövüş, kavga.

döz-: Tahammül etmek, sabretmek, dayanmak, katlanmak.

dul (duul): Evin içinin sağ veya sol yanı/köşesi.

dul: Dul.

duman (dumaan): Duman, sis, pus.

dumlı-duş (dumlı-duuş): Her taraf, dört bir yan.

dur-: 1.Durmak. 2.Ayağa kalkmak, dikilmek.

dura-bara: 1.Yavaş yavaş, ağır ağır. 2.Git gide, gittikçe.

duralğa: 1.Durak (otobüs vb. için). 2.Liman.

durmuş: Hayat, ömür.

durna: Turna.

durnuklı: 1.Dayanıklı, sabit, sağlam, kalıcı. 2.Kalıplaşmış, klişe.

durşuna: Baştan başa, boydan boya, bütünüyle, büsbütün.

duruş: Durma, duruş.

duş (duuş): 1.Yan, yakın, çevre, etraf. 2.Yaşıt, akran.

duş- (duuş-): 1.Rastgelmek, karşılaşmak. 2.Uğramak, duçar olmak.

duşman (duşmaan): Düşman.

duşuş- (duuşuş-): Karşılaşmak.

dutar (duutaar): Dutar; iki telli Türkmen çalgısı.

duvlan-: Yaslanmak.

duy-: Duymak, hissetmek, sezmek, anlamak.

duydansız (duydaansız): Birdenbire, birden, aniden, habersiz, beklenmedik bir anda, anî.

duydur-: Duyurmak, önceden haber vermek.

duyğı: Duygu, his.

duyğudaşlık: 1.Aynı şeyleri düşünme / duyma ; duygudaşlık. 2.Acıma, merhamet.

duz (duuz): Tuz.

duzak: Tuzak, kapan.

dükan (dükaan): 1.Dükkân. 2.Mağaza.

dünyä (dünyää): Dünya.

dür: İnci.

dürbi: Dürbün.

dürli: Türlü, çeşitli.

düş- I: 1.İnmek. 2.Düşmek. 3.Anlamak, sezmek, farketmek.

düş- II: Suya girmek, yıkanmak.

düşek: 1.Döşek. 2.Yatak.

düşle-: Ara vermek, mola vermek.

düşnükli: Açık, anlaşılır.

düşün-: Anlamak, kavramak, bilmek.

düşünce: 1.Düşünce, fikir. 2.Bilgi, malûmat.

düşündir-: Anlatmak, açıklamak.

düşündiril-: Anlatılmak, açıklanmak.

düşür- I: 1.İndirmek. 2.İndirmek, boşaltmak.

düşür- II: Yıkamak, suya batırmak.

düvme: 1.Düğme. 2.Kabarcık (suda).

düvünçek: 1.Bohça, çıkın. 2.Düğüm, boğum. 3.Kavşak.

düye: Deve.

düyn: Dün.

düyp: 1.Dip. 2.Asıl, temel. 3.Kök.

düyş: Düş, rüya.

düz: Düz, düzgün, doğru.

düz-: Dizmek, sıralamak.

düzğün: 1.Sistem, düzen. 2.Kural.

düzğün-tertip (düzğün-tertiip): Düzen, tertip, nizam, kural, kaide.

düzlük: Doğruluk, dürüstlük.

düzül-: 1.Dizilmek. 2.Toplanmak.

düzüm-düzüm: Dizi dizi, saf saf.

-E-

ecap (ecaap): Utanma, hicap, haya.

e. et-: Utanmak, haya etmek.

ece: Ana, anne.

eciz (eciiz): Güçsüz, âciz, zavallı.

ecizle- (eciizle-): Güçsüzleşmek, güçten düşmek, gücünü yitirmek.

eçil-: 1.Cömert davranmak, cömertlik etmek, vermek. 2.Çok olmak, bol olmak. 3.Ölçüyü kaçırmak.

eda (edaa): Naz, işve, cilve.

edebiyat (edebiyaat): Edebiyat.

edenli: Hamarat, becerikli, maharetli, yetenekli, kabiliyetli.

edep: Edep, incelik, nezaket.

edermen: Cesur, yürekli, yiğit.

edil: 1.Tıpatıp, aynen, tıpkı. 2.Tam, iyice. 3.Güya, sanki.

edil-: Yapılmak, edilmek.

edin-: 1.Yapmak, hazırlamak. 2.Edinmek, temin etmek.

efir: Hava boşluğu, yükseklik, hava.

eğ-: Eğmek.

eğer: Eğer.

eğil-: Eğilmek.

eğin: 1.Omuz. 2.Üst, üst baş, sırt.

eğin-eşik: Üstbaş, elbise.

eğir-: 1.Eğirmek. 2.Bir yere veya bir şeyin etrafına toplamak.

eğlen-: Geç kalmak, gecikmek, vaktinde gelmemek.

eğri: Eğri.

ek-: 1.Ekmek, dikmek. 2.Kırmak, dağıtmak, işe yaramaz hâle getirmek.

eken: İmiş.

ekeni: İmiş.

ekerançı (ekeraançı): Çiftçi.

ekil-: Ekilmek.

ekin: 1.Ekilen şey; ekin, sebze vb. 2.Tarla, ekili alan. 3.Ekme, ekiş.

ekle-: Beslemek, bakmak, koruyup büyütmek.

el: 1.El. 2.Kol.

el ber-: 1.El ele vermek. 2.Anlaşmak, uzlaşmak. 3.El uzatmak.

elbetde: Elbette, şüphesiz, kuşkusuz.

elek: Elek.

elen-: 1.Titremek, sallanmak. 2. Sıkıntı/güçlük çekmek, ezilmek.

elhenç: 1.Korkunç. 2.Sert, şiddetli.

elin (eliin): 1.Eliyle. 2.Kendin, kendini.

elli: Elli (sayı).

elli-bizar (elli-biizaar): Bıkma, bezme.

elmıdam (elmıdaam): Daima, sürekli, devamlı, hep.

elmıdama (elmıdaama): bk. elmıdam.

elpe-şelpelik: Varlıklı yaşama, güvenceli bir şekilde hayat sürme.

elt-: Götürmek, iletmek, teslim etmek.

elvan (elvaan): Açık kırmızı, kırmızı, kızıl.

em: İlâç.

e. et-: 1.Çare bulmak, derde deva bulmak, hastalığı iyileştirmek. 2.Islah etmek, iyi duruma getirmek.

em-: Emmek.

emdir-: Emdirmek, emzirmek.

emel: 1.Meslek, iş. 2.Hile, kurnazlık.

e. et-: 1.İş yapmak, çalışmak, yapmak, etmek. 2.Başarmak, becermek. 3.Hile yapmak.

emeldar (emeldaar): Memur, görevli.

emir: Emir, buyruk.

emläk (emlääk): Mülk.

emma (emmaa): Ama, ancak, fakat, lâkin.

emme: Meme, göğüs (çocuk dilinde).

emr: bk. emir.

e. et-: 1.Emretmek, buyurmak. 2.Hükmetmek, hüküm sürmek.

enayı (enaayı): İyi, güzel, muhteşem, harika, fevkalâde.

ençe: bk. ençeme.

ençeme: 1.O kadar, bu kadar, bunca. 2.Birçok. 3.Defalarca. 4.Nice.

endik: 1.Alışkanlık, âdet, huy. 2.Beceri, eli yatkınlık, meleke.

e. et-: Alışkanlık hâline getirmek, âdet edinmek, alışmak.

endire-: Zangır zangır titremek.

ene: 1.Ana, anne. 2.Baba anne, büyük anne, nine.

ene-ata: Ana baba.

entek: Hâlen, şimdilik, henüz, daha, şimdi.

eñ-: 1.İnmek. 2.Azalmak, inmek. 3.Hücum etmek, saldırmak, atılmak, yüklenmek. 4.Koşarak gitmek, acele gitmek.

eñek: Çene.

e. et-: Mücadele etmek, uğraşmak, çabalamak.

eñre-: Ağlamak, göz yaşı dökmek.

epğek: Alevli sıcak, çok sıcak.

epos: Destan.

erbet: Kötü, fena.

ercel: Israrlı, azimli.

ere-: Erimek.

eren: Ermiş, veli.

eret-: Eritmek.

erik: Kayısı.

erin: Dudak.

erk: 1.İrade, arzu, istek. 2.Azim.

e. et-: 1.Dediği/dilediği her şeyi yaptırmak, hükmetmek. 2.Kendine hakim olmak.

erkana (erkaana): Hür, bağımsız, serbest, özgür.

erkek: Erkek.

erkin: Azat, hür, serbest, bağımsız, özgür.

erkinlik: Hürriyet, hürlük, bağımsızlık, özgürlük, serbestlik.

erte: bk. ertir.

erteki: Masal.

ertir (ertiir): 1.Yarın, ertesi gün. 2.Sabah.

esas (esaas): Esas, asıl.

esasan (esaasan): Esasen.

esası (esaası): Başlıca, esas, asıl.

esaslan- (esaaslan-): Dayanmak.

eser: Eser.

eset-: 1.Göz kulak olmak, bakmak, gözetmek. 2.Bakmak, görmek, seyretmek, izlemek.

esğer: Asker.

esğerlik: Askerlik.

esli: Epey, epeyi, epeyce, hayli, bir hayli.

esse: Kat, misli.

eşek: Eşek, merkep.

eşidil-: İşitilmek, duyulmak.

eşik: 1.Elbise. 2.Örtü, kap.

eşit-: İşitmek, duymak.

eşret: Mutlu yaşama.

et: Et.

et-: Yapmak, etmek.

etek: Etek.

etyud: Etüt, inceleme, araştırma, ön çalışma, mütalâa, müzakere.

ey: Aman, ey, hey, heyhat!

eye: 1.Sahip, mal sahibi. 2.Cin, şeytan.

e. bol-: Sahip olmak, sahiplenmek, sahip çıkmak.

eyer-: Takip etmek, izlemek, (bir şeye göre) hareket etmek.

eyerle-: Eyerlemek.

eyğilik: İyilik, güzellik, hayır.

eyle-: Etmek, eylemek, yapmak.

eysem: 1.O zaman, o hâlde, öyleyse. 2.Yoksa.

eyvan (eyvaan): Hol, sofa.

eyyäm (eyyääm): 1.Artık. 2.Daha. 3.Çoktan, çoktan beri.

ezil-: Islanmak.

eziz (eziiz): Aziz, kıymetli, sevgili.

Ezrayıl: Melek adı; Azrail.

-F-

fabrik: Fabrika.

forma: 1.Forma. 2.Şekil, biçim. 3.Kalıp.

Fransuz: Millet adı; Fransız.

front: Cephe (savaş).

-G-

gaba (gaaba): 1.Büyük, iri, kaba, şişkin, kalın. 2.Çok, fazla.

gaba- (gaaba-): Çevirmek, kuşatmak.

gaban- (gaaban-): Kıskanmak.

gabarçık (gaabarçık): 1.Nasır. 2.Vücudun su toplayan yeri, kabarcık.

gabat: Karşı, karşı taraf.

gabat gel-: Karşılaşmak, rastlamak.

gabır: Kabir, mezar, sanduka.

gabsa: 1.Kapı. 2.Kanat (pencere).

gaç-: 1.Kaçmak. 2.Düşmek.

gaça dur-: Uzak durmak, uzaklaşmak.

gaçır-: 1.Kaçırmak. 2.Düşürmek. 3.Yitirmek. 4.Dökmek, damlatmak.

gadam: 1.Adım. 2.Ayak.

gadam bas-: 1.Ayak basmak. 2.Adım atmak, yürümek, hareket etmek, gitmek.

gadam goy-: 1.Ayak basmak. 2.Adım atmak, yürümek, hareket etmek.

gadam ur-: 1.Ayak basmak. 2.Adım atmak, yürümek, hareket etmek.

gadım (gadıım): Çok önceki, çok eski, eski.

gadımı (gadıımı): Eski, kadim.

gadır: 1.Saygı, hürmet. 2.Kıymet, değer.

g. et-: 1.Saygı duymak, saygı göstermek, hürmet etmek. 2.Değer vermek.

gadırdan (gadırdaan): Kadirşinas, değerbilir.

dadır-gımmat: Kadir kıymet, değer.

gadırlı: 1.Hürmetli, saygılı. 2.Kıymetli, değerli.

gağşa-: Titremek.

gahar: Öfke, hiddet, kızgınlık.

g. et-: Öfkelenmek, hiddetlenmek, kızmak, sinirlenmek.

gaharlı: Kızgın, öfkeli.

gahatlık: 1.Kıtlık. 2.Azlık, seyreklik.

gahrıman (gahrımaan): Kahraman, yiğit.

gal- (gaal-): 1.Kalmak. 2.Durmak, kalmak (yardımcı fiil).

gal-: 1.Kalkmak. 2.Kalkmak, yükselmek, yükseğe çıkmak, uçmak.

gala (galaa): 1.Kale. 2.Şehir, köy.

galam: Kalem.

galapın (galapıın): 1.Çoğunluk, ekseriyet. 2.Çoğunlukla.

galayı (galaayı): Kalaylı.

galdır- (gaaldır-): Bırakmak, alıkoymak.

galdır-: Kaldırmak.

galğa- (gaalğa-): Hareket etmek, sallanmak.

galğat- (gaalğat-): Hareket ettirmek, sallamak.

galıñ I: Kalın.

galıñ II: Başlık parası

galıñ III: 1.Birkaç. 2.Bazı.

galıp (gaalııp): Kalıp.

galış- (gaalış-): Birlikte kalmak.

galış-: Birlikte kalkmak/yükselmek.

galk-: Kalkmak.

galkan: Kalkan.

galkın-: 1.Kalkmak. 2.Yükselmek.

galla: Tane, tohum, tahıl.

galpak: Küçük çocukların henüz kesilmemiş saçı.

galpılda-: Üşümekten veya korkmaktan dolayı titremek.

galplık: Gerçek olmama, yalan, hile.

galtaman: Haramî, hırsız, haydut, eşkıya.

gam: Gam, kaygı, keder.

gamçıla-: Kamçılamak, kamçıyla vurmak.

gamçı ur-: Kamçıyla vurmak, kamçılamak.

gamını iy-: Sıkıntısını çekmek/duymak, endişesini taşımak.

gamış: Kamış, saz.

gamza: Gamze, nazlı bakış, keskin bakış.

gan (gaan): Kan.

gan- (gaan-): Susuzluğu gitmek, kanmak.

ganat (gaanat): Kanat.

ganat ger- (gaanat ger-): 1.Kanat germek, korumak, himayesine almak. 2.Kanat germek, uçmak için hazırlanmak.

ganat kak- (gaanat kak-): Kanat çırpmak.

gandım: Bir tür bitki.

ganım (ganıım): Düşman, hasım.

gant: Şeker.

gañır-: 1.Eğmek, bükmek, kanırmak. 2.Sökmek, çıkarmak.

gap (gaap): 1.Kutu. 2.Kap.

gap-: Kapmak.

gapak: Kapak, tıpa, tapa.

gapan: Tuzak.

gapcık: Cüzdan.

gapdal: Böğür, yan.

gapı: Kapı.

gapıçı: Kapı bekçisi.

gapıl (gaapıl): Gâfil, cahil, bilgisiz. 2.Ansızın, birdenbire.

gapma-garşılık: Çelişki, zıtlık.

gar (gaar): Kar.

gar- (gaar-): Karmak, karıştırmak.

gara: 1.Kara. 2.Slûet, gölge, karaltı. 3.Dış taraf, dış görünüş. 4.İftira. 5.Kötü, uğursuz, sıkıntılı.

gara-: Bakmak.

garabağır: İyi kalpli, başkalarına yardıma hazır.

gara gün: Sıkıntılı gün, ağır hayat şartlarının yaşandığı gün, kara gün, kötü gün.

garağol (garağool): Haşarı, yaramaz.

garakçı: Yağmacı, haydut.

garaköl (garakööl): Astragan.

garal-: Kararmak.

garalı (garaalı): Kara erik.

garamal (garamaal): Büyükbaş hayvan.

garamañlay: Talihsiz.

garamat (garaamat): 1.Günah, suç, kabahat. 2.İftira.

garañkı: Karanlık.

garañkıra-: Kararmak.

garaş-: Beklemek, gözlemek.

garaşsız: Bağımsız.

garavul: Bekçi, muhafız, nöbetçi.

garayış: 1.Bakma, bakış. 2.Dünya görüşü.

garaz: Sözün kısası, kısacası, nihayet.

garban-: Bir şeyler atıştırmak, yemek.

gardaş: Kardeş, birader.

garğa: Karga.

garğan-: Beddua/kargış etmek, ilenmek.

garğış: Beddua, kargış, lânet.

garıl- (gaarıl-): Karılmak, karıştırılmak.

garın: Karın.

garınca: Karınca.

garındaş: Akraba.

garıp (garııp): Fakir, yoksul, garip.

garıp-gasar (garııp-gasar): Fakir, yoksul, fakir fukara.

garıpçılık (garııpçılık): Fakirlik, yoksulluk.

garış- (gaarış-): Karışmak.

gark:

g. et-: Gark etmek, boğmak.

garlavaç (garlavaaç): Kırlangıç.

garmon: Üstündeki düğmelere veya tuşlara basarak, metal dilcikleri titreme yoluyla çalınan körüklü, elde taşınabilir bir çalgı; akordeon.

garnizon: Garnizon.

garpış-: 1.Dalaşmak, ağız kavgası etmek. 2.Çarpışmak. 3.Kucaklaşmak, birbirine sarılmak.

garpız: Karpuz.

garra-: Yaşlanmak, ihtiyarlamak.

garrat-: Yaşlanmasına sebep olmak, ihtiyarlatmak, kocatmak, kocaltmak.

garrı: İhtiyar, yaşlı.

garrılık: İhtiyarlık, yaşlılık.

garsak: Soluk kahverengi, karnı beyaz tüylü, kısa kulaklı, postundan kürk yapılan bir memeli türü; karsak.

garşı I: 1.Karşı. 2.Ters.

garşı II: Her zaman, sürekli, hep, sık sık, tekrar tekrar.

garşı al-: Karşılamak.

garşı-garşı: Ters ters.

garşı git-: Karşı koymak, direnmek.

garşıla-: Karşılamak.

gartañ: Yaşlanmaya başlayan, yaşlanan, yaşlı, ihtiyar.

gasın: 1.Kıvrım. 2.Kırışık, buruşuk.

gaş (gaaş): 1.Kaş. 2.Karşı, ön.

gat: Kat, tabaka.

gat-: Katmak, ilâve temek.

gatbar-gatbar: Katmer katmer, kat kat.

gatı: 1.Katı, sert, pek, tıkız. 2.Pek, çok. 3.İyi, iyice.

gatı gör-: Gücenmek, darılmak, kırılmak.

gatı gül-: Kahkahayla gülmek, yüksek sesle gülmek.

gatık: Yoğurt.

gatış-: Karışmak, karılmak, katılmak.

gatna-: Sürekli gidip gelmek.

gatnaşık: İlişki, bağlantı.

gavun (gaavun): Kavun.

gay: 1.Tipi, güçlü/dondurucu soğuk, fırtına. 2.Savaş, harp.

gay- (gaay-): Kaymak, hızlıca gitmek.

gaya: Kaya.

gayğa bat- (gayğaa bat-): Kaygılanmak, kederlenmek, tasalanmak, gamlanmak, kedere bürünmek.

gayğa git- (gayğaa git-): Kedere bürünmek, kederlenmek.

gayğı: Kaygı, keder, dert, sıkıntı, üzüntü, gam.

gayğı-gam: Kaygı, keder, üzüntü.

gayğı-gussa: Kaygı, keder, gam.

gayğı-hasrat: Kaygı, keder, elem.

gayğır-: Esirgemek, acımak.

gayık: Kayık, sandal.

gayım (gaayım): 1.Dayanıklı, sağlam, sıkı. 2.Sebatlı, yılmaz. 3.Rahat. 4.Elverişli, uygun, müsait.

gayıp (gaayıp): Kayıp.

g. bol-: Kaybolmak, yitmek.

gaymak: Kaymak (sütteki).

gaymalaş- (gaaymalaş-): Telâşla oraya buraya koşmak, koşuşturmak.

gayna-: Kaynamak, pişmek.

gaynat-: Kaynatmak, pişirmek.

gayra: 1.Kuzeydoğu. 2.Arka, geri, art, iz.

gayrat (gayraat): 1.İrade. 2.Azim, gayret. 3.Cesaret.

g. et-: Gayret etmek, çalışmak.

gayratlı (gayraatlı): 1.Gayretli. 2.Cesaretli, yürekli.

gayrı: Başka, gayrı, diğer.

gayt-: Dönmek, geri dönmek.

gayta: 1.Tekrar. 2.Geri.

gaytala-: 1.Tekrar etmek, tekrarlamak. 2.Yeniden belirmek, tazelemek (yara, hastalık vb.).

gaytalan-: 1.Tekrar edilmek, tekrarlanmak. 2.Yeniden ortaya çıkmak, tazelenmek (hastalık, yara vb.).

gaytar-: 1.Geri çevirmek, defetmek. 2.Geri koymak.

gaz (gaaz): Kaz.

gaz: 1.Gaz. 2.Hava gazı.

gaz-: Kazmak, eşmek.

