در گفتگو با عطانظر برزين:

(دبير ستاد بزرگداشت مختومقلي فراغي شهرستان كلاله)

لحن صميمي مختومقلي جذبه خاصي دارد

مصاحبه

گزارشگر: حاجي محمد خدري

مقدمه:

در سالهاي اخير دهه سوم ارديبهشت ماه يادآور هفته بزرگداشت ياد و خاطره شاعر و عارف نامي تركمن مختومقلي فراغي، در مناطق مختلف استان گلستان است. به منظور هر چه با شكوهتر برگزار نمودن اين مراسم ستادهاي برگزاري مراسم بزرگداشت با شركت نيروهاي علاقمند و فعال منطقه تشكيل ميشود. براي آشنائي با فعاليتهاي ستاد بزرگداشت مختومقلي فراغي شهرستان كلاله گفتگوئي داريم با دبير اين ستاد آقاي عطا نظر برزين.

ايشان علاوه بر اينكه قرابت نسبي با مختومقلي دارد از چهرههاي شاخص ادبي و فرهنگي منطقه بشمار مي رود. تلاش و كوشش آقاي برزين در جهت شناخت بيشتر مختومقلي همچنين انتقال تجربيات خويش به نسل جوانتر علاقمندان بسياري را به عرصه ادب و فرهنگ جلب نموده است.

□ آقاي برزين به عنوان سؤال اول از نحوه تشكيل و فعاليتهاي ستاد بزرگداشت مختومقلي فراغي در شهرستان كلاله بگوئيد؟

● حضرت مختومقلي فراغي شاعر و عارف گرانمايه و پدرشان دولت محمد آزادي داراي شخصيتي هستند كه از دير زمان تركمنها كم و بيش با آنان آشنا بودند و در حد امكان براي زيارت مرقد مطهر اين عالمان ربّاني به آق توقاي محل آرامگاه ابدي آنان مي رفتند تا يادشان را گرامي داشته ودلهاي سوخته خويش را آرامش دهند. به خصوص بازماندگان آنان با همكاري ساكنان روستاي گركز هر از چند گاهي براي مرمت و آباداني اين كعبه آمال همّت ميگماشتند به طوري كه چندين بار با هدايت حاج آنه قربان آخوند محّمدي (عطا ايشان) آرامگاهشان حصاركشي و مرمت شده است.

در سال 1378 به دنبال اعلام هفته مختومقلي در استان گلستان به اهتمام استانداري محترم و اداره كل ارشاد اسلامي استان گلستان، عدهاي از فرهنگ دوستان و علاقمندان مختومقلي در صدد و اجراي مراسم بزرگداشت در شهرستان كلاله برآمدند. پس از آن با تلاش جمعي از علاقمندان ستادي تحت عنوان«ستاد بزرگداشت مختومقلي فراغي» در شهرستان كلاله تشكيل گرديد، تا اين ستاد بتواند علاوه بر قدرداني از زحمات و تلاشهاي اين بزرگوار، گامي نيز در جهت احياي فرهنگ اصيل و ملي خود بردارند در اينجا لازم است از جناب آقاي دراز گيسو استاندار سابق گلستان و آقاي قليشلي مدير كل محترم اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان كه در اعلام هفته مختومقلي تلاشهاي ارزندهاي داشته و از هيچگونه مساعدت دريغ نداشتند مراتب سپاس و قدراني خود را اعلام نمائيم.

□ با توجه به اينكه در آستانه مراسم هفته بزرگداشت مختومقلي در سطح استان گلستان قرار داريم در خصوص برنامههاي سالجاري ستاد بزرگداشت كلاله مطالبي بفرمائيد؟

● مراسم بزرگداشت مختومقلي فراغي در شهرستان كلاله همه ساله روز 25 ارديبهشت ماه برگزار مي شود. برنامههايمان شامل دعوت از انديشمندان و شاعران براي سخنراني و قرائت اشعار پيرامون شخصيت ادبي و عرفاني مختومقلي فراغي است علاوه بر آن چون اين مراسم به صورت جشنواره اجرا ميگردد از بخشيها و گروههاي فرلكلوريك براي اجراي برنامههاي سنتي و ملي دعوت خواهيم كرد.

□ ستاد بزرگداشت مختومقلي فراغي كلاله علاوه بر اجراي مراسم ويژه خود چه برنامههائي را اجرا مينمايد؟

● اين ستاد در سالهاي قبل نيز در اجراي مراسم ساير شهرستانها و مناطق به خصوص آق توقاي همكاري فعال داشت امسال نيز قصد داريم علاوه بر همكاري با ساير ستادها، فعالانه در اجراي مراسم بزرگداشت مختومقلي در روستاي گركز جرگلان كه در تاريخ 3 /3 / 1381 برگزار ميگردد شركت نمائيم.

