ادبياتينگ
سؤز پألواني،
تركمن
ادبياتينينگ
سارسماز
قالاسي
مختومقلي
فراغينينگ
دؤرهديجيليگي،
اوْنوُنگ هر
طاراپلايين
پيكيرلري هر
بير
اوْقيجيني-دا،
عالمي-دا،
مختومقليشناسي-دا
قيزقلانديريار،
اؤزونه چكيأر.
اوْنوُنگ
دؤنيا باراداقي
پيكيرلنمهلري،
اؤووت
نصيحات،دورموش،
واطان حق داقي
شيغيرلارني
اوقاپ هر بير
آدام
مختومقلينينگ
به ييك ليگينه
اؤلمز – ييتمز
ليگه اؤورولن
بير عاقيلدار
ديغينا ينه-
ده گؤز
يتيريأر.
«پيكير
درياسينا
عاقيل
گأميسيني»
باتيرانينگدان
سونگ
مختومقلينينگ
عألمي سنينگ
عألمينگه
اووريليأر،
باقي ليغينا
طاراپ
شاهيرينگ
ايزينا
دوشنينگي
دويمان غالارسينگ.
شيله
پأهيملي،
پايخاسلي،
مانيلي،
مانگيزلي
سؤزلرينگ
گؤيجي بيلن
آدامزادي
«بندي» اديأن
شاهيرينگ
ايلهامينينگ
گؤزباشي،
چشمهسي نيرهده؟!
اول
دنگلأنگده
دويوپ
بولمايان
باقي سؤزلري
نيرهدن
تاپيار؟
شاهيرينگ
قالبينينگ
گؤرسولدأپ
اورماغينا
سبأپ بوْليان
قيزغين» قان
داماري نيرهده؟
شو نيرهدهلره
جوْغاپ
گؤزلأپ بيز
شاهيرينگ اؤز
شيغيرلارينا
يؤزلنيأريس:
ابو سعيد،
عمر خيام،
همداني
فردوسي،
نظامي، حافظ،
پرواني
جلال
الدين رومي،
جامي النامي
اوْلارنينگ
يانيندا من هم
سان بوْلسام.
دؤرت
اوْينام
سطيرده شاهير
پس پألليك
بيلن، گوندوْغارينگ
سؤز
اوستادلارينينگ
آديني توتوپ،
شولارينگ
يانيندا «سان
بولسام» دييپ
آرزو ولاسا – دا بيزينگ
اونسوميز
شاهيرينگ «سان
بولسام» شيغيرينداقي
آتلاري
ياتلايان
عاقيلدار لاري
اوْنوُنگ
تانايانليغينا
چكيليار.
شاهير اولارينگ
اثرلريني
ايچگين
اوقاندان
سونگ اولاري
سوييأر،
شولار ينگ
يانيندا سان
بولاسي گليار.
جلال الدين
رومي نينگ
مثنوي لريني،
كينايالاريني،
اوُستاد
نوايي نينگ
«خمسه»سيني،
مشرب ديوانانينگ
غازال
لاريني،
حافظينگ،
جامي نينگ،
خيامينگ،
فردوسي نينگ اثر
لريني اول
توتوشليغينا
ديين يالي
اؤورنيپ دير.
گوندوغارينگ
باي دورهديجيليگي
اونگا هر
أديمده، هر
شيغريندا قولتغي
بولوپ خيذمات
اديپدير،
اوْنوُنگ
دؤرهديجيليك
چشمهسينه
اؤوروليپدير.
اوْنوُنگ
فيلوسوفيك
دونيا
قاراييشلارني
اؤسدوريپدير.
مثال
اوچين: «خرقه
گيين خوجا
احمد»ينگ
تأثيري مختومقليدا
گؤيچلي
دويوليار!
سحر توروپ
اللهمغا توبا
قيلسام
زاري
قيليپ حق
ياديغا فاني
بوْلسام
فاني
بوْلوُپ
جماليني
اوْندا گؤرسم
بو سبأپدن
ديدارينگي
گورر من مي؟
«خوجا احمد
ياساوي»
بلبللري
يسير ادن گل
خندان
يارب خبر
بيلرين مي يار
سندن؟
يدي اقليم
مانگا گورونر
زندان
يارب خبر
بيلرين مي يار
سندن؟
خوجا
احمد، صوفي
شاهير.
اوْنوُنگ
حكمتلريني
اوقان
مختومقليهم
اوْنوُنگ
يولونا دوشيار
و «لامكاني»
گؤزلاپ
اوْنوُنگ
ديدارينا «عاشق»
بولوپ اوني
«يار» ادينيأر.
دينگه بير
خوجا احمدي
دأل، عيليم
سولطاني
بايزيد
بسطامي
اوْنوُنگ شأگيردي
خاقاني،
ابوسعيد،
خوجا يوسف
همدانيني هم
اوقاديغينگچا
مختومقليدا
اولارينگ
تأثيرلري
گويچلي
دوُيوُليار.