Gazak: Kazak.

gazal: Gazel.

gazan (gaazan): Kazan.

gazan-: Kazanmak.

gazap: Gazap, öfke, hiddet, kızgınlık.

g. et-: Kızmak, öfkelenmek, hiddetlenmek.

gazet: Gazete.

gazı: Sulama kanallarını, arkları kazma işi; kanal kazma.

gazık: Kazık.

gazıl-: Kazılmak, eşilmek.

gazlı: Gazlı.

gazlı suv: Gazoz.

gäbi az- (gääbi aaz-): Yoldan çıkmak, dengesi bozulmak, aklını yitirmek, çıldırmak.

gämi (gäämi): Gemi.

gämik (gäämik): Filiz, sürgün.

gävür (gäävür): Gâvur.

geç-: 1.Geçmek. 2.Bağışlamak (suç, günah). 3.Girmek, katılmak.

geçi: Keçi.

geçir-: Geçirmek.

geçiril-: 1.Geçirilmek. 2.Yapılmak.

geçmiş: 1.Geçmiş. 2.Geçmiş, olmuş, bitmiş.

geday (gedaay): Dilenci.

gedem: Mağrur, gururlu, kibirli.

gel-: 1.Gelmek. 2.(Meydana) gelmek.

gelcek: Gelecek, istikbal.

gelin: Gelin.

gelinlik: Gelinlik.

geliş: Gelme, geliş.

gelnece: Yenge.

gelşik: Yakışık, yaraşık, güzel görünme.

gemir-: Kemirmek.

genç: Servet, zenginlik.

general: General.

geñ: Hayret verici, şaşırtıcı, tuhaf.

geñirğen-: Birine veya bir şeye şaşırmak.

geñsi: 1.Mükemmel, şahane, nefis, enfes, iyi, güzel, fevkalâde. 2.Bir hoş, garip, tuhaf, şaşırtıcı.

geolog: Jeolog, jeoloji uzmanı/mühendisi.

gep: Söz, lâf.

geple-: Konuşmak, söylemek, bahsetmek.

geplet-: Konuşturmak, söyletmek.

gepleş-: Konuşmak, sohbet etmek, fikir alış verişinde bulunmak.

ger-: Germek, açmak, genişletmek.

gerçek: Yiğit, babayiğit, cesur.

gerden: Omuz.

gerek: Gerek, lâzım, gerekli, lüzumlu.

g. bol-: Gerekmek, ihtiyaç olmak, gerek duyulmak.

geriş: 1.Sıradağ(lar). 2.Sırt, bel.

getir-: 1.Getirmek. 2.Sıralamak, peş peşe söylemek.

gey-: Giymek.

geyil-: Giyilmek.

geyim: Elbise, giysi, kıyafet.

geyim-gecim: Giyim kuşam, üstbaş.

gez-: Gezmek.

gezek: 1.Kere, defa, kez. 2.Sıra.

gıbat (gııbat): Gıybet, dedikodu.

gıbatkeş (gııbatkeş): Dedikoducu, dedikodu/gıybet eden.

gıcak: Perdesiz ve üç telli bir çalgı aleti.

gıcıt ber- (gııcıt ber-): Sitem etmek, kınamak, yüzüne vurmak.

gığır- (gıığır-): Bağırmak, seslenmek, çağırmak.

gıkılık (gııkılık): 1.Velvele, zırıltı, gürültü. 2.Yaygara.

gıl: Kıl.

gılav: 1.Öfke, sinir. 2.(Kesici/delici) uç, ağız.

gılav al-: 1.Yaptığı bir iş rast gidince şımarmak, ne yapacağını şaşırmak. 2.Keyiflenmek, keyif çatmak.

gılavlı: Hevesli, istekli, şevkli.

gılıç: Kılıç.

gılık: Davranış, huy, seciye, tıynet, kisve, görünüş.

gılık-häsiyet (gılık-hääsiyet): Karakter, davranış, huy.

gımmat: 1.Kıymetli, değerli. 2.Kıymet, değer. 3.Pahalı.

gın (gıın): Kın.

gınan- (gıınan-): Kahırlanmak, tasalanmak, kederlenmek, üzülmek.

gınanç (gıınanç): Keder, üzüntü.

gınançlı (gıınançlı): 1.Kederli, üzüntülü, dertli. 2.Acıklı.

gıñaç (gııñaç): Baş örtüsü.

gıñır: 1.Öfkeli, kızgın, hırçın. 2.Zalim.

gıpış-: Birbirine göz kırpmak.

gır (gıır): Kır (renk).

gır: Kır, bozkır, step.

gır-: Yok etmek, öldürmek.

gıra: Kenar.

gıran (gıraan): Bir para birimi.

gırav: Kırağı.

gırğın: Kıyım, toplu ölüm.

gırğınçılık: Katliam.

Gırğız: Kırgız.

gırıl-: Kırılmak, hep birlikte ölmek, büsbütün yok olmak.

gırmılda-: Kımıldamak, kıpırdamak, hareket etmek.

gırmızı: Al, kırmızı, kızıl.

gıs-: 1.Kısmak. 2.Sıkmak, sıkıştırmak. 3.Sıkıntı vermek, eziyet/işkence etmek.

gısğa (gıısğa): Kısa.

gısğaldıl- (gıısğaldıl-): Kısaltılmak.

gısğan-: Esirgemek, acımak, kıyamamak.

gısğanç: Cimri.

gısımla-: Eliyle sıkıp tutmak, avuçlamak.

gıssa-: Acele ettirmek, sıkıştırmak.

gıssan-: Çabuk davranmak, acele etmek, acelesi olmak.

gış: Kış.

gıt: Kıt, çok az bulunan, nadir.

gıy-: Kıymak, esirgememek, feda etmek.

gıya: Eğri, yamuk, bükük.

gıyçak: Sivri, keskin.

gıyıl-: 1.Kıyılmak, dilinmek, keskin bir şeyle kesilmek. 2.Çatlamak.

gız (gıız): Kız.

gız-: 1.Kızmak, ısınmak. 2.Kızmak, öfkelenmek. 3.Kızışmak, hızlanmak, hareketlenmek.

gızar-: Kızarmak.

gızart-: Kızartmak.

gızğın: Sıcak, kızgın.

gızıklı: İlginç, enteresan.

gızıl I: Kırmızı, kızıl, al.

gızıl II: Altın.

gızma: Asabî, hırçın, kızgın, öfkeli.

gızmaç: Asabî, hırçın, kızgın, öfkeli.

gızmaçlık: Asabîlik, hırçınlık, kızgınlık.

gice (giice): Gece, geceleyin.

gice-: Kaşınmak.

gice-gündiz (giice-gündiiz): Gece gündüz.

giç (giiç): Geç, geç vakit.

gider-: 1.Aldırmak, kaptırmak. 2.Gidermek, ortadan kaldırmak.

giñ (giiñ): 1.Geniş, ferah (yer). 2.Geniş, dolgun (vücut).

giñe- (giiñe-): Genişlemek.

giñlik (giiñlik): Genişlik.

gir- (giir-): 1.Girmek. 2.Bürünmek, bir şeyin şekline girmek.

giriftar (giriftaar): Tutulma, yakalanma.

git-: 1.Gitmek. 2.Dünyadan göçmek, ölmek.

gizle-: Gizlemek, saklamak.

gizlen-: Gizlenmek, saklanmak.

gizlin (gizliin): 1.Gizlice, gizli olarak. 2.Gizli, için için.

goca: 1.İhtiyar, yaşlı, koca. 2.Üstünden çok yıl, asır geçmiş olan; eski, yaşlı.

gocamaan: Üstünden çok yıl, asır geçmiş olan; eski, yaşlı.

goç: Koç.

goçak: Büyük, iri.

goç yiğit: Bahadır, koç yiğit, gerçek yiğit.

goh (gooh): Hayhuy, bağrışma, çığrışma, hırgür.

gol (gool): Büyük kum tepeleri arasında bulunan ve uzayıp giden çukurluk.

gol: 1.El. 2.Kol. 3.Dal (ağaç).

golay: Yakın.

golça: 1.Bakraç, kova. 2.Testi.

golda-: Birini desteklemek, kollamak.

goldav: Destek, yardım, himaye.

goldav ber-: Yardım etmek, desteklemek, destek vermek, himaye etmek.

gom (goom): 1.Şiddetli fırtına yüzünden denizde meydana gelen büyük/güçlü dalga. 2.Fırtına.

gon-: Konmak, oturmak, yerleşmek.

goñşı: Komşu.

goñur: Boza çalan kahverengi.

gop-: 1.Kopmak. 2.Ayağa kalkmak, türemek. 3.Kırılmak.

gor (goor): Kor.

gora- (goora-): Korumak.

goraycı (gooraycı): Koruyucu.

gork-: Korkmak.

gorka: Korka korka, korkarak.

gorkı: Korku.

gorkulı: Korkulu, korkunç.

gorkuz-: Korkutmak, ürkütmek.

gorp: Hendek, çukur, obruk.

goş: Mal, eşya, öteberi, pılı pırtı.

goş-: 1.Katmak, eklemek, ilâve etmek. 2.Düzmek, yazmak (şiir).

goşa-I: Çift, çifte, çatal.

goşa-II: Av tüfeği, çifte.

goşala-: 1.Çiftleştirmek. 2.Çiftlemek.

goşar: Bilek.

goşavuçla-: Ellerini birleştirip iki avucuyla almak, avuçlamak.

goşğı: Şiir.

goşul-: Katılmak, beraber olmak.

goşun: Ordu.

gova: Kova.

govaça: Kendisinden pamuk toplanan bitki; pamuk.

govak: Kovuk.

govğa (govğaa): 1.Gürültü, patırtı. 2.Hırgür, kavga.

govı: İyi, güzel.

govşat-: 1.Gevşetmek, zayıflatmak. 2.Gücünü azaltmak.

govşur-: 1.Sunmak. 2.Götürmek, iletmek, ulaştırmak, kavuşturmak.

govulaş-: İyileşmek, düzelmek.

govzat-: 1.Küçültmek. 2.Azaltmak. 2.Boşaltmak.

goy-: Koymak, bırakmak.

goyber-: Serbest bırakmak, salıvermek.

goyun: Koyun.

goza (gooza): Koza.

gozğa- (goozğa-): Kurcalamak, karıştırmak, deşmek.

göç: 1.Göç. 2.Hareket, manevra.

göç-: 1.Göçmek, hareket etmek, hareketlenmek. 2.Patlamak, ateşlenmek.

göçğün: 1.Heyecan. 2.Öfke. 3.Sıcak, kızgınlık, hararet.

göçğünli: 1.Heyecanlı. 2.Gürültülü, patırtılı, şamatalı, tantanalı. 3.Fırtınalı. 4.Öfkeli.

göğerçin (gööğerçin): Güvercin.

göğümtil (gööğümtil): Mavimsi.

gök (göök): 1.Gök, gök yüzü. 2.Gök, mavi. 3.Yeşil. 4.Çakır (göz). 5.Sebze.

göm-: 1.Gömmek. 2.Bir şeyin üzerini örtmek/kapatmak.

gömül-: Gömülmek; kum, toprak vb. şeylerle üstü örtülmek.

gönder-: Göndermek.

gönen-: Gönenmek, tadını çıkarmak, zevk almak.

gönezlik: Maya.

göni: Doğru, düz, dik, direk, ok gibi.

gör (göör): Kabir, mezar.

gör-: 1.Görmek. 2.Bakmak.

görä (görää): Göre.

göreç: Göz bebeği.

göreş: 1.Güreş. 2.Mücadele, savaş.

göreş-: 1.Güreşmek, güreş tutmak. 2.Mücadele etmek, savaşmak.

göreş tut-: 1.Güreşmek, güreş tutmak. 2.Mücadele etmek, savaşmak.

görği: Cefa, sıkıntı, eziyet.

görğüli: Çilekeş, çok çile çekmiş kimse.

görip (gööriip): Kıskanç, hasetçi.

görk: 1.Güzellik, yüz güzelliği. 2.Süs, ziynet, güzel görünüş.

görkez-: Göstermek.

görkezici: Gösterici, gösteren.

görmeğey: Güzel, alımlı, çekici, zarif, yakışıklı.

görnüş-I: 1.Görünüş. 2.Manzara.

görnüş-II: 1.Şekil, biçim. 2.Tür, çeşit.

görnüş-III: Sahne, perde.

görül-: 1.Görülmek. 2.Anlaşılmak.

görün-: Görünmek.

görüş-: 1.Görüşmek. 2.Tokalaşmak.

gös-öni: Dosdoğru.

göter-: 1.Kaldırmak, yükseltmek, uçurmak. 2.Taşımak.

göteril-: 1.Kaldırılmak, yükseltilmek, uçurulmak. 2.Taşınmak.

gövher: İnci, gevher.

gövne-: 1.Razı olmak. 2.Kabul etmek.

gövre: 1.Gövde, vücut. 2.Cüsse, endam.

gövreli: Gebe, hamile.

gövün: 1.Gönül, yürek. 2.Can.

gövün aç-: Eğlenmek, keyif sürmek.

gövün göter-: 1. Şevk vermek şevklendirmek. 3.Coşturmak, uçurmak.

gövünlik ber-: Teselli/moral vermek.

gövüs: Göğüs.

göyä (gööyää): Güya, sanki, sözde.

göydük: Cılız, sıska.

göz: Göz.

g. bol-: Bakmak, gözetmek.

göz ayla-: Göz gezdirmek, bakınmak.

gözbaş: 1.Kaynak (ışık, ilham vb.). 2.Kaynak (su). 3.Kaynak, köken.

gözden gizle-: Saklamak, gizlemek, örtmek.

gözden yit-: Gözden kaybolmak, görünmez olmak.

göze il- (göze iil-): Göze ilişmek, görünmek.

gözel: 1.Güzel. 2.Mamur, bayındır.

gözellik: Güzellik.

gözle-: 1.Gözlemek, bakmak. 2.Aramak, izlemek.

gözleğ: 1.Arama, araştırma, keşif. 2.İstek, arzu, heves, dilek, özlem.

gözli kör (gözli köör): İyiyi kötüden ayıramayan, düşüncesiz, cahil.

göz öñüne gel-: Göz önüne gelmek, canlanmak.

gözyaş (gözyaaş): Göz yaşı.

gözyetim: Ufuk.

göz yetir-: Anlamak, kavramak, sezmek.

gucak: Kucak.

gucak aç-: Kucak açmak.

gucakla-: Kucaklamak.

gucaklaş-: Kucaklaşmak.

guç-: Kucaklamak, sarmak.

gudrat: 1.Kudret, güç. 2.Mucize. 3.Zor, bin bir güçlük. 4.Hız.

guduz aç-: Kudurmak.

gul: Kul, köle.

gulak: 1.Kulak. 2.Tetik (tüfek). 3.Küçük su kanalının yana çevrildiği yerdeki büküm.

gulak as-: Dinlemek, kulak vermek.

gulak sal-: 1.İtaat etmek, dinlemek. 2.Dinlemek, kulak vermek.

gulluk: 1.Çalışma, iş, görev. 2.Hizmet. 3.Kulluk, kölelik.

g. et-: 1.Çalışmak, görev yapmak. 2.Hizmet etmek.

gulpak: Zülüf, kâkül.

gum: 1.Kum, kumu çok olan çöllük yer. 2.Toprak, toz.

gumak: Kumsal, kumluk yer.

gumgukluk (gumguukluk): Çok sessiz.

gumlı: 1.Kumlu, kumu bol olan. 2.Çöllü; çölde oturan, çölde yaşayan.

gumrı: Kumru.

gumursa: Karınca.

gunça: Gonca.

gur-: 1.Kurmak. 2.Yapmak, inşa etmek.

gura- (guura-): Kurumak.

gura-: 1.Kurmak. 2.Organize etmek, düzenlemek.

gural: Cihaz, alet, araç.

gurban (gurbaan): Kurban, kurbanlık.

g. bol-: Kurban olmak, kendini feda etmek.

g. et-: Kurban etmek.

gurcak: İnsana/hayvana benzer çocuk oyuncağı.

Gurhan: Kur'ân.

gurı-I (guurı): Kuru.

gurı-II (guurı): Boş, nafile.

gurp: 1.Güç, kuvvet. 2.Mal, mülk, varlık.

gursak: Göğüs, sine.

gurul-: Kurulmak.

gurultay: 1.Kongre, kurultay. 2.Toplantı.

gussa: Elem, tasa, kaygı, gam, üzüntü, keder.

gussalılık: Kederlilik.

guş: Kuş.

guşluk: Kuşluk, kuşluk vakti.

gutar-: 1.Bitmek, sona ermek. 2.Bitirmek, sona erdirmek. 3.Kurtarmak.

gutla-: Kutlamak, tebrik etmek.

gutlağ: Kutlama, tebrik.

gutlı: Kutlu.

guv: Kuğu.

guvan-: 1.Kıvanmak, iftihar etmek, gurur duymak, kıvanç duymak, övünmek. 2.Sevinmek.

guvanç: 1.Kıvanç, gurur, iftihar. 2.Sevinç.

guvandır-: 1.Sevindirmek. 2.Müjdelemek.

guy-: 1.Dökmek. 2.Çiselemek, serpmek.

guyı: Kuyu.

guyruk: Kuyruk.

guyul-: Dökülmek.

guzı: Kuzu.

güberil-: 1.Şişmek, kabarmak. 2.Kibirlenmek, böbürlenmek.

gübürdet-: Gürültü çıkarmak.

güceñle-: Göstermek, sergilemek, ortaya koymak.

gücüm: Dalları ince, gür yapraklı, meyvesi olmayan büyük bir ağaç.

gül: 1.Çiçek. 2.Gül.

gül-: Gülmek.

gülabı (gülaabı): Dışı ağ gibi benek benek, sarı renkli, etli bir kavun türü.

gülälek (güläälek): Yazın kırlarda, özellikle ekin tarlalarında yetişen, kırmızı ve büyük çiçekli bir bitki; gelincik.

güldür-: Güldürmek.

gülğün: Kırmızı, kızıl, gül renkli, gül renginde.

gülle-: Çiçek açmak, çiçeklenmek.

gülümsire-: Gülümsemek.

gülzar (gülzaar): Gül bahçesi.

güman (gümaan): Şüphe, kuşku.

gümra (gümraa): Bir şeyle aşırı derecede ilgilenme.

gün: 1.Gün. 2.Güneş.

günä (günää): 1.Günah. 2.Suç, kabahat.

günbatar: Batı.

günde: Her gün, daima, hep.

gündiz (gündiiz): Gündüz.

gündoğar: Doğu.

güneş: Güneş.

gün gör-: Geçimini sağlamak, yaşamak için gerekenleri temin etmek, yaşamak.

günorta: 1.Güney. 2.Öğle (vakti).

günortan (günortaan): Öğle, öğleyin.

güñleç: Boğuk.

gür: Gür.

gürle-: Konuşmak, bahsetmek.

gürleş-: Fikir alış verişinde bulunmak, sohbet etmek, konuşmak.

gürrüñ: Sohbet, konuşma.

gürsülde-: 1.Çarpmak. 2.Gümbürdemek.

güvä geç- (güvää geç-): Delil olmak, şahitlik etmek.

güycel-: Artmak, yoğunlaşmak, şiddetlenmek, hızlanmak.

güyç: Güç, kuvvet.

güyçlen-: Güçlenmek, gücü artmak.

güyçlendir-: Güçlendirmek, gücünü arttırmak.

güyçli: Güçlü, kuvvetli.

güylün-: 1.Kırkılmak ya da kesilmek için dört ayağı bağlanmak. 2.Kıvrılıp yatmak.

güyme-: Oyalamak, meşgûl etmek, eğlemek.

güyz: Güz, son bahar.

güzer: Geçit.