□ با خبر شديم ستاد بزرگداشت مختومقلي كلاله سال جاري چند برنامه ديگر فرهنگي را نيز در سرلوحه فعاليتهايش دارد. در مورد اين برنامهها بگوئيد؟

● در نظر داريم علاوه بر مراسم بزرگداشت مختومقلي، مراسمي را نيز براي بزرگداشت شاعران كلاسيك اين منطقه نظير مسكن قليچ و سيدي خوجه برگزار نمائيم. همچنين در نظر داريم از پيش كسوتان موسيقي تركمن منطقه، آقايان عاشور گلدي گركزي و اراز محمد باخوشي تجليل به عمل آوريم و دعوت از گروههاي نمايش براي اجراي نمايشنامه در مركز شهرستان ديگر برنامه اين ستاد است. اميدواريم با اجراي برنامههاي فوق به اهدافي كه در جهت رشد و اعتلاي فرهنگي داريم، برسيم.

□ آقاي برزين به عنوان يكي از محققين شخصيت ادبي و عرفاني مختومقلي ارزيابي خودتان را پيرامون قالبهاي شعري و زبان ادبي مختومقلي بفرمائيد؟

● مختومقلي فراغي به ادبيات كلاسيك شرق (فارسي و عربي) بسيار آگاه بوده و آن را مطالعه نموده است به همين دليل از كليه قالبهاي شعري در جهت رشد و تعالي ادبيات تركمن استفاده كرده است واين قالبها را با توجه به وزن هجايي، شعر تركمن را به منتهاي رشد خود رسانيده است به طوري كه خواننده از خواندن هر نوع شعري در ديوان مختومقلي لذّت ميبرد مخصوصاً لحن صميمي وي جذبه خاصي دارد. مختومقلي را ميتوان يك شاعر اصلاح طلب ناميد. زيرا در اشعارش جنبههاي خير و مثبت اوضاع اجتماعي را ترويج نموده است. يكي از ويژگيهاي اشعار مختومقلي وجود تلميحات است. به طوري كه اين تلميحات علاوه بر افزودن چاشني لذت بخشي به شعر داراي معناي متفاوت بوده خواننده را به تفكر وا ميدارد و بعضاً مشاهده ميشود كه يك كلمه محتواي يك كتاب را در خود دارد. اين تلميحات از آشنائي شاعر به اسطورههاي قديم ايراني و رومي و روايات ديني خبر ميدهد. در اشعار مختومقلي ستايش بزرگان و پادشاهان ديده نميشود بلكه مختومقلي همواره با ظالمان و ستمگران و سالوسان و رياكاران به مبارزه برخاسته است بايد يادآوري كنم كه در اين مبارزه نه تنها لحن صميمي شاعر وجود ندارد بلكه بسيار طوفنده و قهرآميز است البته مدح نيز در اشعار مختومقلي به چشم ميخورد و اين مدح مخصوص اشخاصي است كه سمت رهبري مذهبي و يا اجتماعي داشتهاند و در هر كدام قسمتهائي از عملكرد آنان را كه منجربه اصلاح جامعه گرديده است عمده نموده و ستايش كرده است و اين نشاندهنده شجاعت مختومقلي در آن دوران بحراني مي باشد.

□ عرفان مختومقلي را چگونه ارزيابي ميكنيد؟

● به حق مختومقلي فراغي يك عارف كامل است اگر اشعار مختومقلي را مطالعه كنيم تقريباً در تمامي اشعارش ريشههاي عرفاني را حس ميكنيم مختومقلي علاوه بر سرودن اشعار عرفاني راهگشاي عارفان همهي اعصار و قرون است اصطلاحات عرفاني در اشعار مختومقلي گاه به صورت اصطلاحات عرفاني قبل از خود و گاه به صورت معادل تركمني آن استفاده شده است و حالات و روحيات هر كدام از منزلگاههاي عرفان كاملاً بيان شده به طوري كه خواننده با خواندن آن خود در وادي عرفان سير ميكند. گاه نيز تنها به يك كلمه عرفاني به صورت تلميح اشاره نموده و خواننده را در تفكرات لذت بخش غرق مينمايد.

در عرفان همين بس كه مختومقلي ميگويد: ديگر لازم شده است كه من بگويم: انا الحق من الحق.

□ آقاي برزين از اينكه در اين گفتگو شركت نموديد تشكر ميكنم. موفق باشيد.