مثال
اوچين: مشرپ
ديوانانينگ
شيغيرلايندا انه – آتاسي
نينگ اولومينه
باغيشلاپ
يازان «قايدا
سن» شيغري
شيله:
اي صفا
بخشِ بحرِ
بوستانيم
قايدا سن؟
نوري
ديدأم،
منفكيم،
آرامي جانيم
قايداسن؟
اي
تيريكيليك
باقيسي، سروِ
روانيم قايدا
سن؟
والديم
مكه –
مدينأم
مأهريبانيم
قايدا سن؟
مختومقلي
هم اؤز انه – آتاسيندان
آيريلاندا، «قايداسن»
ديين آغيني
يازيار:
وادريغا
نيلأرِم من
مهربانيم
قايدا سن
ايكي دنيا
يولداشيم شهر
ايمانيم
قايدا سن
گوزلريمنينگ
روشني ياغتي
نورانيم
قايدا سن
نيلأرِم
باغ و چمني
ماه تابانيم
قايدا سن
ايكيسي – ده انه-
آتاسينينگ
اؤلومينه
باغيشلانان
آغي.
مختومقٌلا، مشرب
ديوانانينگ
يورك دردي
قوْلاي،
ياقين
دويولانسونگ،
اوْنوُنگ
آغيسي تأثير
اديپ، اول هم
«قايداسن»
شيغريني
دوزيأر.
مختومقلينينگ
توتوش دورهديجيليگينده
مشرب
ديوانانينگ،
يونس امرانينگ،
قاراجا
اوْغلانينگ
آدلاري
آغزالماسا-دا
اولارينگ
تأثيريني هم
بيلمك بوليار.
شاهيردان
تاس ايكي
عاصيرا
قوْلني اير
ياشان توركمن
شاهيري
قاراجا
اوغلاندا
شيله سطيرلر
بار:
قادير
مولام، بير
ديلهگيم بار
سندن
آلتميش
قارداش
بوْلساق عيني
انهدن
بير
سوُپراغا اِل
اوُزاتساق
باريميز.
ديين
پيكيري
اؤسدورليپ:
بير
سوُپرادا
تاييار
قيلينسا آشلار
گوترلر
اوْل اقبالي
تركمنينگ.
دييپ
يازيار.
گوندوغار
ماضمونلاريندا
دسسانچيليق
دأبي هم
يؤرگونلي دير.
مختومقلي
بو دأپدن هم
سوْوا
گچمأندير.
سبأبي اوْنوُنگ
دورهديجيليگينينگ
خاميرماياسي
كؤپلنچ خالق
ناقيللاريندان
و گؤررونگلريندن
دوريار. اول
«يوسف –
زليخا» ،
«شيرين – فرهاد»،
«شاصنم – غريب»،
«شابهرام»،
«وامق –
عذرا»، «سيف
الملك»، «مدح
الجمال»،
«ليلي –
مجنون»،
«گوراوغلي»
دسسانلاريني
هؤوس بيلن
اوقاپ، اؤز
دؤرهديجيليگينده
سينگديريپ
بيليپدير.
يالانچيني
توُتدي آدي
اولار دير
عشقينگ
بنيادي
مجنون – ليلي
پريزادي
سؤيِن دك
سؤيموشم سني.
يا- دا:
مجنون منم
منگلي خانينگ
اوْدوُندا
يانيپ
كؤيسم
يوْقدوُر
اوْنوُنگ
ياديندا
فرهاد-شيرين،
زهره- طاهر
آديندا
تعليم
آليپ بولدوم
من هم پروانا
دسسانلار
شاهيري مجنون
اديپ نجد
داغينا چيقاردي،
گؤراوغلي
اديپ آتا
آتلانديردي،
غريب يالي
دونياني
آيلانديردي،
رًستم يالي دوشمانا
غاضاپلي
دارادي،
لوقمان يالي
دردليلره
درمان بوْلدي.
شاهيرينگ
سطيرلريني
اوقاديغينگچا
تاريخ،
گچميش، گؤز
اونگونگده
جانلانيار.
گوندوغار
ادبياتينينگ
سويجوليگي هم
شوندا
بولمالي.
گچميشي دسسانا
ساليپ كأبير
يرلرينه
خيالي
واقالاري
قوْشوُپ،
آدامزادينگ
آرزوويني هم
يوزونه چاووپ
آيديبريأرلر.
«داغ لاري ديلن
فرهادينگ»،
قوُرتلار – قوُشلار
بيلن دوست
بولان
مجنونينگ،
يدي ييل يوردوندان
آيرا دوشن
غريبينگ
سؤيگوسيندن
ايلهام آليپ
قاناتلانيپ،
اؤز منگليسيني
سؤيدي!
منگلي
جانا اوْت
سالار
اوْدي
جسميمده
قالار
مختومقلي
اوُيالار
منينگ
صاحب جماليم
توتوش
گوندوغارلارينگ
ادبياتينينگ
خالق دورهديجيليگينينگ
تأثيري
مختومقليدا
گؤيچلي
دوُيوُليار.
دوُيوُلديغينچا-دا
بگنجينگ چأگي
گينگهيأر.
سبأبي اول
گوندوغارينگ
ادبياتيندان
هر نأچه
تأثيرلنسه-ده شول
اوستادلارينگ
آراسيندا
ييتيپ
گيتمأندير.
ترسينه اؤزوچه
هيللي بير
يولي آرچاپ-
تأميزلاپ
اوزوني
عاقيلدار – شاهير
دييپ
تاناديپدير.
بوُ بوْلسا
اوْنوُنگ پس
پألليك بيلن
«سان بولسام»
ديين آرزووينينگ
باشا
بارماسيدير.