-H-

habar: Haber.

habar al-: Haber almak, bilgilenmek.

habar ber-: Haber/bilgi vermek, bildirmek, bilgilendirmek.

habarlaş-: Haberleşmek.

habarlı: Haberli, haberdar.

haçan: Ne zaman.

hak-I: 1.Doğru, gerçek, hak, hakikat. 2.Doğrusu.

Hak-II: Allah, Hak.

hakda: bk. hakında.

hakıkat (hakııkat): Hakikat, gerçek.

hakıkatdan (hakııkatdan): Hakikaten, gerçekten.

hakıkı (hakııkı): Hakikî.

hakına tut-: Kiralamak.

hakında: 1.Hakkında. 2.Konuda, konusunda.

hakla-: Ödemek, hakkını vermek, yerine getirmek.

hal (haal): Hâl, durum, vaziyet.

hala- (haala-): Beğenmek, hoşlanmak.

halal (halaal): 1.Helâl. 2.Saf, temiz. 3.Gerçek, doğru, hakikî. 4.Kanunî.

halas (halaas): Halâs, kurtulma, kurtuluş.

h. edil-: Kurtarılmak.

h. et-: Kurtarmak.

halat: 1.Giyecek, elbise. 2.Önlük. 3.Hediye, armağan.

halı (haalı): Halı.

halıpa (halııpa): 1.Usta. 2.Üstat. 3.Dost, ahbap, arkadaş.

halıs (haalııs): Halis, katışıksız, saf.

halk: Halk.

halta: Çuval, torba.

halva: Helva.

ham (haam): Deri.

hamala (hamaala): Sanki, sözde, güya.

hamana (hamaana): bk. hamala.

ham hıyal (haam hıyaal): Ham/kuru hayal, boş arzu.

han (haan): 1.Han, hakan. 2.Birine sevgiyle hitap ederken söylenen söz.

hana (haana): 1.Mecra, yatak, yuva, hane, göz. 2.Kozanın bir parçası, gözü, hanesi, yuvası (pamuk için).

hancar: Hançer.

hanı I: Hani, nerede.

hanı II: Hadi, haydi.

hanım (haanım): Hanım, bayan.

hantamalık (haantamaalık): Dileme, umma, bekleme, isteme.

har (haar): Değersiz, aşağı, hor.

h. bol-: Değeri gitmek, gözden düşmek.

h. et-: 1.Hafife almak, küçümsemek. 2.Hiçe saymak, görmezden gelmek.

haraba (haraaba): Harabe, yıkıntı.

haram (haraam): Haram.

h. bol-: Haram olmak.

haray: Yardım.

h. et-: Yardım etmek.

harbı (harbıı): 1.Askerî. 2.Savaş.

harçla-: Harcamak, sarf etmek.

harçlık: Harçlık.

harıt (harııt): Mal.

harla-: Hırlamak.

harlat-: Hırlatmak.

harman: Harman.

has (haas): Çok, pek, daha, iyice.

hasa (hasaa): Asa, baston.

hasap (hasaap): Hesap.

h. et-: Hesap etmek, düşünmek, tasarlamak.

hasap-hesip (hasaap-hesiip): Hesap kitap.

hasapla- (hasaapla-): Hesaplamak.

hasaplanıl- (hasaaplanıl-): Hesaplanılmak.

hasıl (haasıl): Ürün, mahsul.

hasrat: Acı, keder, elem.

hat: 1.Mektup. 2.Yazı, not, kayıt.

hata (hataa): Hata, kusur, yanılgı.

h. et-: Hata etmek, yanılmak.

hatar: 1.Hiza, sıra, dizi, saf. 2.Bir arada bulunan evler, sıra sıra evler. 3.Hayvan veya taşıt dizisi; katar.

hatar-hatar: 1.Katar katar. 2.Saf saf, dizi dizi.

hatda (hatdaa): 1.Hatta. 2.Bile.

hatır (haatır): 1.Hatır, gönül. 2.Saygı, hürmet.

h. et-: Hürmet etmek, saygı göstermek.

hatıra (haatııra): 1.Hatır. 2.Anı, hatıra.

hatırcem (haatıırcem): Sakin, dingin, telâşsız, endişesiz.

h. bol-: Sakin olmak, endişelenmemek.

hava: Evet, tabiî, elbette.

hayal: Hızlı değil, yavaş, ağır.

h. et-: Gevşek davranmak, yavaş hareket etmek.

hayat (haayat): Avlu, duvarla çevrilmiş bahçe.

haybat: Tehdit, gözdağı.

haybat at-: 1.Çatmak, sataşmak. Tehdit etmek, gözdağı vermek.

haybatlı: Heybetli.

hayda-: 1.Çabuk davranmak, hızlı hareket etmek, çabuk gitmek. 2.Hızlı yürümek, koşmak.

hayın (haayın): Hain.

hayıp: bk. hayp.

hayır: Hayır, iyilik.

hayış (haayış): İstirham, rica, temenni.

h. et-: Rica etmek.

hayp: 1.Yazık. 2.Beyhude, boş yere.

haypı gel-: Acımak.

hayran (hayraan): 1.Şaşırma, şaşkına dönme, şaşırıp kalma. 2.Hayran.

h. et-: 1.Hayran etmek, büyülemek. 2.Şaşırtmak.

h. eyle-: 1.Hayran etmek, büyülemek. 2.Şaşırtmak.

hayran gal- (hayraan gaal-): 1.Hayran kalmak, büyülenmek. 2.Şaşmak, şaşırmak.

haysı: Hangi.

hayvan (hayvaan): Hayvan.

hazan: Hazan, güz.

hazına (hazıına): Hazine, define.

hä (hää): Evet, ha.

häkim (hääkim): Hükümdar, yurt sahibi, hakimiyet sahibi.

häli-häzir (hääli-hääzir): Şimdi, bu gün, hâlen, şu anda.

häli-şindi (hääli-şindi): Tekrar tekrar, arka arkaya, arasını kesmeden, devamlı, sık sık.

hälki (häälki): Evvelki, önceki.

häsiyet (hääsiyet): Huy, tabiat, karakter.

häsiyetlendir- (hääsiyetlendir-): Vasıflandırmak, nitelendirmek.

häsiyetlendiriş (hääsiyetlendiriş): Nitelendirme, vasıflandırma.

häzir (hääzir): 1.Hâlen, hâlihazırda, şu anda, bu gün. 2.Az önce, demin, yeni.

hekaya (hekaaya): Hikâye.

hekim (hekiim): Hekim, doktor.

heläk (helääk): Helâk, ölme, yok olma.

h. bol-: Ölmek, helâk olmak, yok olmak.

h. et-: 1.Öldürmek, helâk etmek, yok etmek. 2.Boş yere çalıştırmak, eziyet etmek, azap çektirmek.

hem: Bile, dahi, de, da.

hemişe (hemiişe): Devamlı, daima, sürekli, hep.

hemişelik (hemiişelik): Devamlılık, daimîlik, süreklilik.

hemle: 1.Tehdit. 2.Hücum.

hemme: 1.Herkes. 2.Her, bütün, hep.

hemmesi: Hepsi.

hemra (hemraa): Yoldaş, arkadaş, dost, sırdaş.

heniz (heniiz): 1.Henüz, daha, şu ana kadar. 2.Hâlâ, şu anda.

heñ: Hava, melodi, nağme, güzel ses.

hepde: Hafta.

her: Her, hep.

heran-haçan (heraan-haçan): 1.Her zaman, sürekli, hep. 2.Ne zaman.

hereket: Hareket, kıpırdı, kımıltı.

h. et-: Hareket etmek, kımıldamak, kıpırdamak.

her haysı: Her biri.

her kes: Herkes.

her kim: 1.Herkes. 2.Herhangi bir kimse.

her kimse: 1.Herkes. 2.Hangi kişi, kim.

hersi: Her biri.

heser: Heyecan, coşkunluk, coşku.

hesip (hesiip): Başkalarından üstün yanları olan kimse; seçkin, mümtaz.

hesret: Acı, keder, elem.

hey: Hey!

hezil: 1.İlginç, enteresan. 2.Çok iyi. 3.Zevk, haz, keyif, neşe.

hezzet: Saygı, hürmet.

hezzet-hormat: Saygı, hürmet.

hıcuv: Şevk, azim, gayret, coşku.

hıcuvlı: Şevkli, azimli, gayretli.

hırıdar (hırııdaar): 1.İstekli, talip. 2.Muhtaç, ihtiyacı olan. 3.Meraklı, hevesli, heves eden.

hırrıldat-: Hırıldatmak.

hısar (hısaar): Hisar, kale.

hısırda-: Uğraşmak, çabalamak.

hıyal (hıyaal): Hayal, hülya.

hızmat: Hizmet.

h. et-: Hizmet etmek.

hızmatkär (hızmatkäär): Hizmetçi.

hicran (hicraan): Hicran, ayrılık.

hiç (hiiç): 1.Hiç. 2.Hiçbir zaman, aslâ.

hiç haçan (hiiç haçan): Hiçbir zaman, aslâ.

hiç haysı (hiiç haysı): Hiçbiri, hiçbir.

hiç kes (hiiç kes): Hiç kimse, hiçbir kimse.

hiç kim (hiiç kim): Hiç kimse, hiçbir kimse.

hiç kimse (hiiç kimse): Hiç kimse, hiçbir kimse.

hiç zat (hiiç zaat): Hiçbir şey.

hil (hiil): 1.Şekil, biçim. 2.Çeşit, tür.

Hindi: Hint.

Hindistan: Hindistan.

hiñlen-: Mırıldanmak.

ho: 1.Bu, şu, o. 2.İşte.

hocalık: Ekonomi.

hocayın: 1.Sahip, malik. 2.(Ev) sahibi. 3.Patron. 4.Ağa, bey.

hol: 1.Şu, bu, o. 2.İşte.

hopuk-: 1.Tıkanmak, nefes nefese kalmak, bunalmak, boğulmak, sıkışmak. 2.Korkmak, ürkmek, yılmak.

hor (hoor): Zayıf, cılız, kuru.

h. bol-: Eziyet çekmek.

h. et-: Eziyet etmek, sıkıntı çektirmek.

horcun: Heybe, torba.

horla- (hoorla-): 1.Eziyet etmek, sıkıntı vermek. 2.Zayıf düşürmek, zayıflatmak.

horlan-: Horultulu ses çıkarılmak, horlanmak.

hormat: Hürmet, saygı.

h. et-: Hürmet etmek, saygı göstermek.

hormat goy-: Hürmet göstermek, saygı duymak.

hossar (hoossaar): 1.Akraba, hısım. 2.Birinin malını yöneten kimse; vasi.

hoş: 1.Hoş, iyi, güzel. 2.Tamam, peki.

hoşal (hoşaal): Memnun, mutlu.

h. bol-: Memnun olmak, mutluluk duymak.

hoşlaş-: Vedalaşmak.

hoşlaşık: Veda.

hoşniyet: İyi niyet.

hova (hovaa): Hava (meteorolojiyle ilgili olan).

hovalan- (hovaalan-): Havalanmak, coşmak.

hovandar (hovandaar): Destekçi, yardımcı, yardım eden.

hovatır (hovaatıır): Evham, şüphe, kuşku.

h. et-: Şüphelenmek, kuşkulanmak.

hovla-: Şüphelenmek, kuşkulanmak, endişelenmek, endişeye kapılmak, telâşlanmak.

hovlı: Avlu.

hovluk-: Acele etmek, çabuk davranmak, telâşlanmak.

hovp: Korku.

hovsala: Endişe, evham, kuşku, şüphe.

hovur: Sıcaklık, hararet, ısı.

hovuz: Havuz.

hödür: İkram, sunma, verme.

h. edil-: İkram edilmek, sunulmak, verilmek.

h. et-: İkram etmek, sunmak, vermek.

hödürle-: İkram etmek, sunmak.

hökman (hökmaan): Kesinlikle, mutlaka, muhakkak.

hökmünde: Hükmünde.

höküm: 1.Emir. 2.Hüküm.

h. et-: Hükmetmek.

hökümet: Hükümet.

hökümli: Hakim, söz geçiren, hükmeden.

hörek: Yemek, yiyecek, gıda.

höves: Heves, arzu, istek.

h. et-: Heves etmek, arzulamak, istemek.

hövür: Yoldaş, dost, arkadaş, ahbap.

h. bol-: Yoldaş olmak.

hövürdeş: Yoldaş, arkadaş.

hövürtğe: Yuva.

Huday (Hudaay): Allah, Hüda.

hudayyolı (hudaayyoolı): Allah için kesilen kurban.

hukuk (hukuuk): Hukuk, hak.

hum: Büyük testi, küp.

hurma: Hurma.

husıtlık (husııtlık): Cimrilik, pintilik.

huş (huuş): Akıl, şuur.

hut: 1.Asıl, tam. 2.Kendi, bizzat.

hut özi (hut öözi): Kendi, kendisi, bizzat kendi.

huzur (huzuur): Karşı, ön, huzur, kat.

hücüm: 1.Hamle, hücum, baskın, saldırı, taarruz. 2.Atılım, çaba.

h. edil-: Hücum edilmek, saldırılmak.

h. et-: Hücum etmek, saldırmak.

hünär (hünäär): Sanat, meslek.

hünci: İnci.

hünkär (hünkäär): Hünkâr, padişah.

hütdük: 1.Kulübe. 2.Evceğiz, küçük ev.

hüvdi: Ninni.

hüvdüle-: Ninni söylemek, ninni söyleyerek uyutmak.

hüvi: Puhu kuşu.

-I-

ıbarat (ıbaarat): İbaret.

ığlan (ığlaan): İlân, duyuru.

ığşılda-: Hışırdamak.

ığtıyar (ığtıyaar): 1.İcazet, izin. 2.İhtiyar, karar.

ı. et-: Hükmetmek.

ıhlas (ıhlaas): 1.Gayret, çaba, azim. 2.İtina, özen. 2.Heves.

ı. et-: Gayret etmek, çabalamak.

ık (ıık): 1.Rüzgârın estiği yön. 2.Evin rüzgâr almayan tarafı.

ıkbal (ıkbaal): Talih, kader, baht, ikbal.

ıkcam: 1.Sağlam, metin. 2.Çalışkan, gayretli, azimli, hamarat.

ıkdısadı (ıkdısaadıı): İktisadî, ekonomik.

ıkrar (ıkraar): Vaat, verilmiş söz, ahit.

ı. et-: Kabul etmek, onaylamak.

ılahı (ılaahı): İlâhî.

ılayta da (ılaayta daa): Özellikle, özellikle de.

ılğa-: Koşmak, koşarak yürümek.

ılğaş-: Koşuşmak.

ılham: İlham.

ılım: İlim.

ımarat (ımaarat): İmaret; yoksullara yardım amacıyla yapılmış çok odalı ev.

ımsın-: Ummak, ümitlenmek, ümit etmek.

ınam: 1.İtibar. 2.İtimat, güven.

ı. et-: İtimat etmek, güvenmek, inanmak.

ınamsızlık: Güvensizlik, emniyetsizlik.

ınan-: İnanmak, itimat etmek, güvenmek.

ınanç: 1.İnanç. 2.Güven, itimat.

ıncal- (ııncal-): Teskin olmak, yatışmak, sakinleşmek, huzura kavuşmak, rahat etmek.

ıncalıksız (ııncalıksız): Kaygılı, rahatsız, huzursuz, bezgin, bıkkın.

ıncat-: Acıtmak, incitmek, kırmak, gücendirmek.

ıncıt-: Acıtmak, incitmek, kırmak, gücendirmek.

ınha (ınhaa): İşte.

ınkılap (ınkılaap): İnkılâp, devrim.

ınsan (ınsaan): İnsan.

ınsap (ınsaap): İnsaf, vicdan.

ı. et-: İnsaf etmek, insaflı davranmak.

ır-: 1.İkna etmek, inandırmak. 2.Geçirmek. 3.Bir işi sonuçlandırıncaya kadar bırakmamak.

ıran-: Sallanmak, sarsılmak, ırgalanmak.

ırañ at-: Sallanmak, sarsılmak, dengesini yitirmek.

ırım: Gelenek, görenek.

ırsara- (ırsaara-): Sebepsiz yere çalışmak, boş yere çalışmak.

ıs (ııs): Güzel koku, rayiha, ıtır.

ıs-: Hareket etmek/kımıldamak için gücü olmak.

ısğa- (ıısğa-): Koklamak.

ısğın: Güç, kuvvet, takat.

ıslı (ııslı): Güzel kokulu.

ısnat (ısnaat): Maskara, rezil, şerefsiz.

ıssı: 1.Sıcak. 2.Sıcak, sevgi dolu.

ışarat (ışaarat): İşaret.

ışık: Işık.

ışıkla-: Bir şeyin aralığından gizlice bakmak, dikizlemek.

ışık sal-: Işımak, ışık saçmak.

ışk: Aşk, sevgi.

ız (ıız): 1.İz, geri, art, arka. 2.Eser, iz.

ızalı (ızaalı): Acılı, ağrılı, sızılı.

ızarla- (ıızarla-): 1.İzini sürmek, takip etmek. 2.Aramak.

ızla- (ıızla-): İzine düşmek, izini sürmek, takip etmek, arkasına düşmek, izlemek.

ızzatlı: İzzetli, aziz.

-İ-

i-: İmek.

ibalı (ibaalı): 1.Ölçülü. 2.Utangaç, çekingen, sıkılgan.

iber- (iiber-): Göndermek, yollamak, sevketmek.

iç: İç.

iç-: İçmek.

içeri: Yaşanan yer, yaşanan yerin içi, içeri.

içil-: İçilmek.

içit: İçecek.

ide- (iide-): 1.Bakmak, gözetmek. 2.Araştırmak.

ideal: İdeal.

idili (iidili): Güzel, iyi, muntazam, mükemmel, eksizksiz, tam.

iğde: İğde.

iğen- (iiğen-): 1.Sızlanmak, yakınmak. 2.Homurdanmak, mırıldanmak, sebepsiz yere çıkışmak.

iğli (iiğli): Hastalıklı, cılız, zayıf, güçsüz.

iki: İki.

ikilik: 1.İkili. 2.İkilik.

ikinci: İkinci.

ikinciden: İkinci olarak.

ikindin (ikindiin): İkindi sonu, akşam suları, grup vakti.

ikindinara (ikindiinaara): İkindi vakti, ikindi olduğu zaman.

il (iil): 1.Halk. 2.Millet. 3.Elâlem, el, başkası. 4.Ülke, yurt, vatan.

i. bol-: Uyuşmak, bütünleşmek.

il- (iil-): İlişmek, yapışmak, tutunmak.

ilat (iilaat): Ahali, halk, insanlar.

ilçi (iilçi): Büyük elçi, elçi.

ildeş (iildeş): Vatandaş, yurttaş, aynı ülkeden olan.

ileri: 1.İleri, ön. 2.Güney.

ilki: 1.Önce, ilk. 2.İlk defa. 3.Öncelikle, her şeyden önce.

ilkinci: Birinci, ilk.

iman (iimaan): İman.

imperiya: İmparatorluk.

in- (iin-): İnmek.

incik (iincik): Baldır, bacak.

incir: İncir, incir ağacı.

inçe (iinçe): İnce.

indi: 1.Şimdi, şu anda, bu gün, hâlâ. 2.Bundan böyle, artık.

indiki: Gelecek, gelecekteki, ilerideki, önümüzdeki.

individual: Bireysel, kişisel.

ine: İşte.

iner: Epeyce büyümüş erkek deve yavrusu.

ini: Bir kimsenin kendinden küçük olana hitap ederken kullandığı kelime; kardeş.

injener: Mühendis.

intizar (intizaar): Gözü yolda olan, bekleyen.

iñ: En (kendisinden sonra gelen kelimenin anlamını güçlendirir).

iñkis (iñkiis): Kuşku, şüphe, endişe.

iñle-: İnlemek.

İñlis: İngiliz.

ir (iir): Erken.

ir- (iir-): Yorulmak, bıkmak, usanmak, bezmek.

ir bilen (iir bilen): Sabahleyin, sabah erkenden.

irden (iirden): 1.Erken, erkenden. 2.Sabahleyin.

irğinsiz (iirğinsiz): Durup dinlenmeden, aralıksız, sürekli.

ir-iymiş (iir-iymiş): Türlü meyveler, meyveler.

irki (iirki): 1.Sabahki. 2.İlk.

irkil-: Uyuklamak, uyumak.

irkiliş-: Birlikte uyuklamak.

isle-: İstemek, dilemek, arzu etmek.

isleğ: İstek, dilek, arzu, heves.

iş (iiş): İş, çalışma.

işan (iişaan): Molladan sonra gelen din adamı.

işçi (iişçi): İşçi.

işdä (işdää): İştah.

işik (iişik): 1.Kapı. 2.Eşik.

işle- (iişle-): Çalışmak.

işleyiş (iişleyiş): Çalışma.

it: Köpek, it.

iy-: Yemek, yeme işini yerine ge-tirmek.

iyil-: Yenilmek.

iyiş: Yiyiş, yeme.

iym: Yem.

iymit: Yiyecek, besin, gıda.

iyul: Temmuz.

iyun: Haziran.

-J-

janr: Usul, tarz.

jurnal: Dergi.

-K-

kabinet: 1.Çalışma odası. 2.Makam odası. 3.Kabine.

kabul (kabuul): Kabul.

k. et-: Kabul etmek.

k. eyle-: Kabul etmek.

kada (kaada): Kaide, kural, prensip, ilke.

kadır (kaadır): Güçlü, kudretli, kadir.

kağız (kaağız): Kâğıt.

kak-: 1.Kakmak, çarpmak, vurmak. 2.Çalmak, tıklatmak (kapı).

kaka (kaaka): Baba, peder.

kaklış-: 1.Değmek, dokunmak, temas etmek. 2.Sıyırmak.

kalp: Kalp, gönül, yürek.

kanal: Kanal.

kanun (kaanuun): Kanun, yasa.

kapitan: 1.Yüzbaşı. 2.Komutan. 3.Kaptan.

karam (karaam): 1.Hileli. 2.Hile, aldatma.

k. et-: Hile yapmak.

karar I (karaar): Karar.

karar II (karaar): Sabır, takat.

karara gel- (karaara gel-): Belli bir sonuca ulaşmak, karar vermek.

karı (kaarı): Kur'ân'ı ezbere okumasını bilen; hafız (çoğunlukla kör hafız hakkında).

karta: 1.Harita. 2.Ekili alan.

karz: Borç, görev.

kasam: Yemin, ant.

k. et-: Yemin etmek.

kast: Kasıt, kötü niyet, hıyanet, birinin aleyhinde olma.

k. edil-: Kastedilmek, el uzatılmak, tecavüz edilmek.

k. et-: Kastetmek, el uzatmak, tecavüz etmek.

kayıl (kaayıl): Razı.

k. bol-: Razı olmak.

kaza (kazaa): 1.Takdir, alın yazısı. 2.Yerine getirme. 3.Birden, aniden, ansızın.

k. et-: Ölmek.

kä (kää): Kâh, bazen.

käbir (kääbir): Bazı.

kädi (käädi): Kabak.

kämahal (käämahal): 1.Bazen, bazı vakit. 2.Bir zaman, bir vakit.

kämil (käämiil): Kâmil, olgun.

kämillik (käämiillik): Yetişkinlik, olgunluk, mükemmellik.

kän (kään): Çok, fazla.

kär (käär): 1.Meslek. 2.İş, vazife, görev. 3.Sanat.

k. et-: Etkilemek, tesir etmek.

käse (kääse): Kâse, bardak.

käsi (kääsi): Bazısı.

käte (kääte): Bazen, zaman zaman, arada sırada.

käyin- (kääyin-): Sızlanmak, yakınmak, yanmak.

käşğä (kääşğä): Keşke.

kebap (kebaap): Kebap.

kebelek: Kelebek.

kebze: Sırt, arka.

keç: İnatçı, dik kafalı, söz dinlemez, ters.

keçe: Keçe.

kel: Uyuz, kel.

kelle: Baş, kelle, kafa.

kem: 1.Az, eksik, noksan. 2.Fena, kötü.

kem-: Küçültmek, azaltmak, kısmak.

kemal (kemaal): Kemal, yetişme, olgunlaşma.

kemallı (kemaallı): 1.İyi, hoş. 2.Yeterli, dolgun.

kemer: 1.Kemer. 2.Çevre.

kem-kemden: 1.Yavaş yavaş, azar azar. 2.Gitgide, gittikçe.

kempir: Yaşlı kadın.

kemsin-: 1.Gücenmek, darılmak, kırılmak. 2.Alçalmak, bayağılaşmak.

kenar (kenaar): 1.Kıyı, kenar. 2.Sahil, kıyı, yalı.

kepbe: Muntazam yapılmamış ev, evceğiz, çardak.

kepderi: Güvercin.

kepen: Kefen.

ker: Sağır.

keramat (keraamat): Mucize.

keramatlı (keraamatlı): 1.Mukaddes, kutsal. 2.Kutlu. 3.Mucizeli.

kerim (keriim): Cömert, eli açık, ikramı seven.

kerpiç: Tuğla.

kersen: 1.Ağaçtan oyularak yapılmış büyük çanak/tabak. 2.Çukur.

kerven: 1.Kervan. 2.Katar.

kes-: Kesmek.

kese: 1.Yatay, yan. 2.Dış, dışarı. 3.Boydan boya, büsbütün.

kesek: Katılaşmış toprak parçası, kesek, tezek.

kesel: Hastalık, illet, maraz.

k. bol-: Hasta olmak, hastalanmak.

keselbent: Hastalıklı.

keselle-: Hastalanmak.

kesğitlen-: Belirlenmek.

kesğitli: Belirli, kesin, açık.

kesil-: Kesilmek.

kesir: Israrlı.

keş: Ark.

keşde: İşleme, nakış, dantel, örgü.

keşp: 1.Yüz. 2.Görünüş.

ketğuda (ketğudaa): 1.Ev sahibi. 2.Erkek. 3.Tecrübe sahibi yaşlı.

keyercekle-: Etrafına bakınmak, çevresine bakınmak.

keyik: Ceylan.

keyp: Keyif, neşe, sefa, zevk.

k. et-: Eğlenmek, neşelenmek.

keyvanı (keyvaanı): Hanım, kadın.

kıl-: Yapmak, etmek.

kılın-: Yapılmak, edilmek.

kın (kıın): Zor, güç, çetin.

kırk: Kırk.

kırkıncı: Kırkıncı.

kısmat: 1.Kader, talih, baht. 2.Kısmet.

kibi: Gibi.

kibit: Omuz.

kiçi: Küçük, ufak.

kim: Kim.

kimi: Bazısı, kimisi.

kimin (kimiin): Gibi.

kimse: Birisi, biri, bir kimse, kişi.

kir: Kir.

kişi: Kişi, kimse.

kitap (kitaap): Kitap.

kitüv: Öfke, gazap, kin, öç.

klas: Sınıf.

klub: Kulüp.

kolhoz: Kolhoz, kollektif çiftlik.

komandir: Komutan.

komissar: Komiser.

kov-: Kovmak, kovalamak.

kovala-: Kovalamak.

kovum: Akraba, yakın.

kreslo: Koltuk.

krovat: Karyola, yatak.

köçe: 1.Cadde. 2.Sokak.

kök: 1.Kök. 2.Dip.

kök ur-: Kök salmak/atmak.

köl (kööl): Göl.

köleğe: Gölge.

kömek: Yardım, imdat, medet.

k. et-: Yardım etmek.

kömür: Kömür.

köne (kööne): 1.Eski. 2.İhtiyar, yaşlı. 3.Vakti geçmiş, eskimiş.

könel- (köönel-): Eskimek, yıpranmak.

köñül: Gönül.

köp: Çok.

köpek: Erkek köpek.

köpel-: Artmak, çoğalmak.

köpelt-: Çoğaltmak, arttırmak.

köplük: Çokluk.

köpri: Köprü.

köpük: Köpük.

köpükle-: Köpüklemek.

köpyıllık: Çok yıllık.

kör (köör): 1.Kör, gözleri görmeyen. 2.Kör, iyiyi kötüden ayıramayan, cahil.

köre- (kööre-): Alevlenmek, tutuşmak, tutuşup yanmak.

körek (köörek): Henüz açılmamış pamuk kozası.

körpe: En küçük, küçük, henüz büyümemiş, toy.

körük (köörük): Körük.

kösen-: Uzanmak, yatmak.

köşek (kööşek): Devenin bir yaşına girmemiş yavrusu; köşek (edebî eserlerde çoğunlukla sevilen, hoşlanılan çocuklar ve gençler için kullanılmaktadır).

köşeşdir-: Teskin etmek, yatıştırmak, sakinleştirmek.

köşk: Köşk.

kötek: Dayak.

kövle-: Yolmak, kökünü koparıp çıkarmak.

kövüş: Kundura, iskarpin, ayakkabı.

köy-: 1.Yanmak. 2.(Canı) yanmak. 3.Boşa çıkmak, geçersiz olmak.

köynek: Gömlek.

köz (kööz): Köz, kor.

küke-: Güzel koku yaymak.

kükrek: Göğüs, bağır, gerdan, sine.

kükürt: Kibrit.

kül: Kül.

k. et-: Kül etmek, toz etmek.

küle dön- (küle döön-): Küle dönmek, un hâline gelmek.

kümüş: Gümüş.

kümüşleç: Gümüş renginde, berrak.

künci: Susam.

küpür: Küfür.

küre: Tuğla pişirilen özel fırın, tuğla fırını.

küren tut-: Oymak oymak genişlemek, aşiret aşiret çoğalmak.

kürs (< kürsii): Büyük arşın altında bulunan gök yüzü tabakası.

kürte: Kadınların başlarına atındıkları kıyafet, şal.

kütek: 1.Küt (bıçak vb.). 2.Aklı kıt, geri zekâlı.

kütel-: Körelmek, körleşmek.

küy: 1.Düşünce, niyet. 2.Hayal. 3.Akıl, fikir.

küyki: Kambur.

küyse-: 1.Arzu etmek, arzulamak, istemek. 2.Özlemek, hasretini çekmek.

küyze: Güğüm, testi.

-L-

lağl: Yakut.

lakam: Lâkap.

lak at- (laak at-): 1.Sohbet etmek, konuşmak. 2.Söz etmek, bahsetmek, değinmek. 3.Birine bir şey söylemek. 4.Mırıldanmak.

lak luk at-: Hapur hupur/şapır şupur yemek.

lal (laal): Dilsiz.

lapıkeç (laapıkeç): Hayal kırıklığına uğramış, ümidi boşa çıkmış.

läle (lääle): Kırmızı çiçek, lâle.

länet (läänet): Lânet.

läş (lääş): Cansız vücut, ölmüş beden, ceset.

lebiz: 1.Vaat, söz verme. 2.Yemin, ant.

legenda: Efsane, menkıbe.

leylisaç: Salkım söğüt.

liriki: Lirik.

loh loh: Kahkaha.

l. l. et-: Kahkahayla gülmek.

lomay: 1.Toptan, bütünüyle, hep. 2.Çok miktarda, bütün.

lovurda-: Işıldamak.

-M-

mağlumat (mağluumaat): 1.Bilgi, malûmat, haber. 2.Doküman, materyal.

mağtan-: Övünmek.

mahal: 1.Zaman, an. 2.Devir, çağ.

mahmal: Kadife.

mahsus (mahsuus): Özgü, ait.

maksat: Niyet, maksat, murat, amaç, hedef.

maksatlı: 1.Maksatlı, amaçlı. 2.Kasıtlı.

mal (maal): 1.Mal, büyük ve küçükbaş hayvan. 2.Mal, mülk.

maldarçılık (maaldaarçılık): Hayvan bakıcılığı, hayvan yetiştiriciliği.

mal-gara (maal-gara): Büyük ve küçükbaş hayvanların hepsi.

mallı (maallı): 1.Büyük ve küçükbaş hayvanı olan. 2.Zengin, varlıklı.

mama (maama): 1.Anne anne; nine. 2.Yaşlı kadınlarla konuşurken kullanılan kelime; nine.

mamla (maamla): 1.Gerçek, hakikat, doğru. 2.Haklı.

manı (maanı): Mana, anlam.

manı çıkar- (maanı çıkar-): Mana çıkarmak, sonuç çıkarmak, belli bir fikre ulaşmak.

mañız: 1.İç, öz. 2.Ceviz, badem gibi meyvelerin çekirdeğinin içi.

mañlay: Alın.

maral: Dişi geyik, meral.

maslahat: Öğüt, nasihat, tavsiye.

maşğala: 1.Aile. 2.Çocuk, yavru.

maşın (maşıın): Araba.

mata (mataa): Kumaş.

matlap: 1.Maksat, gaye, amaç, hedef. 2.Emel, meram.

mavı (maavı): Mavi, gök.

may I: Mayıs.

may II: Fırsat.

maya I (maaya): Dişi deve, maya.

maya II (maaya): Sermaye, ana para.

maya III (maaya): Maya (yoğurt için).

mayka: Fanilâ.

maysa: Yeni yeşermeye başlayan arpa/buğday; hasıl.

maza (mazaa): Bir şeyden alınan lezzet, zevk, haz, tat.

mazalı (mazaalı): Lezzetli, zevkli, tatlı.

mazar (mazaar): Kabir, mezar, türbe, sanduka.

mazmun (mazmuun): 1.Muhteva. 2.İçindekiler.

mähir: 1.Muhabbet, sevgi. 2.Şefkat, merhamet. 3.Nezaket, incelik.

mähriban (mähribaan): 1.Sevgili, çok sevilen. 2.Öz, can.

mäkäm (määkääm): Sağlam, sıkı, kuvvetli, muhkem.

mäle- (määle-): Melemek.

mälim (määlim): Malûm, belli, bilinen.

m. et-: 1.Bildirmek. 2.Belli etmek, açığa vurmak. 3.Açıklamak.

märeke (määreke): Topluluk, cemaat, kalabalık.

mäşe (määşe): Horoz (ateşli silâhlar için).

mätäç (määtääç): Muhtaç.

m. bol-: İhtiyaç duymak, muhtaç olmak

mätäçlik (määtääçlik): Fakirlik, yoksulluk.

meclis (mecliis): Meclis.

medeni (medenii): Kültürel, kültürle ilgili.

medet: Destek, yardım.

medet ber-: Güç vermek, destek vermek.

meğer: Belki, muhtemelen, her hâlde.

meğerem: bk. meğer.

mekan (mekaan): Mekân, yer, yurt.

mekdep: Mektep, okul.

mekgecöven: Mısır (yiyecek).

mekir: Kurnaz, sinsi, hilekâr.

mele: Sarıya çalan açık kahverengi; bej, kumral.

melek: Melek.

melhem: Merhem.

men: Ben.

men diyen: 1.Kendine güvenen, güçlü olduğuna inanan. 2.Seçkin, kalbur üstü, üstün.

menimsiremeklik: Kibirlilik, büyüklük taslama.

men menlik: Kibirlilik, kendini büyük görme.

menşevik: Rus sosyal demokrat hareketi içinde bolşevikliğe karşıt olarak gelişen akım yanlısı; menşevik.

menzil: Menzil.

meñiz: Beniz, yüz, çehre.

meñze-: Benzemek.

meñzeş: 1.Benzer. 2.Gibi.

meñzeşlik: Benzerlik.

meñzet-: Benzetmek.

mercen: Mercan.

merdan (merdaan): Yiğit, mert, bahadır.

merdana (merdaana): bk. merdan.

merdem: Yiğit, cesur, yürekli.

merğen: Nişancı, atıcı.

merği: Kolera.

merhum (merhuum): Merhum, rahmetli.

mermer: Mermer.

mert: Cesur, yürekli, cesaretli, yiğit, mert.

mertebe: 1.Erdem, fazilet. 2.Haysiyet, onur, şeref. 3.Mertebe, derece. 4.Meziyet, üstünlük.

mertlik: Yiğitlik, mertlik.

mes: 1.Verimli (toprak). 2.Mutlu, neşeli, keyifli.

mesele: Mesele, problem, sorun.

mese-mälim (mese-määlim): Apaçık, besbelli.

mesğen: Mesken, ev.

meslik: 1.Güçlülük, kuvvetlilik. 2.Zenginlik. 3.Mutluluk, neşelilik.

meşğul (meşğuul): Meşgul.

meşğullan- (meşğuullan-): Meşgul olmak, ilgilenmek, uğraşmak.

meşhur (meşhuur): Ünlü, tanınmış.

meşhurlık (meşhuurlık): Ünlü olma, tanınmışlık.

meydan (meydaan): Meydan, alan, saha.

meyil: Bir şeye olan heves, istek, meyil.

m. et-: Meyletmek, yönelmek.

meylis: Gönlü hoş etmek için yapılan toplantı, dostlar toplantısı, meclis.

mıdam (mıdaam): Her zaman, daima, devamlı, sürekli, hep.

mıdama (mıdaamaa): bk. mıdam.

mıdar (mıdaar): 1.Hayat, gün geçirme, yaşayış. 2.Sabır, tahammül, takat.

m. et-: Sabretmek, dayanmak.

mıhman (mııhmaan): 1.Misafir, konuk. 2.Davetli.

m. bol-: Misafir olmak, konuk olmak.

mıhmansöyerlik (mııhmaansöyerlik): Misafirperverlik.

mıhmansöyüci (mııhmaansöyüci): Misafirperver.

mıhmansöyücilik (mııhmaansöyücilik): bk. mıhmansöyerlik.

mılakatlı (mılaakatlı): 1.Sıcak, samimî, içten. 2.Tatlı, müşfik, şefkatli.

mılayım (mılaayım): 1.Sıcak, samimî, içten. 2.Serin (hava). 3.Güzel (ses). 4.Tatlı, hoş, sevimli. 5.Yumuşak.

mınasıp (mınaasııp): Münasip, uygun, lâyık.

mırat (mıraat): Arzu, istek, niyet, maksat, murat.

mısal (mısaal): Misal, örnek.

mıssık: 1.Taze. 2.Diri.

mış: Söylenti, şayia, rivayet.

mifologiya: Mitoloji.

millet: Millet, kavim, ulus.

milli (millii): Millî.

minit: Binek.

minnetdar (minnetdaar): Minnettar.

m. bol-: Minnettar olmak, minnettarlık duymak.

minut: Dakika.

mirap (miiraap): Bir şehrin su işlerine bakan kimse, sucu.

miras (miiraas): Miras, tereke.

misli: Güya, sanki.

missioner: Misyoner.

miting: Miting.

mive (miive): Meyve.

mize- (miize-): Sarsılmak, gevşemek.

molla (moolla): Molla, din adamı.

moncuk (mooncuk): 1.Boncuk. 2.Damla (su, yağmur).

motor: 1.Motor. 2.Traktör.

möcek (mööcek): Kurt (yırtıcı hayvan).

möhlet: Mühlet, süre, müddet.

möhüm: Mühim, önemli.

muğallım: Muallim, öğretmen.

muhabbet: Muhabbet, sevgi.

muhannes: Korkak, ödlek.

mukam (mukaam): Beste, ezgi, makam.

mukdar (mukdaar): 1.Miktar. 2.Kemiyet, nicelik.

murt: Bıyık.

musulman (musulmaan): Müslüman.

muşdak (muşdaak): Candan seven, hayran, âşık, müştak, düşkün.

muzey: Müze.

müdimilik (müdiimilik): Ebedîlik, sonsuzluk.

mülk: Mal, mülk.

mümkin (mümkiin): Mümkün.

mün-: 1.Binmek. 2.Üzerine çıkmak.

münder: Üst üste yığılmış olan, yığın, öbek.

müñ: Bin.

müñkür: Şüpheci.

müñläp (müñlääp): Binlerce.

müñze-: Yüklenmek, dayanmak, atılmak, ileri eğilmek.

müşk: Misk.

-N-

naçalnik: 1.Komutan. 2.Amir.

naçar (naaçaar): Naçar, aciz, çaresiz, zavallı.

nadan (naadaan): Cahil, bilgisiz.

nadanlık (naadaanlık): Cahillik, bilgisizlik.

nağış: Nakış, motif, desen.

nağma: 1.Nağme, ezgi, melodi. 2.Şiir.

nahar: Yemek, aş.

naharla-: Yemek yedirmek, karnını doyurmak.

naharlan-: Yemek yemek.

nakıl: Ata sözü, darbımesel.

nala- (naala-): 1.İnlemek, inildemek. 2.Sızlanmak, yakınmak, yanıp yakılmak, şikâyet etmek.

namart (naamaart): Namert.

namaz (namaaz): Namaz.

namaz oka- (namaaz oka-): Namaz kılmak.

namıs (naamıs): Irz, namus, iffet.

n. et-: Utanmak, sıkılmak, çekinmek.

nan (naan): Ekmek.

nar (naar): Nar.

nazar: Bakış, bakma, nazar.

nazar ayla-: Göz gezdirmek.

nazar sal-: Bakmak.

näçe (nääçe): 1.Nice. 2.Nasıl, ne biçim. 3.Ne kadar (çok). 4.Ne. 5.Kaç.

nädoğrı (näädoğrı): 1.Doğru değil, yanlış. 2.Gerçek değil, yalan.

näğehandan (nääğehaandan): Ansızın, aniden, birden.

näğile (nääğiile): Memnun kalmayan/olmayan, hoşnutsuz, şikâyetçi.

nähak: 1.Haksız. 2.Doğru olmayan, yanlış. 3.Sebepsiz, gereksiz, boş yere, yersiz.

nähili (näähili): Nasıl, ne kadar, ne gibi.

nähoş (näähoş): Rahatsız, hasta.

näler (nääler): Neler.

näme (nääme): 1.Ne. 2.Nasıl.

närazı (nääraazı): Rızasız, razı olmayan, memnun olmayan.

nät- (näät-): Ne yapmak/etmek.

nätanış (näätanış): Meçhul, tanımadık

näz (nääz): 1.İşve, cilve. 2.Naz, kapris.

n. eyle-: Naz etmek, nazlanmak.

näzik (nääzik): Nazik, ince, kolay kırılan.

ne: Ne.

nebis: Nefis, nefs, kendi.

nebit: Petrol.

neğada (neğaada): Bazen, arada sırada.

nem: 1.Nem, ıslaklık. 2.Göz yaşı. 3.Yağmur.

neneñ: Nasıl.

nepis (nepiis): Nefis, güzel, zarif.

ner: bk. iner.

nesihat (nesiihat): Nasihat, öğüt.

nesil: Nesil, soy, soy sop.

nesip (nesiip): Nasip, kısmet.

netice (netiice): Netice, sonuç.

neyle-: Ne yapmak, ne etmek.

nığmat: 1.Yiyecek. 2.Tat, lezzet.

nışana (nışaana): 1.Nişan, hedef. 2.Hedef tahtası. 3.Hedef, amaç.

nice: Nice, çok.

niçik: Nasıl.

nika (nikaa): Nikah.

nikala- (nikaala-): Nikahlamak.

nikap (nikaap): Perde, örtü.

nil (niil): Namlu.

nire (niire): Nere.

niyet: Niyet.

nobat (noobat): Sıra, nöbet.

noğsan (noğsaan): Eksik, noksan, kusur.

noğsansız (noğsaansız): Eksiksiz, noksansız, kusursuz.

noğul: Doğu ülkelerine özgü, yumuşakça bir tatlı türü.

nohut: Nohut.

nokat: Nokta.

nöker: Hizmetçi.

nur (nuur): Işık, nur.

nurana (nuuraana): Işık saçan, parıldayan, nurlu.

nurbat: 1.Cıvata, vida. 2.Düğme (radyo için).

-O-

oba (ooba): Köy, oba.

obaçılık (oobaçılık): 1.Köy toprağı, köye ait toprak. 2.Köylerin çok olduğu yer, birkaç köy bulunan yer. 3.Köy hayatıyla ilgili âdet, gelenek.

obadaş (oobadaş): Köydeş, aynı köyden olan, köylü.

ocak (oocak): Ocak.

ocar: Kumluk yerlerde yetişen ve odun olarak kullanılan küçük yapraklı bir ağaç.

oda ur- (ooda ur-): Heba etmek, çarçur etmek, yele vermek.

odun (oodun): Odun.

ofitser: Subay.

oğlan: 1.Oğlan. 2.Çocuk.

oğlanlık: Çocukluk.

oğrın (oğrıın): Gizli, gizlice.

oğşa-: Okşamak, öpmek.

oğul: Oğul, erkek çocuk.

oğul-gız (oğul-gıız): Çocuk, zürriyet, nesil.

oğurlık: 1.Hırsızlık. 2.Çalınmış mal.

ok: Mermi, kurşun.

oka-: Okumak.

okal-: Okunmak.

okaş: Okuyuş.

okgunlı: Çok çabuk hareket eden, ateşli, coşkulu, şevkli.

okı-: Okumak.

okıcı (okııcı): Okuyucu, okur.

okla-: Atmak, fırlatmak.

okop: Siper.

oktyabr: Ekim (ay).

okuv: 1.Okuma, tahsil, öğrenim. 2.Ders.

okuvçı: Öğrenci, talebe.

ol: O.

ol-: Olmak (20. yüzyıl öncesine ait Türkmence metinlerde "bol-" yanında "ol-" fiili de kullanılmıştır).

olar: Onlar.

olca: 1.Kâr, kazanç. 2.Ganimet (savaşta).

omaça: Uyluk kemiği, but/kol kemiği.

omur-: Kırmak, koparmak, kırıp ayırmak, ikiye ayırmak/bölmek.

omza-: Atılmak, yüklenmek.

on (oon): On.

onda: 1.Onda. 2.Orada. 3.O zaman.

ondan: 1.Ondan. 2.Oradan.

onlarça (oonlarça): Onlarca.

onsoñ: Sonra, sonradan, daha sonra, ondan sonra.

onyança (onyaança): O anda.

oñ: Hayırlı, faydalı.

oñ-: 1.Yapmak, etmek. 2.Geçinmek.

oñat: İyi, güzel, münasip, uygun.

oñın (oñıın): Güzel, iyi, doğru.

oñlı: 1.İyice, güzelce, yeterince, tam. 2.Dürüst, namuslu.

oñsuz: Hayırsız, faydasız.

or-: Biçmek.

orak: 1.Orak. 2.Hasat (mevsimi).

oral ayal (oral ayaal): Yaşlı kadın.

orayanı (oraayanı): Pempe.

orden: Nişan.

orna-: 1.Yerleşmek, kök salmak. 2.Etki etmek.

orta: Orta.

orta at- (ortaa at-): Ortaya koymak, belirtmek.

ortaça: Orta derecede, orta.

orun: Yer.

ot (oot): Ateş, od.

ot: 1.Ot. 2.Yem, hayvan yemi.

otağ: Oda.

otır (otıır < oturar): Oturur, oturuyor.

otla- (ootla-): Yakmak, tutuşturmak.

otlı (ootlı): 1.Ateşli. 2.Tren.

otparazlık (ootparazlık): Ateşperestlik.

otryad: 1.Ekip, takım. 2.Bölük, tim.

otur-: 1.Oturmak. 2.Durmak (yardımcı fiil).

oturğıç: Sandalye, iskemle, tabure.

oturıl-: Oturulmak.

oturımlı: Yerleşik, göçebe değil.

otuz: Otuz.

ovadan: 1.Güzel, alımlı, şirin. 2.Zarif, şık.

ovaz (ovaaz): 1.Ses, seda. 2.Melodi, nağme. 3.Güzel/hoş ses.

ovlak: Oğlak.

ovsun-: 1.Coşmak, kükremek, köpürmek. 2.Dalgalanmak.

oy-I (ooy): Fikir, düşünce.

oy-II (ooy): Çukur, çukurluk.

oya bat- (ooya bat-): Düşünceye dalmak.

oyan-: 1.Uyanmak. 2.Ortaya çıkmak, türemek.

oyar-: 1.Uyandırmak. 2.Canlandırmak, güçlendirmek.

oyat-: Uyandırmak.

o yer: Ora.

oyla- (ooyla-): Düşünmek.

oylan- (ooylan-): Düşünmek.

oyna-: 1.Oynamak. 2.Şaka yapmak, dalga geçmek, eğlenmek.

oynaş-: Oynaşmak.

oyun: 1.Oyun. 2.Şaka.

oyunçı: 1.Oyuncu. 2.Şakacı.

oz-: Geçmek, geride bırakmak, yarışı kazanmak.

ozal: 1.Daha önce/evvel, önce. 2.Önceleri.

ozdur-: 1.Öne geçirmek. 2.Öne geçmek.

ozokerit: Ozokerit, yer mumu.

-Ö-

öç (ööç): Öç, intikam.

öç-: Sönmek.

öçür-: Söndürmek.

ökce: Ökçe.

ökde: 1.Usta, mahir, becerikli, eli yatkın. 2.Üstün.

öküz: Öküz, boğa.

öl (ööl): Islak, nemli.

öl-: Ölmek.

ölçe-: 1.Ölçmek. 2.Kıyaslamak.

ölçeğ: 1.Ölçek. 2.Ölçü.

öldür-: Öldürmek.

öli: Ölü.

ölinçä (öliinçää): Ölünceye kadar, ömür boyu, daima, sürekli, hep.

ölüm: Ölüm.

ömür: 1.Ömür, hayat. 2.Ömür boyu, daima, devamlı, sürekli. 3.Hiç, hiçbir zaman, aslâ.

ömürbakı (ömürbaakı): Ömür boyu, daima, devamlı, sürekli, ebediyen.

ömürboyı: Ömür boyu, daima, devamlı, sürekli.

ömürlik: Müebbet, ebediyen, daima, her zaman, ömürlük.

ön- (öön-): 1.Doğmak, meydana gelmek, türemek. 2.Ürün vermek, bitmek, yetişmek.

öndür- (ööndür-): Üretmek, yetiştirmek.

öndürici (ööndürici): Üretici, yetiştirici.

önüm (öönüm): Ürün, mahsul.

öñ: 1.Ön, ön taraf, ileri. 2.İlk. 3.Önce, önceleri, başta.

öñki: Sabık, önceki, daha önceki.

öñürti: 1.Daha önce, daha evvel. 2.Önce, evvel.

öp-: Öpmek.

örän (örään): 1.Çok, fazla. 2.İyice, oldukça.

öri (ööri): Mera, otlak.

örk: İp, bağ, örk.

örküç: 1.Hörgüç. 2.Kambur.

ös- I: 1.Büyümek, gelişmek. 2.Genişlemek, kabarmak.

ös- II: Esmek, hafifçe esmek.

ösdür-: 1.Büyütmek, yetiştirmek. 2.Geliştirmek.

ösdüril-: 1.Büyütülmek, yetiştirilmek. 2.Geliştirilmek.

ösümlik: Bitki.

ösüş: Gelişme, büyüme.

öt-: 1.Geçmek. 2.(Dünyadan) geçmek, ölmek.

ötäğit- (ötääğit-): Varıp gitmek, geçip gitmek, uzaklaşmak.

öten: Geçen, geçmiş.

ötül-: Geçilmek.

öv-: Övmek, methetmek.

övği: Övgü, medih, sitayiş.

övran-övran(övraan-övraan): 1.Bir kaç defa. 2.Tekrar tekrar. 3.Art arda.

övren-: 1.Öğrenmek. 2.Alışmak.

övrendekli: 1.Alışılmış. 2.Müzmin, kronik.

övreniş-: Doymak, bıkmak.

övret-: Öğretmek.

övrül-: Dönmek, çevrilmek.

övşün: Şule, ışık, parıltı.

övşün at-: Parıldamak, ışık saçmak.

övün-: Övünmek.

övür-: Çevirmek, döndürmek.

övüs-: 1.Esmek. 2.Renkten renge/şekilden şekle girmek, parıldamak.

övüşğin: Parıltı, ışık.

övüt: Öğüt, nasihat.

övüt ber-: Öğüt vermek, nasihat etmek.

öy: Ev.

öyer-: Evermek, evlendirmek.

öykele-: Gücenmek, darılmak, kırılmak.

öykesiz: Öfkesiz, dargın/kırgın değil.

öylen-: Evlenmek.

öylendir-: Evlendirmek.

öyme: Eşarp, şal.

öyt-: 1.Sanmak, zannetmek. 2. ... diye düşünmek.

öyüt-: bk. öyt-.

öz (ööz): 1.Kendi. 2.Öz, asıl.

özara (öözaara): 1.Kendi içinde. 2.Karşılıklı.

özbaşdak (öözbaşdak): Bağımsız, müstakil, hür, özgür.

Özbek: Özbek.

özboluşlı (öözboluşlı): Özgün, farklı.

özen: Öz, iç.

özğe: 1.Başka, başkası, diğer, öteki, öbür. 2.Yabancı, başkasına ait.

özğerişlik: Değişiklik.

öz-özünden (ööz-öözünden): Kendiliğinden.

-P-

pağta: Pamuk.

pağtaçı: Pamukçu.

pahır (pahıır): 1.Yoksul, fakir. 2.Biçare, âciz, zavallı. 3.Rahmetli.

palçık: Balçık, çamur.

pamık (paamık): Pamuk (bitki adı olarak).

panus (paanuus): Fener, lâmba.

papak: Kasket, şapka.

para I (paara): Rüşvet.

para II (paara): Parça.

parahat (paraahat): Huzurlu, sakin, sessiz.

parahatlık (paraahatlık): 1.Sakinlik, sessizlik, sükûnet, huzur. 2.Barış.

parasat (parasaat): Feraset, akıl, düşünce.

parasatlılık (parasaatlılık): Ferasetlilik, akıllılık.

parh: Fark.

parla-: Parlamak.

parovoz: (Buharlı) lokomotif.

Pars: Fars.

partiya: Parti.

parz: Farz.

parça-I: Parça.

parça-II: Giyilmemiş elbise, yeni elbise/takım.

parçala-: Parçalamak.

pasıl: Mevsim.

paş-: Şansı olmak, kısmeti açılmak.

patı-putı: Ufak tefek ev eşyası; pılı pırtı.

patışa (paatışaa): Çar.

patrak: Kavrulmuş mısır.

pay (paay): Pay, hisse.

payhas: Feraset, anlayış, sezgi, his, zekâ.

payhaslı: Ferasetli, anlayışlı, zeki.

payla- (paayla-): Bölmek, bölüştürmek, üleştirmek, dağıtmak.

paylan- (paaylan-): Bölünmek, bölüştürülmek, üleştirilmek, dağıtılmak.

paylaş- (paaylaş-): Paylaşmak, bölüşmek.

paytun (paytuun): Fayton.

paytunçı (paytuunçı): Faytoncu.

pähim: Akıl, fikir, anlayış, sezgi, feraset.

päk (pääk): Pak, temiz, saf, duru.

päki (pääki): Ustura.

päkize (pääkiize): Pak, temiz, saf, duru.

pälvan (päälvaan): Pehlivan.

peç: Soba.

peder: Baba.

pel: Tarla, arsa, parsel.

pelek: Felek, dünya.

pelpelle-: Havada kanat gerip durmak, süzülmek.

pena (penaa): 1.Barınak, sığınak. 2.Himaye eden, koruyan, koruyucu. 3.Yardım.

pence: Pençe.

pencek: Ceket.

pencire: Pencere.

pent: Nasihat, öğüt.

perde: Perde.

peri (perii): 1.Peri, peri kızı. 2.Güzel.

peri-peyker (perii-peyker): 1.Peri, peri kızı. 2.Güzel.

perişde (periişde): Melek.

perizat (periizaat): Peri, peri kızı.

perron: Peron.

perzent: Çocuk, yavru, bebek.

pes: 1.Alçak, düşük, basık, aşağı, engin. 2.Alçak, pespaye, süflî, kötü.

pesel-: Alçalmak, eksilmek, düşmek, inmek.

pesle-: 1.Aşağı inmek, aşağıdan uçmak (kuş, uçak vb.). 2.Sağlığı bozulmak, sağlık durumu kötüleşmek.

pessecik: Biraz engin/alçak.

peyda I (peydaa): 1.Fayda. 2.Kâr, kazanç.

p. et-: Fayda etmek, fayda vermek.

peyda II (peydaa): Ortaya çıkma, görünme.

p. bol-: Ortaya çıkmak, görünmek.

peydalan- (peydaalan-): Faydalanmak.

peydalı (peydaalı): Faydalı.

peykam (peykaam): Yayın ucu temrenli oku, ok.

peymana (peymaana): 1.Bardak, kâse. 2.Ölçek. 3.Ecel.

peymanası dol- (peymaanası dool): Vefat etmek, ölmek.

pıçak: Bıçak.

pığamber (pıığamber): Peygamber.

pıntık: Tomurcuk.

pırlanıp-pırlanıp: Döne döne.

pışırda-: 1.Fısıldamak. 2.Mırıldanmak.

pıtra-: Dağılmak, yayılmak, saçılmak.

pıyada (pıyaada): 1.Adam, insan. 2.Yaya. 3.Satrançta oyun başında ön sıraya dizilen sekiz küçük taş, piyon, piyade.

pız-: 1.Al aşağı etmek. 2.(Tahttan) indirmek.

pida (pidaa): Feda olan, kurban.

p. et-: Feda etmek, bir şeyin uğruna canını vermek.

pikir: Fikir, düşünce.

p. et-: Fikretmek, düşünmek, tasavvur etmek, tasarlamak.

p. eyle-: Fikretmek, düşünmek, tasavvur etmek, tasarlamak.

pikir ber-: 1.Dikkat etmek. 2.Dikkatle dinlemek. 3.Önemsemek, önem vermek. 4.Değer vermek.

pikirlen-: Düşünmek.

pil (piil): Bel, kürek.

pisse: Antep fıstığı.

pişme: Pişi.

plan: 1.Plân. 2.Program.

planeta: Gezegen.

poçta: Posta, postahane.

poema: Uzun şiir.

poeziya: Şiir.

pogon: Apolet, omuzluk.

polat: Çelik.

polkovnik: Albay.

pomidor: Domates.

porsa-: Pis kokmak, leş gibi kokmak.

port-I: Liman.

port-II: Kırılgan, zayıf, gevşek.

portfel: Çanta.

pos: Küf, pas.

post: Sınır ve benzeri yerlerde bulunan gözetleme noktası, gözetleme kulesi.

pökgi: Top (spor için).

professional: Profesyonel.

pudak (puudak): 1.Dal (ağaç için). 2.Dal, kol, şube.

puğta: 1.Sağlam. 2.İyi.

pukara (pukaraa): Fakir, yoksul.

pul: Para.

pursat: 1.Zaman, vakit, an. 2.Fırsat.

puşman (puşmaan): Pişman.

p. et-: Nedamet etmek, pişman olmak, pişmanlık duymak.

pürli: İğne yapraklı.

-R-

radio: Radyo.

rahat (raahat): Rahat.

rast (raast): Doğru, gerçek.

rayat (raayat): Tebaa, uyruk.

razı (raazı): 1.Hoşnut, memnun, razı. 2.Tatmin olma. 3.Yetinme.

razılaş- (raazılaş-): 1.Razı olmak, rıza göstermek. 2.Anlaşmak. 3.Helâlleşmek.

rehimli: Merhametli.

rehimsiz: Merhametsiz, acımasız.

reñbereñ: Rengârenk, renk renk.

reñk: 1.Boya. 2.Renk.

reñkli: 1.Boyalı. 2.Renkli.

resmi (resmii): Resmî.

revolyutsion: Devrim.

reyhan (reyhaan): Reyhan, fesleğen.

romantik: Romantik.

romantiki: Romantizme dayanan, temelini romantizmden alan.

romantizm: Romantizm.

ruğsat: Ruhsat, izin.

ruh (ruuh): Ruh.

Rum: Anadolu.

Rus: Rus.

-S-

saba- (saaba-): Bitmek, tükenmek.

sabır: Sabır, tahammül.

s. et-: Sabretmek, dayanmak, tahammül etmek.

sabırlılık: Sabırlılık, dayanıklılık.

saç: Saç.

saç-: Saçmak, serpmek.

saçak: Sofra.

sada (saada): 1.Basit, sade, yalın. 2.Sade, alçak günüllü, mütevazî. 3.Anlaşılır, açık.

sadaka: Kurban.

sadalık (saadalık): Sadelik, alçak gönüllülük, mütevazîlik.

sadap: 1.Sedef. 2.Düğme.

sadık (saadık): Sadık, vefalı.

sağ-I: Sağ, sağlığı yerinde, sağlıklı, sağlam, sıhhatli.

sağ-II: Sağ (yön).

sağ-: Sağmak.

sağ-aman (sağ-amaan): Sağ salim.

sağat (saağat): Saat.

sağat: Sağlıklı, sağlığı yerinde, sıhhatli, hastalıksız, sağlam.

sağdın: Dinç, sağlam.

sağlık: Sağlık, sıhhat.

sağrı: Sağrı, sırt.

sahap (sahaap): Cilt (kitap için).

sahı (sahıı): Cömert, eli açık.

sahılık (sahıılık): Cömertlik.

sahıpa (sahııpa): Sayfa, sahife.

saka: 1.Kanalın/ırmağın suyunun bölündüğü yer; su bölünme yeri. 2.Aşık oyununda atılıp oynanan seçme aşık ya da inek veya deve aşığı. 3.Kavşak (yol).

sakçı: Muhafaza eden, koruyan, muhafız, bekçi.

sakga: Birden, anîden.

sakgal: Sakal.

sakgallı: Sakallı.

sakla-: 1.Saklamak, korumak, muhafaza etmek. 2.Gizlemek. 3.(Eline) almak, tutmak. 4.(Hatırda) tutmak.

saklan-: 1.Durmak, duraklamak. 2.Korunmak, saklanmak, muhafaza edilmek. 3.Saklanmak, gizlenmek.

saklav: Muhafız, koruma.

sal (saal): Sal (suda).

sal-: 1.Yapmak, kurmak. 2.İçine koymak, yerleştirmek.

salam (salaam): 1.Selâm. 2.Selâmün aleyküm, merhaba!

sala sal- (salaa sal-): Danışmak, birinin fikrini almak, istişare etmek.

saldır-: 1.Yaptırmak, kurdurmak. 2.Bir şeyin içine yerleştirmek.

salğı ber-: Tavsiye etmek.

salğım (saalğım): Serap.

salım: Zaman, vakit.

salın-: 1.Kurulmak, inşa edilmek, yapılmak. 2.Kendisi için kurmak, inşa etmek, yapmak.

Salır: Bir Türkmen oymağının adı.

salış-: 1.Birlikte çalışmak, iş yapmak, inşa etmek, kurmak. 2.Birlikte koymak, yerleştirmek. 3.Kavga etmek. 4.Çarpışmak, vuruşmak (düşmanla).

salkın: Serin, soğuk.

salla-: Salmak, yukarıdan aşağıya bırakmak, indirmek.

sallançak: Salıncak.

saman (saaman): Saman.

samolyot: Uçak.

samsık: Ahmak, aptal, geri zekâlı, serseri.

san (saan): Sayı.

sana- (saana-): Saymak.

sana gir- (saana giir-): Adam yerine konulmak.

sanal- (saanal-): Sayılmak, hesaplanmak.

sanalğısı dol- (saanalğısı dool-): Vadesi yetmek.

sanavaç (saanavaaç): 1.Çocuk oyunlarında söylenen ahenkli sözler. 2.Ölenin ardından söylenen bir tür ağıt.

sanç-: 1.Batırmak, saplamak. 2.İğne vurmak.

sandık: Sandık.

sandıra-: Zangırdamak, titremek.

sanı (saanı): Adet, tane.

sanlı (saanlı): Sayılı gün, az vakit, kısa zaman.

sansız (saansız): 1.Hakir/hor görülen, insan yerine konulmayan. 2.Sayısız, çok fazla, haddinden fazla.

sapa (sapaa): Sefa, zevk, keyif, eğlence.

sapak: 1.Ders. 2.Ev ödevi.

sapak al-: 1.Ders almak, okumak. 2.Eğitim görmek, öğrenmek, tecrübe kazanmak.

sapalı (sapaalı): Zevkli, eğlenceli, keyifli.

sara-: Sarmak, dolamak, bağlamak.

saral- (saaral-): Sararmak.

sarart- (saarart-): Sarartmak.

saray: 1.Saray, köşk. 2.Şehre gelenlerin dinlenebilmesi için yapılan yer. 3.Hayvan bağlanan geniş avlu.

sarğıt: 1.Vazife, görev, iş. 2.Tembih.

s. et-: Rica etmek, bir işi yapmasını istemek, buyurmak, emretmek.

sarı (saarı): Sarı.

Sarık: Bir Türkmen oymağının adı.

sarpa: 1.Kıymet, değer. 2.Hürmet, saygı.

sarpa goy-: Saymak, hürmet göstermek, saygı duymak, hürmet etmek.

sarpa sakla-: Saymak, hürmet göstermek, saygı duymak, hürmet etmek.

sars-: Sallanmak, titremek, sarsılmak.

sasi: Bozuk, kötü.

sat-: Satmak.

sataş-: 1.Rastlamak, karşılaşmak. 2.Buluşmak, görüşmek. 3.Yakalanmak, tutulmak (hastalık vb.).

satıl-: Satılmak.

say- I (saay-): Saymak, farzetmek, kabul etmek.

say- II (saay-): Pamuk, yün vb. şeyleri değnekle dövmek.

saya (saaya): Gölge.

saya sal- (saaya sal-): Gölge salmak, gölgelenmesini sağlamak.

sayavan (saayavaan): Şemsiye.

sayğar-: Seçmek, gözü iyi almak, farketmek, tanımak, bilmek.

sayhallı: 1.Düzenli, tertipli. 2.Terbiyeli, uysal.

sayhallılık: 1.Düzenlilik, tertiplilik. 2.Terbiyelilik, uysallık.

sayla-: Seçmek, ayırmak.

saylan-: 1.Seçilmek, farkedilmek. 2.Bir yerden uzaklaşmak. 3.Yetişip olgunlaşmak, büyümek.

sayra-: 1.Ötmek, şakımak. 2.Mutlu konuşmak, sanatlı konuşmak. 3. Güzel türkü söylemek, güzel ses çıkarmak.

sayyat (sayyaat): Avcı.

saz (saaz): 1.Beste, ezgi. 2.Saz (müzik aleti).

sazak (saazak): Orta Asya'nın kumluk yerlerinde yetişen ve yakacak olarak kullanılan iğne yapraklı bir ağaç.

sazanda (saazanda): Müzisyen, çalgıcı.

sazlı (saazlı): Müzikli, müzikal.

sähel: Biraz, azıcık, az.

sähelçe: Azıcık, birazcık.

säher: Seher, sabah.

säher bilen: Sabahleyin.

sähra (sähraa): Sahra, çöl.

säv (sääv): Yanlış.

sebäp (sebääp): 1.Sebep. 2.Çünkü.

sebäpli (sebääpli): -dan/-den ötürü, -dan/-den dolayı. 2.Sebepli, sebebi var olan.

sebet: Sepet.

sebit: Civar, yöre.

seç-: 1.Dağıtmak, serpmek, saçmak. 2.Seçmek.

seçek: Saçak, püskül.

seçekli: 1.Saçaklı, püsküllü. 2.Bir şal türü.

seçil-: 1.Saçılmak, serpilmek. 2.Seçilmek.

seda (sedaa): Ses, seda.

sedasız (sedaasız): 1.Sessiz, sessiz sedasız. 2.Sessizce.

seki: Evlerin önüne oturmak için taş ve çamurdan yapılan set; seki.

sekunt: Saniye.

selçeñ: Sık olarak rastlanmayan, seyrek.

seleñ: Engin, çok geniş.

selin: Kumluk yerlerde yetişen iğne yapraklı, çok yıllık bir bitki.

sem: Sessiz.

s. bol-: Suspus olmak, sesini kesmek.

s. et-: Susturmak.

sen: Sen.

sene: Sene, yıl.

senet: 1.Sanat, meslek. 2.Alet edevat, araç gereç.

senetçi: Sanatkâr.

senetçilik: Sanatkârlık.

sep-: Saçmak, serpmek.

sepil (sepiil): Sefalet çeken, sefil, yoksul, muhtaç.

sepil-: Serpilmek, saçılmak.

ser: 1.Baş, kafa. 2.İstek, arzu, heves, meyil.

ser-: Sermek, yaymak, açmak.

serçe: Serçe.

serdar (serdaar): Başkan, lider, serdar, kumandan, komutan.

serediş-: 1.Bakışmak, karşılıklı olarak birbirine bakmak. 2.Bir işi incelemede yardımlaşmak.

seret-: 1.Bakmak. 2.İncelemek, gözden geçirmek.

serğezdan (serğezdaan): Serseri, avare, ipsiz, sefil.

serğin: Serin.

serhoş (serhooş): 1.Hoşa giden bir şeyden dolayı kendinden geçen. 2.Bir şeyden çok fazla mutluluk duyan.

serme-: Bir şeyi el ile aramak, yoklamak, karıştırmak.

serp-: 1.Açıp bırakıvermek, hızlıca açmak. 2.Serpmek, dağıtarak dökmek, saçmak.

serpay (serpaay): Takdir edilen, beğenilen bir kimseye giydirilen süslü elbise; hilât, kaftan.

servi: Servi.

ses: Ses, seda.

s. et-: Ses çıkarmak, seslenmek.

ses ber-: Ses vermek, seslenmek, karşılık vermek.

seslen-: Seslenmek.

setir: Satır.

seyil: Gezinti, piknik, eğlence.

s. et-: Geziye çıkmak, piknik yapmak, eğlenmek.

seyran (seyraan): Seyran, gezinti.

s. et-: Gezinmek, gezintiye çıkmak.

seyrek: Seyrek, sık olmayan.

sığ-: Sığmak.

sığın-: Sığınmak, yardım dilemek.

sığır: İnek.

sıkılık (sııkılık): Islık.

sıl- (sııl-): 1.Silmek. 2.Sürmek, çalmak (bir şeyin yüzüne).

sıla- (sııla-): 1.Saygı göstermek, hürmet etmek. 2.Acımak, merhamet etmek.

sılağ (sıılağ): 1.Saygı, hürmet. 2.Mükâfat, ödül.

sın I (sıın): Kontrol, gözden geçirme, dikkat etme.

s. et-: 1.Kontrol etmek, gözden geçirmek. 2.Dikkat etmek. 3.Dikkatle bakmak, süzmek.

sın II (sıın): Etek.

sın- (sıın-): Kırılmak, parçalanmak.

sına (sıına): 1.Sine. 2.Beden, vücut, endam. 3.Organ, uzuv.

sına- (sıına-): Denemek, sınamak.

sınağ (sıınağ): 1.Deney, tecrübe, deneme. 2.İmtihan, sınav.

sındır- (sıındır-): Kırmak, parçalamak.

sınla- (sıınla-): 1.Gözlemek, izlemek. 2.İncelemek, gözden geçirmek, kontrol etmek. 3.Dikkat etmek.

sıp-: Kurtulmak, kaçmak.

sıpa- (sııpa-): Sıvazlamak, okşamak.

sıpal: Saman, sap.

sıpala- (sııpala-): Sıvazlamak, okşamak.

sıpat: 1.Şekil, biçim, görünüş. 2.Huy, tabiat, karakter.

sıpayı (sıpaayı): Edepli, ağırbaşlı, kibar.

sıpdır-: 1.Elinden kaçırmak. 2.Bir sırrı açıklamak, ifşa etmek. 3.Azat etmek, serbest bırakmak.

sır: Sır, muamma.

sır- (sıır-): 1.Sıyırmak, silmek, süpürmek (bir şeyin yüzünü). 2.Kazımak (sakal vb.). 3.Bıçak, kılıç gibi şeyleri kabından/kınından çıkarmak. 4.Dolaşıp durmak, gezinmek.

sırat (sıırat): Suret, şekil, dış görünüş, boy bos, kılık kıyafet.

sırça: Cama benzeyen soğuk ve saydam cilâ; emay.

sırdam (sıırdam): 1.Uzun, dik. 2.Uzun boylu.

sırdaş: Sırdaş.

sırık (sıırık): Sırık.

sırıl- (sıırıl-): 1.Bir şeyin örtüsü açılmak. 2.Kazınmak (saç, sakal vb.). 3.Sıyrılmak, sıyrılıp düşmek.

sırlı: Sırlı, esrarengiz.

sıyahatçı (sıyaahatçı): Seyyah, gezgin.

sıyasat (sıyaasat): Siyaset.

sıyasatçı (sıyaasatçı): Siyasetçi, politikacı.

sil (siil): Sel, tufan.

silkele-: Silkelemek.

silkin-: Silkinmek.

simap (siimaap): Cıva.

sinonimdeş: Eş anlamlı, anlamdaş.

siñ-: 1.Sinmek, içine iyice işlemek, nüfuz etmek. 2.Sinmek, saklanmak, gizlenmek.

siñdir-: Sindirmek, içine iyice işlemesini sağlamak.

siñe: Dikkatle, ilgiyle.

siñek: Sinek.

siñe seret-: Dikkatle bakmak, gözden geçirmek, incelemek.

siz: Siz.

soca- (sooca-): 1.Yorulmak, nefes nefese kalmak. 2.Hızlı hızlı nefes almak/solumak.

sok-: Sokmak.

sol (sool): Sol.

sol-: Solmak.

soldat: Asker, nefer.

soltan (soltaan): Sultan.

sona: Yaban ördeği, suna.

sonar: Geniş otlak, çimen, çayır, çayırlık.

soñ: 1.Sonra. 2.Son. 3.Bir işin arkası/devamı.

soñabaka: Sonunda, nihayet, en sonunda.

soñkı: 1.Sonraki. 2.Son, en son.

soñra: Sonra, bilâhere.

sor- (soor-): 1.İçine çekmek, içmek. 2.Emmek.

sora- (soora-): Sormak.

sorağ (soorağ): 1.Soru, sual. 2.Sorgulama, soruşturma.

s. et-: Soruşturmak, sorgulamak.

sorağla- (soorağla-): Sorgulamak, soruşturmak, araştırıp soruşturmak.

sov-: 1.Karşılamak. 2.Yüzünü dönmek, yüz çevirmek. 3.Çevirmek, döndürmek, yönünü değiştirmek.

sova: 1.Tam üstünden değil de yanından. 2.Biraz uzak, sapa.

sova-: Soğumak.

soval (sovaal): 1.Soru, sual. 2.Mesele, problem.

soval ber- (sovaal ber-): Soru sormak, sormak.

sovat-: Soğutmak.

sovatlı: Aydın, münevver, bilgili.

sovatsız: Okuma yazma bilmeyen, cahil.

sovdep: Meclis.

sovet: 1.Meclis. 2.Kurul, konsey, şura.

sovğat: Hediye, armağan, hatıra.

sovhoz: Sovhoz, devlet üretme çiftliği.

sovuk: Soğuk.

sovul-: 1.Olup geçmek/bitmek (iş, olay vb.). 2.Başka tarafa dönmek, yolunu değiştirmek, dolanıp geçmek/gelmek, dönüp gelmek. 3.Defolmak. 4.Çekilmek, çekilip gitmek.

sovur-: 1.Savurmak, savurup temizlemek. 2.Savurmak, gereksiz yere harcamak.

soy-: 1.(Kabuğunu) soymak. 2.Kesmek (koyun, keçi vb.).

söğüş- (sööğüş-): 1.Karşılıklı olarak birbirine kötü söz söylemek, küfürleşmek. 2.Karşılıklı olarak birbirine gönül kırıcı sözler söylemek.

söhbet: Sohbet, konuşma, hasbıhâl.

s. et-: Sohbet etmek.

sök-: 1.Sökmek. 2.Birçok yeri dolaşmak, bir şey aramak maksadıyla çok yol yürümek.

sön-: Sönmek.

söv-: Sevmek.

sövda (sövdaa): Ticaret, alış veriş.

söver: Sevgili.

söveş: Savaş, mücadele.

s. et-: Savaşmak.

söveş-: Savaşmak, mücadele etmek.

söy-: Sevmek.

söyği: Sevgi, aşk, sevda.

söyğüli: Sevgili, yâr, yavuklu.

söyle-: Söylemek, demek.

söz: 1.Söz. 2.Kelime.

sözen: Kumda yetişen dik gövdeli, iğne yapraklı bodur bir ağaç.

söz gat-: Birine bir şey diyerek söze başlamak, konuşmak, sohbet etmek.

sözle-: Konuşmak, bahsetmek.

sözlük: Sözlük.

stakan: Bardak.

stadion: Stat.

stil: Yöntem, tarz, usul, stil, üslûp.

stol: Masa.

student: Öğrenci, talebe (daha çok fakülte ve yüksek okullarda okuyanlar için kullanılır).

stul: Sandalye.

sudur: 1.Slûet, şekil, görüntü, karaltı, gölge. 2.Boy, endam. 3.İz, eser.

sulfat: Sülfirik asidin tuzu veya esteri; sülfat.

sumka: Çanta.

sunğat: Sanat.

supra: Sofra.

surat (suurat): 1.Fotograf, resim, tablo. 2.Şekil, görünüş, slûet.

surnuk-: Çok yorulmak, takatı kaçmak.

sussupeslik (< sustupeslik): Keyifsizlik, neşesizlik, moral bozukluğu.

sust: Keyifsiz, huzursuz, içine kapalı, durgun.

suv: Su.

suvlı: 1.Sulak. 2.Sulu.

sülğün: Sülün.

süller-: Susuzluk veya sıcaktan kurumak (bitki için).

sülmüre-: Başını öne eğip fazla konuşmadan oturmak, süzülmek.

sülmüreş-: Hep birlikte baş eğip konuşmadan oturmak, süzülmek.

süñk: Kemik.

süpür-: 1.Süpürmek. 2.Silmek.

sür-: 1.Götürmek, kımıldatmak, hareket ettirmek, yürütmek, sürmek. 2.(Çift) sürmek.

süri: Sürü.

sürün-: 1.Hareket etmek, ilerlemek, sürünmek. 2.Saldırmak, çarpmak, vurmak.

sütem: Baskı, zulüm, eziyet.

süyci: Tatlı, lezzetli.

süyn-: 1.Uzanmak. 2.Hızlıca geçip gitmek, uçmak. 3.Çakmak (şimşek).

süyre-: Sürümek, sürüklemek.

süyren-: Sürünmek, sürünerek yürümek.

süyş-: Yavaşça hareket etmek, kımıldanmak.

süyt: Süt.

süytçi: Sütçü.

süyüm: Lif, tel, iplik.

süz-: Süzmek.

-Ş-

şa (şaa): 1.Şah. 2.Çar.

şabaz (şaabaaz): Kahraman, yiğit.

şabram: Dökülmüş, saçılmış (saç, yaprak vb.).

şadıyan (şaadıyaan): Şen şakrak, mutlu.

şağal: Çakal.

şaha: Dal, budak.

şahalak: Çok dalı, dallı budaklı (ağaç).

şahır (şaahıır): Şair.

şahs: Şahıs, kişi.

şalı (şaalı): Pirinç.

şan (şaan): Şan, şöhret.

şapak: Şafak, tan kızıllığı, fecir.

şarpık: Sille, tokat, dayak.

şat (şaat): Şen, neşeli, mutlu, şat.

ş. bol-: Şad olmak, mutlu olmak, sevinmek.

şatı: Gazap, öfke, hiddet, kızgınlık.

şatlan- (şaatlan-): Şad olmak, mutlu olmak, sevinmek.

şatlık (şaatlık): Sevinç, mutluluk.

şatlıklı (şaatlıklı): Mutlu, sevinçli, memnun.

şay: 1.Süs, ziynet. 2.Hazırlık, tertibat.

şayat (şaayaat): Şahit.

ş. bol-: Şahit olmak, görmek.

şaylan-: 1.Güzel elbise giyinmek, süslenmek, ziynet eşyası takınmak. 2.Süslenmek, bezenmek. 3.Yol hazırlığı görmek, hazırlanmak.

şay-sep: 1.Ziynet. 2.Çeyiz.

şäğirt (şääğirt): 1.Talebe, öğrenci. 2.Kalfa, çırak.

şäher: Şehir.

şärik (şäärik): Ortak, iş ortağı.

ş. bol-: Ortak olmak, katılmak.

şekil: Şekil, biçim, görünüş.

şekilli: Gibi.

şelpe: Türkmen kadınlarının kullandıkları bazı ziynet eşyalarının alt kısmına halkalarla takılan süsler (Bazı şairler zaman zaman ağaç yapraklarını da bu isimle anmaktadırlar).

şem: Mum.

şemal (şemaal): Rüzgâr, yel.

şenbe: Cumartesi.

şepağat (şepaağat): Merhamet, esirgeme, koruma.

şepe: Dost, ahbap, arkadaş.

şer: 1.Şer, kötülük. 2.Kavga, çekişme, niza. 3.Savaş, cenk.

şeriğat (şeriiğat): İslâm dinine ait kurallar bütünü; şeriat.

şert: 1.Şart. 2.Vaat, ahit, verilen söz. 3.Karar, anlaşma, sözleşme.

ş. et-: Karar vermek, karara bağlamak, kararlaştırmak.

şetdalı (şetdaalı): Şeftali.

şey: bk. şeyle.

şeyda (şeydaa): Şeyda, aşktan çılgına dönmüş, mecnun.

şeyle: Şöyle, böyle, öyle, onun gibi.

şeylelikde: Böylece, sonunda, böylelikle.

şeyt-: Şöyle/böyle yapmak, bu şekilde yapmak.

şıbık: Nargile, çubuk.

şıbırda-: Şıpırdamak.

şığır: Şiir.

şığıryet: Şiiriyet, şiirsellik.

şindi: Şimdi, bu gün, hâlen, daha.

şindiz (şindiiz): bk. şindi.

şir (şiir): Arslan.

şire (şiire): Özsu, usare, şıra.

şirin: Şirin, tatlı, hoş, güzel.

ş.m.: vb.

şo: O, bu, şu.

şol: 1.O, bu, şu. 2.İşte.

şolar: Onlar.

şol arada (şol aarada): O sırada.

şol sebäpli (şol sebääpli): O yüzden, bu sebeple, onun için.

şonça: O kadar.

şonda: 1.O sırada, o anda. 2.Onda. 3.Orada.

şondan: 1.Ondan. 2.O zamandan, o günden.

şor (şoor): 1.Tuz. 2.Tuzlu, çorak.

şorta söz: Nükte, espri.

şova: Dar görüşlü/düşünceli.

şovhun: 1.Gürültü. 2.Coşkunluk, coşku.

şo yer: Şura.

şöhle: Işık, şûle.

şöhrat (şöhraat): Şöhret, nam, ün.

şu (şuu): 1.Şu. 2.Bu.

şular: Şunlar.

şullı: Ağrılı ve akıntılı (göz).

şum: 1.Kötü. 2.Uğursuz, şom.

şumluk: 1.Tatsızlık, üzüntü. 2.Talihsizlik.

şunça: O kadar, o derece.

şunlukda: Bununla birlikte, böylelikle.

şu yer (şuu yer): Şura.

şübhe: Şüphe, kuşku.

şübhesiz: Şüphesiz, kuşkusuz.

şükür: Şükür.

ş. et-: Şükretmek, hamd etmek.

-T-

tabak (taabak): Tabak, çanak.

tabın (taabıın): Tâbi.

t. bol-: Tâbi olmak, bağlanmak, birinin kontrolü altına girmek.

t. et-: Zorlamak, zora koşmak.

tabıt (taabıt): Tabut.

tabşır-: 1.Vermek, devretmek. 2.Nasihat etmek, öğüt vermek. 3.Tavsiye etmek, tavsiyede bulunmak.

tağam: Lezzet, tat.

tağlımat (tağlıımaat): Talimat, yönerge.

tağma: 1.Damga. 2.İz, belirti.

tağt: Taht.

tağta: Tahta, ahşap.

tağzım (tağzıım):

t. et-: Selâm vermek, selâmlamak.

takal: Manasız, boş, yersiz (söz).

takat (taakat): 1.Sabır, tahammül. 2.Derman, güç, takat.

t. et-: Sabretmek, dayanmak, tahammül etmek.

tal: Söğüt.

talañ (taalañ): Yağma, talan.

talañçı (taalañçı): Yağmacı, talancı.

tam (taam): Ev, mesken, dam.

tama (tamaa): Ümit.

t. et-: Ümit etmek, ummak, beklemek.

tamakin (tamaakiin): 1.Ümitli, ümit eden. 2.Heves eden, hevesli.

tamdır: 1.Tandır. 2.Fırın.

tana-: 1.Bilmek, haberdar olmak. 2.Tanımak.

tanal-: 1.Bilinmek. 2.Tanınmak.

tanat-: Tanıtmak, takdim etmek, tanıştırmak.

tanığ: Şahit, tanık.

tanış: Tanıdık, bildik, tanış, aşina.

t. et-: Tanıştırmak.

tanış-: Tanışmak.

tanış-biliş: Tanıdık, bildik.

Tañrı: Allah, Tanrı.

tap (taap): 1.Hâl, durum. 2.Güç, kuvvet.

tap-: Bulmak.

tapavut (tapaavut): Fark, ayırım.

tapavutlan- (tapaavutlan-): Farkedilmek, ayrılmak, dikkati çekmek.

tapavutlı (tapaavutlı): Farklı, özgün, ilgi çekici.

tapıl-: Bulunmak.

tapış-: 1.Kavuşmak. 2.Buluşmak, görüşmek.

tapla- (taapla-): 1.Su vermek (çelik). 2.Dayanıklı kılmak, çelikleştirmek. 3.Dayanıklılığı artmak, daha dayanıklı olmak, çelikleşmek.

tar (taar): 1.Tel, kiriş. 2.Kıl, tüy, saç teli.

tarap I: Taraf, yan.

tarap II: -a/-e doğru.

taraz (taraaz): Irmak veya kanalın suyunun bölündüğü yer, su bölünme yeri.

tarıh (taarııh): Tarih.

tarıhı (taarııhı): Tarihî.

tarıp (taarııp): Övgü, medih.

t. et-: Övmek, methetmek.

tarıpla- (taarııpla-): Övmek, methetmek.

tart-: 1.Çekmek. 2.Bir şeyi germek.

tas: Az kalsın, neredeyse.

taşla-: 1.Atmak, fırlatmak. 2.Bırakmak, terketmek.

Tatar: Tatar.

tavuş: Ses.

tay I (taay): Denk, benzer, bedel, eş, çift olan şeylerin her biri.

tay II (taay): Taraf, yan, civar.

tay- (taay-): Kaymak.

tayak: 1.Değnek, sopa. 2.Asa, baston.

tayın (taayın): Hazır.

taypa (taaypa): Aşiret, kabile, oymak.

tayyar (tayyaar): Hazır.

tayyarlan- (tayyaarlan-): Hazırlanmak.

tayyarlanıl- (tayyaarlanıl-): Hazırlanılmak.

tayyarlık (tayyaarlık): Hazırlık.

tä (tää): Tâ.

Täcik: Tacik.

täç (tääç): Taç.

tämiz (täämiiz): Temiz.

tär (täär): Usul, metot, yöntem, yol.

täsin (tääsiin): 1.Harika, şahane. 2.Muhteşem, görkemli. 3.Garip, tuhaf, şaşırtıcı.

täsir (tääsiir): Tesir, etki.

t. et-: Tesir etmek, etkilemek.

täsirli (tääsiirli): Tesirli, etkili.

täze (tääze): 1.Taze. 2.Yeni.

täzelen- (tääzelen-): Tazelenmek.

tebiğat (tebiiğat): Tabiat.

tebiğı (tebiiğı): Tabiî, doğal.

tebsire-: Susamak, susuzluktan dudağı kurumak.

teğelek: Yuvarlak, değirmi, toparlak.

tekce: Kap kacak koymak için duvarın yüzüne oyularak yapılan seki; raf, dolap.

Teke: Bir Türkmen oymağı.

teke: Teke.

teklip (tekliip): Teklif, öneri.

telbe: Deli, çılgın.

telefon: Telefon.

t. et-: Telefon etmek.

telefon avtomat: Otomatik telefon makinesi.

telegramma: Telgraf.

telim: 1.Birkaç. 2.Defalarca, tekrar tekrar, çok.

telpek: Kalpak.

ten: Vücut, gövde, ten.

ter: Taze.

ters: 1.Yanlış, uygunsuz. 2.Karşı, zıt. 3.Geçimsiz, uyumsuz, aksi.

tersine: Tersine, aksine.

tertip-düzğün (tertiip-düzğün): 1.Kural, kaide. 2.Düzen, tertip, nizam.

tes-: Çekilmek, gerilemek.

teselli: Teselli, avunma.

teşne: Susuz.

tığ (tıığ): Kılıç, bıçak vb. şeylerin uzayıp giden keskin ucu.

tılla (tıllaa): Altın.

tımsal (tımsaal): Sembol, simge, örnek, timsal.

tiğir: Tekerlek, teker.

tik-: Dikmek.

tikin: Dikiş.

til: Dil.

tilki: Tilki.

tilsim: Sır, giz.

tip: Tip, biçim.

tire (tiire): Aşiret, kabile, oymak.

tiredeş (tiiredeş): Aynı kabileden olan.

tisğin-: İrkilmek, silkinmek, titremek.

tisğindir-: İrkiltmek, irkilmesine sebep olmak.

tiz (tiiz): Tez, çabuk, hızlı.

toba (tooba): Tövbe, pişmanlık.

t. eyle-: Tövbe etmek.

toğdarı: Büyük toy kuşu.

tohum: Tohum.

tokay: Orman.

tokga: Topak.

tolğun-: Heyecanlanmak.

tolğundırıcı: Heyecanlandırıcı.

tolkun: Dalga.

tolkun at-: Dalgalanmak.

tomus: Yaz.

top: Top (silâh).

topar: 1.Grup, kısım. 2.Yığın, küme.

topla-: Derlemek, toplamak.

toprak: Toprak, yer.

topuk: Topuk.

topul-: Atılmak, hücum etmek.

tor I: Ağ (balık için).

tor II: File.

toraññı: Sepetçi söğüdü.

torğay: Çayır kuşu, toygar.

tovla-: Bükmek, kıvratmak, burmak, çevirmek, döndürmek.

tovuk: Tavuk.

tovus-: Atlamak, sıçramak, hoplamak.

toy: Düğün, toy, şenlik, şölen, ziyafet.

t. et-: Düğün etmek.

toz (tooz): Toz.

töhmet: İftira, töhmet.

tör (töör): (Evde) baş köşe.

töre: Saygın kişi.

tötänden (tötäänden): Rastlantı sonucu, tesadüfen.

tötänlik (tötäänlik): Rastlantı, tesadüf.

töverek: 1.Civar, çevre, etraf. 2.Ortalık.

traktor: Traktör.

tribuna: 1.Kürsü. 2.Tribün.

trolleybus: Troleybüs.

tsitata: Alıntı, iktibas.

tukat (tukaat): Kaygılı, gamlı, keyifsiz, üzgün.

tumşuk: 1.Hayvanların ağız ve burun kısmı. 2.Yüz (insan için).

tupan (tupaan): Kasırga, tipi.

tur-: Kalkmak.

tut (tuut): Dut.

tut-: 1.Tutmak, kavramak. 2.Tutmak, yakalamak. 3.Kaplamak, örtmek, bürümek. 4.Çevirmek, yönünü değiştirmek. 5.Tutmak, kiralamak. 6.Kurmak, yapmak, inşa etmek. 7.Asmak, germek.

tutaş-: Tutuşmak, ateş almak, yanmak.

tutdur-: 1.Tutturmak, kavratmak. 2.Tutturmak, yakalatmak. 3.Tutuklatmak, hapsettirmek. 4.Bir tarafa doğru hızlıca gitmek. 5.Tutturmak, yapıştırmak.

tutul-: 1.Tutulmak, kavranmak. 2.Tutulmak, yakalanmak. 3.Örtülmek, kaplanmak. 4.Tutulmak, kiralanmak. 6.Kurulmak, yapılmak, inşa edilmek. 7.Sulanmak, su verilmek. 8.Yöneltilmek, doğrultulmak.

tutun-: Kendisi için bir şey edinmek.

tutuş: Tam, tamam, bütün.

tümmek: Tümsek.

tüpeñ: Tüfek.

türkana (türkaana): Basit, yalın, sade, saf.

Türkmen: Türkmen.

türme: Ceza evi, hapishane.

tüsse: Siyah duman, duman.

tüvdür-: Birini veya bir şeyi hızla yuvarlayıp bırakıvermek.

tüveley: Kasırga.

tüynük: 1.Çadırda kullanılan uzun ve ince ağaçların tepede birleştiği yuvarlak kısım. 2.Ev.

tüys: 1.Hakikî, gerçek, asıl. 2.Tıpatıp, aynı, tıpkı, tam.

-U-

uç (uuç): Uç.

uç-: Uçmak.

uçğun: Kıvılcım.

uçra-: 1.Rastlamak, karşılaşmak. 2.Uğramak, maruz kalmak.

uçur-: Uçurmak.

uçursız: Çok, pek çok, çok çok, haddinden fazla.

uğra-: Gitmek, yollanmak, yola çıkmak/düşmek.

uğradıl-: Gönderilmek, yollanmak.

uğrunda: Hakkında, için.

uğur: 1.Mecra, yatak, rota, yol. 2.Yön, cihet, istikâmet. 3.Zaman, vakit, an.

uka bat- (uukaa bat-): Uykuya dalmak.

ukı (uukı): Uyku.

ukıp (ukııp): Kabiliyet, yetenek.

ukıplı (ukııplı): Kabiliyetli, yetenekli.

ukıpsız (ukııpsız): Kabiliyetsiz, yeteneksiz.

ukla- (uukla-): Uyumak.

ulal-: Büyümek, gelişmek.

ulan-: Kullanmak, faydalanmak.

ulanıl-: Kullanılmak, faydalanılmak.

ulı: Ulu, büyük.

ullakan (ullakaan): 1.Büyük, iri. 2.Oldukça iri, çok büyük. 3.Önemli, faydalı.

ultimatum: Ültimatom.

ulumsılık: Kendini beğenmişlik, kibirlilik.

umıt (umııt): Ümit, umut.

u. et-: Ümit etmek, ummak, ümitlenmek.

umıtlı (umııtlı): Umutlu.

umman (ummaan): Büyük deniz.

umuman (umuuman): Umumiyetle, genellikle.

umumı (umuumı): Genel, umumî.

un (uun): Un.

una- (uuna-): Onaylamak, tasdik etmek.

unut-: Unutmak.

ur-: 1.Vurmak, çarpmak. 2.(Kurşun) atmak, vurmak. 3.Kendini bir şeyin içine atmak, hızla girip gitmek, dalmak.

ura: Hurra!

ura-ura: Vura vura.

urşucı: Savaşçı, dövüşçü.

uruğ: Uruk, soy, sülâle.

urun-: Çırpınmak.

uruş: 1.Savaş. 2.Kavga, döğüş. 3.Çarpma, çarpış, vurma, vuruş.

uruş-: 1.Savaşmak. 2.Kavga etmek, dövüşmek.

ussa: Usta.

ussat (ussaat): 1.Usta, mahir. 2.Üstat.

usul (usuul): Metot, usul, yöntem, tarz, yol.

usul bilen (usuul bilen): Yavaşça, sessizce, sessiz bir şekilde.

uşak: Ufak, küçük.

ut-: 1.Kazanmak. 2.Yenmek. 3.Çıkarmak, atmak, gidermek (yorgunluk).

utan-: Utanmak, çekinmek, sıkılmak.

utğaşdır-: 1.Birleştirmek, bağlamak. 2.Denkleştirmek.

utğaşdırıl-: 1.Birleştirilmek, bağlanmak. 2.Denkleştirilmek.

uvla-: Ulumak.

uy-: 1.Uymak. 2.İnanmak.

uya: Kız kardeş.

uyal-: Utanmak.

uyğun: Uygun.

uza-: Uzamak.

uzak: 1.Uzak, ırak. 2.Uzun.

uzal-: 1.Uzamak. 2.Uzun sürmek, uzun müddet devam etmek.

uzat-: 1.Uzatmak. 2.Süresini uzatmak. 3.Uğurlamak. 4.Yollamak, göndermek.

uzın (uzıın): Uzun.

uzınlık (uzıınlık): Uzunluk.

-Ü-

üç: Üç.

üçin (üçiin): İçin, dolayı, ötürü, yüzden, yüzünden.

üçünciden: Üçüncü olarak.

ülce: Vişne.

ülke: Yurt, ülke.

üm alış-: İşaretleşmek, jest ve mimiklerle anlaşmak.

ümle-: İşaret etmek.

ümsüm: Sessiz sedasız, suskun, durgun.

ümsümlik: Sükût, sessizlik.

ümür: Sis, duman, pus.

ünci: 1.Kaygı, tasa, keder. 2.Endişe.

üns: 1.Dikkat. 2.İlgi, alâka.

üpcün: Yeterli, gerektiği kadar var olan.

ürk-: Ürkmek, korkmak.

üst: Üst.

üstesine: 1.Üstelik. 2.Bir şeyi başka bir şeyle değişirken fazladan verilen; üste.

üstünlik: Üstünlük, gâlibiyet, başarı.

üşe-: Üşümek.

üşüt-: Titremek.

üvre-: Sallamak.

üyş-: Toplanmak, yığılmak.

üyşür-: Toplamak, yığmak.

üyşüş-: Üşüşmek, toplanmak, birikmek.

üytğe-: Değişmek, başkalaşmak.

üytğeşiklik: Değişiklik.

üz-: 1.Yolmak, koparmak. 2.Yırtmak. 3.Kesmek.

üzül-: 1.Kopmak. 2.Kesilmek.

üzüm: Üzüm.

-V-

vada (vaada): Vaat, verilen söz, taahhüt.

vada ber- (vaada ber-): Söz vermek.

vagon: Vagon.

vağşı: 1.Vahşi, yırtıcı. 2.Vahşî, zalim, vicdansız.

vağt: Vakit, zaman, an.

vağtal-vağtal: Zaman zaman, arada sırada, bazen.

vağtlap (vağtlaap): ... vakitten/zamandan beri.

vağtlayın: 1.Geçici olarak. 2.Geçici.

vah: Vah, ah!

vaka (vaakaa): Vak'a, olay, hadise.

valla: Vallahi.

vasp: 1.Tasvir, anlatım. 2.Övgü, medih.

v. et-: 1.Anlatmak, tasvir etmek. 2.Övmek, methetmek.

vatan: Vatan, yurt.

ve: Ve.

vekil (vekiil): 1.Delege. 2.Temsilci.

velayat (velaayat): 1.Vilâyet. 2.Eyalet.

veli (velii): Veli, ermiş.

veli: Fakat, ama, lâkin, ancak, yalnız.

velin (veliin): bk. veli.

vepa (vepaa): Vefa.

vepalı (vepaalı): 1.Vefalı, vefakâr, sadık. 2.Faydalı, hayırlı, iyi.

vepat (vepaat): Vefat, ölüm.

v. bol-: Vefat etmek, ölmek.

vesyet: 1.Nasihat, öğüt. 2.Vasiyet.

vey: Vay!

veyran (veyraan): Viran, yıkık, harap.

v. bol-: Yıkılmak, harap olmak, mahvolmak.

v. et-: Yıkmak, harap etmek, mahvetmek.

v. eyle-: Yıkmak, harap etmek, mahvetmek.

vezir (veziir): Vezir.

vıjdan (vıjdaan): Vicdan, insaf.

vışka: Kule.

-Y-

ya (yaa): 1.Ya, veya, yahut. 2.Yoksa.

ya da (yaa daa): 1.Ya da. 2.Yoksa.

yada- (yaada-): 1.Yorulmak. 2.Usanmak, bıkmak.

yada düş- (yaada düş-): Hatırlanmak.

yada sal- (yaada sal-): Hatırlamak.

yadav (yaadav): Yorgun, bitkin.

yadavlık (yaadavlık): Yorgunluk, bitkinlik.

yadığär (yaadığäär): bk. yadığärlik.

yadığärlik (yaadığäärlik): Yadigâr, anı, hatıra.

yağ-: Yağmak.

yağday: 1.Durum, hâl, vaziyet. 2.Takat, güç, mecal, derman.

yağdır-: Yağdırmak.

yağı: Düşman, hasım.

yağır: Yağır.

yağış: Yağmur, yağış.

yağlık (yaağlık): 1.Şal. 2.Baş örtüsü.

yağmır: 1.Yağmur. 2.Yağış.

yağnı: Yani.

yağşı: 1.İyi, güzel. 2.İyi kalpli.

yağşılık: İyilik, güzellik.

y. et-: İyilik etmek, iyilikte bulunmak.

yağtı: 1.Işık. 2.Parlak, aydınlık.

yağtıl-: Açılmak, aydınlanmak.

yağtılık: 1.Işık. 2.Neşe, sevinç, coşku. 3.Özgürlük.

yak- I: 1.Yakmak (ateş). 2.Yakmak (lâmba vb.). 3.Bir şeyin ısısı/acısı güçlü tesir etmek. 4.İncitmek, ağrıtmak.

yak- II: Su vermek/içirmek, suya kandırmak.

yak- III: Beğenmek, hoşuna gitmek.

yaka: 1.Kıyı, kenar. 2.Yaka.

yakımlı: Hoş, tatlı, sevimli.

yakımsız: Sevimsiz.

yakın (yakıın): Yakın.

yakut (yaakuut): Mavi veya yeşil renkli kıymetli taş; yakut.

yalak (yaalak): bk. yalı.

yalak: Köpeğe yal veya su verilen kap.

yalan: Yalan.

yalañaç: Çıplak.

yalbar-: Yalvarmak.

yaldıra-: Işıldamak, parıldamak, ışık saçmak.

yalı (yaalı): Gibi, kadar.

yalın: 1.Alev. 2.Ateş.

yalkım: Parıltı, ışık.

yalkım sal-: Işık saçmak, parıldamak.

yallan-: 1.Yallanmak, yiyecek verilmek (köpeğe). 2.Geçindirilmek, beslenmek.

yallaycı: 1.Yallayan, yiyecek veren (köpeğe). 2.Geçindiren, besleyen.

yalma-: 1.Verilenin hepsini yemek, silip süpürmek. 2.Silip süpürmek, ne var ne yoksa hepsini yok etmek.

yalñış: Yanlış, yanlışlık, hata.

yalñış-: Yanılmak, hata etmek.

yalñız (yalñıız): Yalnız, tek, bir.

yalpılda-: Işık saçmak, parıldamak.

yama-: Yamamak.

yaman: Kötü, fena.

yamanlık: Kötülük, fenalık.

yan (yaan): Yan, taraf.

yan-: 1.Yanmak, tutuşmak. 2.Yanmak, ışık vermek. 3.Güneşten yanmak (deri). 4.Eziyet/azap çekmek. 5.Üzülmek, tasalanmak, kaygılanmak.

yanaş- (yaanaş-): Yanaşmak, yaklaşmak.

yandak: Gövdesi dikenli, küçük ve kırmızı çiçekli bir bitki.

yandır-: Yakmak.

yanğınlı: Acılı, etkili, yanık.

yanyoldaş (yaanyoldaş): Karı kocadan her biri; eş.

yañ: Yankı, aksiseda.

yaña (yañaa): 1.Yana, tarafa. 2.Ötürü, yüzünden.

yañadan (yañadaan): Yeniden, tekrar.

yañadandan (yañadaandan): bk. yañadan.

yañak: Yanak.

yañı: 1.Yeni. 2.Yakında, yakın zamanda, yeni, az önce, demin.

yañıca: bk. yañı.

yañkı: Az önceki, deminki

yañlan-: Yankılanmak.

yañra-: Lüzumsuz konuşmak, boş konuşmak, gevezelik etmek.

yap (yaap): Ark, kanal, su yolu, dere yatağı.

yap-: 1.Örtmek, kapamak, kapatmak. 2.Giydirmek (elbise). 3.Durdurmak, önüne set çekmek. 4.(Tandıra ekmek) kapamak, çarpıp yapıştırmak.

yapı: Tepe, tepeye benzer yüksek yerlerin sırtı.

yapış-: Yapışmak, sıkıca tutmak.

yapışdır-: 1.Yapıştırmak, tutturmak. 2.Birçok şeyin hepsinin üstünü bir seferde örtmek.

yaplan-: Dayanmak, yaslanmak.

yaprak: Yaprak.

yapyañı: Az önce, biraz önce, demin.

yar (yaar): Yâr, sevgili.

yar- (yaar-): 1.Dalamak. 2.Yarmak.

yara: Yara.

yara-: Yaramak, faydalı olmak, uygun gelmek, uymak.

yaradan: Yaratan, Allah.

yaradıl-: Yaratılmak.

yaradılış: Yaratılış.

yarağ: 1.Silâh. 2.Araç gereç, alet, cihaz.

yarağlan-: 1.Silâhlanmak. 2.Gerekli araç gereçlerle donanmak.

yaralı: Yaralı.

yaran (yaaraan): Yakın dost, yaran.

yarat-: Yaratmak.

yaraş- I: Yakışmak, uygun düşmek.

yaraş- II: Barışmak, uzlaşmak.

yaraşık I: Yaraşık, uygunluk, yaraşma.

yaraşık II: Barış, barışma.

yarçık (yaarçık): Yarık, çatlak.

yarı (yaarı): Yarı, yarım.

yarı gice (yaarı giice): Gece yarısı.

yarım (yaarım): Yarı, yarım.

yarış (yaarış): Yarış, müsabaka, yarışma, rekâbet.

y. et-: Yarış etmek, yarışmak.

yarış- (yaarış-): Yarışmak.

yas (yaas): Yas, matem.

yasa-: Yapmak, meydana getirmek.

yasal-: Yapılmak, meydana getirilmek.

yasan-: Bir şeyi kendisi için yapmak.

yası: 1.Yassı, yayvan. 2.Semiz, tombul.

yassan-: Dayanmak, yaslanmak.

yassık: Yastık.

yaş I (yaaş): Yaş; yaşanan ömür müddeti.

yaş II (yaaş): Yaş; göz yaşı.

yaş III (yaaş): 1.Genç. 2.Yeni.

yaş-: (Güneş) batmak.

yaşa- (yaaşa-): Yaşamak, ömür sürmek.

yaşayış (yaaşayış): Hayat, yaşayış.

yaşıl (yaaşıl): Yeşil.

yaşılbaş (yaaşılbaş): Ördekgillerden, tüyleri mavi, beyaz, siyah, kahverengi -erkeğinin başı yeşil- renkli bir yaban ördeği; yeşilbaş.

yaşır-: Gizlemek, saklamak.

yaşlık (yaaşlık): Gençlik, delikanlılık.

yaşulı (yaaşulı): 1.Yaşlı, ihtiyar. 2.Sözü dinlenen ve kendisine hürmet edilen kimse.

yat I (yaat): 1.Zihin, hafıza. 2.Hatır.

y. et-: Anmak, hatırlamak.

yat II (yaat): Yabancı, yad, başkasına ait.

yat-: 1.Yatmak, uzanmak. 2.Durmak. 3.Kesilmek.

yatdan çık- (yaatdan çık-): Unutulmak, hatırdan çıkmak.

yatdan çıkar- (yaatdan çıkar-): Unutmak.

yatda sakla- (yaatda sakla-): Hatırda tutmak, unutmamak.

yatır (yatıır < yatyaar): 1.Yatıyor. 2. (Yerde) duruyor. 3.Durur.

yatır-: 1.Durdurmak, sona erdirmek, bitirmek. 2.Yatıştırmak. 3.Yatırmak, uyutmak.

yatla- (yaatla-): Hatırlamak, anmak, yad etmek.

yatlama (yaatlama): 1.Hatıra, anı. 2.Anma, hatırlama.

yatlan- (yaatlan-): Hatırlanmak.

yatlanıl- (yaatlanıl-): Hatırlanılmak.

yatlat- (yaatlat-): Hatırlatmak.

yay- (yaay-): Dağıtmak, yaymak, saçmak.

yaydan-: 1.Acele etmemek, gecikmek, oyalanmak. 2.Tereddüt etmek, ikirciklenmek, çekinmek.

yayıl- (yaayıl-): Dağılmak, yayılmak, saçılmak.

yayka-: Sallamak.

yayla (yaayla): 1.Yayla. 2.Çayır, çayırlık.

yayla- (yaayla-): Yaylamak.

yaylağ (yaaylağ): Yayla.

yayna-: 1.Refah/bolluk içinde yaşamak. 2.Lezzet/tat almak, sefa sürmek, eğlenmek. 3.Yayılmak, uzamak, uzayıp gitmek.

yayra-: Yayılmak, dağılmak, saçılmak, yaygınlaşmak.

yayradıcı: Yayıcı, yayan, yaygın hâle getirici, yagın hâle getiren.

yayrat-: 1.Yaymak, dağıtmak, yaygınlaştırmak. 2.(Kök) salmak.

yaz (yaaz): Bahar.

yaz- (yaaz-): Açmak, belli etmek, bir şeyin gizliliğini ortadan kaldırmak.

yaz- I: Yazmak, kaydetmek.

yaz- II: Yazmak, sermek, döşemek, açmak.

yazğar- (yaazğar-): 1.Günahlı/suçlu saymak, suçlamak. 2.Ceza vermek, cezalandırmak.

yazık (yaazık): 1.Kabahat, suç. 2.Günah.

yazıl- I: Yazılmak, kaydedilmek.

yazıl- II: Yayılmak, serilmek.

yedi: Yedi.

yedi ölçäp bir kes- (yedi ölçääp bir kes-): Yedi ölçüp bir biçmek; bir konuda çok ayrıntılı düşünmek, inceden inceye düşünmek.

yeğen: Yeğen.

yeğençi: Kız yeğen.

yeke: Bir, tek, yalnız, yalnız başına.

yekelik: Yalnızlık, tek olma.

yeke öz (yeke ööz): Yalnız kendi, kendi/tek başına.

yekesire-: Yalnızlık çekmek, kendisini yalnız hissetmek.

yekşenbe: Pazar (gün).

yel: Yel, rüzgâr.

yelek: Kuşların kanadında bulunan ve uçmaya yarayan kalın eksenli tüy; telek.

yele sovur-: Yele vermek, boş yere harcamak, savurmak.

yelken: Yelken.

yelme-: Yapıştırmak, tutturmak.

yelmeş-: Yapışmak.

yelpe-: Yellemek, yelpazelemek.

yene: 1.Yeniden, tekrar. 2.Yine.

yeñ: Yen (elbise için).

yeñ-: Yenmek, mağlûp etmek.

yeñil: Kolay, sade, basit, hafif.

yeñil-: Yenilmek, mağlûp olmak.

yeñiş: 1.Gâlibiyet. 2.Zafer.

yeñle-: Azalmak, hafiflemek, ağırlığı gitmek.

yer: 1.Yer. 2.Yer yüzü, dünya. 3.Toprak.

y. et-: Yer etmek.

yer al-: 1.Yer almak. 2.Hesaba katılmak, kabul edilmek, dikkate alınmak.

yerden: Yersiz, sebepsiz, boş yere.

yerden yörän (yerden yörään): 1.Hepsi. 2.Büyük küçük herkes.

yeri: 1.Hadi, haydi! 2.Ha!

yer yüzi: Yer yüzü, dünya.

yeser: 1.Kurnaz, sinsi, her yere sokulabilen. 2.Sinsice, kurnazca. 3.Usta, mahir, becerikli. 4.Etkili, tesirli.

yet-: 1.Yetmek, kâfi gelmek. 2.Yetişmek, erişmek, ulaşmak, ermek.

yetğincek: Yeni yetme.

yetim (yetiim): Yetim.

yetip gel-: 1.Hücum etmek. 2.Yaklaşmak.

yetir-: 1.Ulaştırmak, eriştirmek, yetiştirmek. 2.Teslim etmek, götürmek.

yetiş-: Yetişmek, büyümek, olgunlaşmak.

yığ-: Yığmak, toplamak.

yığın: 1.Kalabalık, topluluk, güruh. 2.Ordu.

yığış-: Birlikte toplamak/yığmak, toplamakta/yığmakta yardımlaşmak.

yığna-: Yığmak, toplamak, bir araya getirmek.

yığnak: Toplantı.

yığnan-: Toplanmak, birikmek.

yığşır-: Saklamak, gizlemek.

yık-: 1.Yıkmak, yenmek, mağlûp etmek. 2.Yıkmak, devirmek. 3.Yıkmak (gönül).

yıkıl-: 1.Yıkılmak, devrilmek, düşmek. 3.Devrilmek, tahttan indirilmek.

yıl: Yıl, sene.

yılan (yılaan): Yılan.

yıldıra-: Işıldamak, parlamak, parıldamak.

yıldırım: Yıldırım, şimşek.

yıldız: Yıldız.

yılğın: Ilgın, ılgın ağacı.

yılğır-: Gülümsemek, tebessüm etmek.

yılğırış-: Sessizce gülüşmek, hep birlikte gülümsemek.

yılı: 1.Sıcak, ılık. 2.Sıcak, müşfik, şefkatli.

yılıt-: Isıtmak.

yıllap (yıllaap): ... yıldır/yıldan beri.

yıllık: Yıllık.

yılpılda-: Parıldamak, ışıldamak.

yiğdel-: Gençleşmek, gencelmek.

yiğit: 1.Genç, delikanlı. 2.Yiğit, kahraman, bahadır.

yiğren-: İğrenmek, tiksinmek.

yiğrenç: İğrenç, tiksindirici.

yiğrimi: Yirmi.

yit-: Yitmek, kaybolmak.

yiti: Keskin.

yitir-: Yitirmek, kaybetmek.

yod: İyot.

yoda (yooda): Patika, biraz dar yol, yolak, yolcuk.

yoğal- (yooğal-): 1.Yok olmak, kaybolmak, yitmek. 2.Ölmek.

yoğsa: Yoksa.

yoğsam: bk. yoğsa.

yok (yook): 1.Yok. 2.Hayır.

y. bol-: Yok olmak.

y. et-: Yok etmek.

yokarı: Yukarı, üst.

yol (yool): Yol.

yol-: Yolmak.

yol aç- (yool aç-): Çığır açmak, yol açmak.

yolağçı (yoolağçı): Yolcu.

yol al- (yool al-): 1.Yol almak. 2.Yoluna girmek.

yolbars: Kaplan.

yol ber- (yool ber-): 1.Yol vermek. 2.Öne sürmek.

yolboyı (yoolboyı): Yol boyu.

yoldaş: Arkadaş, yoldaş.

yolla- (yoolla-): Yollamak, göndermek.

yom: Dua, hayır dua.

yomakçı: Nüktedan, nükteci.

Yomut: Bir Türkmen oymağının adı.

yoñ: Soğuk algınlığı, grip.

yorğan: Yorgan.

yov: 1.Düşman. 2.Savaş.

yovuz: 1.Ağır, güçlüklerle dolu, sıkıntılı. 2.Şiddetli, sert.

yovuz gün: Kötü/kara gün.

yöne (yööne): 1.Parasız, bedava. 2.Boşuna, gereksiz, lüzumsuz. 3.Ama, fakat, ancak, lâkin.

yönekey (yöönekey): 1.Basit, kolay, sade. 2.Alçak gönüllü.

yör (yöör < yörer): Duruyor, durur.

yör-: Yürümek.

yöre-: Yürümek, hareket etmek.

yöredil-: 1.Çalıştırılmak, işletilmek. 2.Devam edilmek, kesintiye uğramadan yapılmak.

yörelğe: 1.Gelenek, âdet, anane. 2.Yol, yöntem, metot.

yöret-: 1.(Fikir) yürütmek. 2.Çalıştırmak, işletmek.

yörğünli: Yaygın, çok bilinen (halk arasında).

yörite (yöriite): Özel, hususî.

yuğrul-: Yoğrulmak.

yuka (yuuka): 1.Yufka (yürek). 2.İnce.

yum-: Yummak.

yumruk: Yumruk.

yumuş: 1.İş, görev, ödev. 2.Ev ödevi.

yumuş oğlanı: Emir kulu.

yurt (yuurt): Yurt, memleket.

yuv-: Yıkamak.

yuva: Baharda yetişen ve yenilen acımsı bir ot.

yuvaş: Yavaş, hafif, sessiz.

yuvdun-: Yutkunmak.

yuvdunış-: Hep birlikte yutkunmak.

yuvul-: Yıkanmak, yıkanılmak.

yük: Yük.

yükle-: 1.Yüklemek, yük vurmak. 2.Yüklemek, yükümlülük altına sokmak, sorumlu tutmak.

yüklet: Yük hayvanı.

yüklet-: Yükletmek.

yüksek: Yüce, yüksek.

yüñ: Yün.

yüpek: İpek.

yüplük: İplik.

yürek: Yürek, kalp.

y. et-: Cesaret etmek.

yürekli: Cesur, yürekli.

yüvür-: Koşmak.

yüvürt-: Germek, çekmek.

yüz I: 1.Yüz. 2.Kat, huzur.

yüz II: Yüz (sayı).

yüz-: Yüzmek.

yüzlen-: Yönelmek.

yüzük: 1.Yüzük. 2.Halka.

-Z-

zal: Salon.

zalım (zaalım): Zalim.

zaman (zamaan): 1.Vakit, zaman. 2.Devir, çağ.

zamana (zamaana): Zamane, çağ, devir.

zant: Niyet, maksat, murat, amaç.

zar (zaar): 1.Şikâyet, sızlanma. 2.İnleme, inilti. 3.Sıkıntı, yoksulluk. 4.Muhtaç olma.

z. bol-: Muhtaç olmak, ihtiyaç duymak.

z. et-: 1.Muhtaç etmek. 2.İnlemek, sızlamak, feryat etmek.

zarba: Darbe, vuruş, saldırı, hücum.

zarın (zaarıın): 1.İniltili. 2.Acıklı, hazin. 3.İnleyerek.

zarınla- (zaarıınla-): Sızlanmak, ağlamak, dert yanmak.

zarınlık (zaarıınlık): Sızlanma, dert yanma.

zarp: 1.Güç, hız. 2.Darbe, çarpma, vurma.

zat (zaat): 1.Şey, nesne. 2.Eşya, varlık.

zayalan- (zaayalan-): 1.Boşa gitmek. 2.Yoldan çıkmak, bozulmak. 3.Bozulmak, tahrip olmak.

zäher: Zehir.

zäherle-: Zehirlemek.

zähmet: 1.Zahmet. 2.Emek. 3.İş, çalışma. 4.Azap, eziyet, cefa, işkence.

zehin (zehiin): 1.Kâbiliyet, yetenek, meleke. 2.Zekâ.

zehinli (zehiinli): 1.Kâbiliyetli, yetenekli. 2.Zeki.

zemin (zemiin): 1.Dünya, yer yüzü. 2.Toprak, yer.

zenan (zenaan): Kadın.

zer: Altın.

zerarlı (zeraarlı): İçin, ötürü, yüzünden.

zerur (zeruur): Gerekli, zarurî.

zeruriyet (zeruuriyet): Zaruriyet.

zeyren-: Sızlanmak, şikâyet etmek.

zınat (zıınat): Ziynet, süs, süs eşyası.

zıñ-: 1.Atmak, fırlatmak. 2.Sıçramak.

zıyanlı (zıyaanlı): Zararlı, zarar verici.

zıyat (zıyaat): Üstün.

zol (zool): Devamlı, sürekli, her zaman.

zolak (zoolak): 1.Şerit, çizgi, hat. 2.Bölge, mıntıka.

zoma- (zooma-): Yüklenmek, saldırmak, atılmak (bir şeyin üzerine).

zor (zoor): 1.Kuvvet, güç. 2.Kuvvetli, güçlü.

z. et-: Güçlük çıkarmak, sıkıntı vermek, zora koşmak.

zordan (zoordan): Güçlükle, zorla.

zorluk (zoorluk): 1.Zorbalık, cebir. 2.Güçlülük, kuvvetlilik.

zulmat (zulmaat): 1.Güç hayat şartlarının yaşandığı devir, karanlık devir. 2.Karanlık.

zulum: Zulüm.

zülp: Zülüf.